Sau nhiều tuần tranh tụng trong phiên tòa chống độc quyền. Thứ đang đe dọa tương lai của đế chế mạng xã hội thuộc tập đoàn Meta Platforms, có lẽ hy vọng sáng sủa nhất của tập đoàn và của Zuckerberg để giành chiến thắng trước chính phủ Mỹ tại tòa án liên bang lại là thế lực của một đối thủ cạnh tranh lớn: TikTok.
Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) đang tìm cách chia tách Meta, với những cáo buộc rằng tập đoàn này đang nắm giữ độc quyền bất hợp pháp được xây dựng hơn một thập kỷ trước thông qua việc mua lại Instagram và WhatsApp của Facebook. Để thắng kiện, các nhà quản lý thị trường Mỹ cần chứng minh hai điều trước thẩm phán. Đầu tiên là phải chứng minh được việc Meta đã thực hiện hành vi độc quyền vi phạm pháp luật. Và thứ hai, họ cần chứng minh rằng vị thế thống trị của Meta hiện tại vẫn chưa suy giảm.
Và đó là lúc thế lực của TikTok đóng vai trò quan trọng trong những lời bào chữa của Meta tại tòa án.
FTC đã liên tục trình bày bằng chứng để củng cố tuyên bố rằng Meta đã loại bỏ phần lớn đối thủ cạnh tranh trên thị trường mạng xã hội, nơi người dùng kết nối với bạn bè và gia đình. Meta đã cố gắng phản bác lại điều này bằng cách cho rằng thị trường mạng xã hội đã phát triển thành một hình thức giải trí và tin tức.
Theo luật sư đại diện cho Meta, TikTok với nền tảng video ngắn là đối thủ đáng gờm nhất trong thế giới MXH hiện tại. Quan điểm này đã nhận được sự đồng tình nhất định từ nhiều phía.
Trong quá trình thẩm vấn vào giữa tuần trước từ một luật sư của Meta, nhân chứng là một lãnh đạo cấp cao của TikTok đã nói trước tòa rằng ứng dụng của họ không giống như Instagram và Facebook. "Chúng tôi là một ứng dụng và có các tính năng xã hội, chứ chúng tôi không tự coi mình là một ứng dụng mạng xã hội," Adam Presser, giám đốc điều hành về an toàn thông tin của TikTok cho biết.
Luật sư của Meta sau đó đã đưa ra một loạt phân tích nội bộ của TikTok để cố gắng xóa nhòa ranh giới giữa “chia sẻ video ngắn” và “mạng xã hội”. Một tài liệu quản lý từ năm 2021 khẳng định: "YouTube và Instagram là đối thủ cạnh tranh quan trọng nhất của TikTok.” Họ cũng trích dẫn các hồ sơ khác. “Giao diện video ngắn trên TikTok, Instagram và YouTube hiện tại gần như không thể phân biệt được,” TikTok thông báo với cơ quan chính phủ Úc vào tháng 3 vừa rồi.
TikTok đã bổ sung các tính năng xã hội, chẳng hạn như tab hiển thị nội dung từ bạn bè mà một tài khoản theo dõi, khiến nó giống một sản phẩm mạng xã hội hơn, luật sư Meta Aaron Panner nhận định.
Giám đốc điều hành Meta, Mark Zuckerberg, trong lần ra tòa làm chứng lấy lời khai hồi tháng trước, cũng nói rằng Instagram và Facebook ngày càng giống TikTok, chuyển từ mạng xã hội sang "một không gian giải trí khám phá rộng lớn hơn."
Kevin Systrom, một trong hai người đồng sáng lập Instagram, đã có những tuyên thệ trước tòa với nội dung cơ bản là ủng hộ phía FTC. Tuy nhiên, ông cũng đã đưa ra một nhận xét tương tự về sự thay đổi của mạng xã hội: "Hiện tại, gần như mọi sản phẩm MXH phổ biến đều tập trung vào việc cung cấp nội dung video ngắn để giải trí cho người dùng. Facebook có, TikTok có và Instagram chắc chắn là có. Và tôi sẽ thêm một ví dụ nữa, đó là YouTube."
FTC vẫn khẳng định rằng Facebook đặt mối quan hệ giữa các cá nhân làm trung tâm của trải nghiệm MXH. Một số tài liệu nội bộ của Meta được FTC đưa ra tại tòa, chẳng hạn như dữ liệu khảo sát, cho thấy mọi người chủ yếu đánh giá cao Facebook và Instagram để cập nhật tình hình bạn bè và gia đình. Ngược lại, TikTok thì dựa vào một thuật toán để xác định video nào sẽ hiển thị. Theo Presser và các nhân chứng khác, thuật toán này không thực sự quan tâm đến việc người dùng có biết người tạo ra video hay không. Mục đích của thuật toán chỉ đơn giản là giữ cho người dùng tương tác càng lâu càng tốt với ứng dụng.
Thẩm phán liên bang James Boasberg, người đang đưa ra quyết định mà không có bồi thẩm đoàn, vẫn chưa tiết lộ nhiều về quan điểm của mình, mặc dù một số câu hỏi của ông cho thấy ông không phải là người thường xuyên sử dụng mạng xã hội và hiểu kỹ về thứ công nghệ ấy.
Bằng chứng là, vị thẩm phán đôi khi đặt câu hỏi liệu các nền tảng mạng xã hội khác nhau có thực sự khác biệt hay không, lưu ý rằng chúng có nhiều tính năng tương đồng. "Tại sao cách các mạng xã hội khác nhau được sử dụng hiện giờ chỉ mang sự khác biệt ở mức tương đối?" Thẩm phán Boasberg đã đặt ra một câu hỏi như vậy dành cho một nhân chứng được luật sư của FTC đưa tới tòa án.
FTC dự kiến sẽ tiếp tục trình bày luận điểm, các bằng chứng và nhân chứng của họ trong ít nhất một tuần nữa. Phần lớn thời gian qua, họ đã cố gắng chứng minh rằng Facebook đã mua lại Instagram và WhatsApp có mục đích rõ ràng, đó là vô hiệu hóa chúng như những đối thủ cạnh tranh tiềm năng.
Luật sư của FTC đã đưa ra hàng chục email và bài thuyết trình nội bộ của Meta cho thấy Zuckerberg và các lãnh đạo khác rất lo lắng về việc Instagram và ứng dụng nhắn tin di động như WhatsApp sẽ ảnh hưởng tới hoạt động kinh doanh của Facebook và khiến công ty gặp bất lợi trên các hệ sinh thái ứng dụng di động.
Ví dụ, trước khi mua lại WhatsApp vào năm 2014, Meta đã dự đoán rằng các ứng dụng nhắn tin di động, đặc biệt phổ biến ở châu Á, sẽ xâm chiếm thị trường mạng xã hội của mình: "Các bạn có thể tổng hợp một bản báo cáo về tình hình đáng sợ này dựa trên tất cả dữ liệu chúng ta đang có không?" Javier Olivan, hiện là giám đốc điều hành Meta, đã viết trong một email.
Ngay cả sau khi Zuckerberg mua lại Instagram vào năm 2012, anh cũng đã gặp khó khăn trong việc xác định mức độ thúc đẩy phát triển cũng như quảng bá ứng dụng chia sẻ ảnh. Theo đồng sáng lập Instagram, Kevin Systrom, đây là hệ quả của những lo ngại của Zuck, rằng sự phát triển của nó có thể làm giảm doanh thu của Facebook.
Meta đã từ chối yêu cầu tăng nguồn lực để hỗ trợ đăng tải video trên Instagram, chống thư rác và bảo mật dữ liệu vào năm 2018, khi Instagram vượt qua mốc một tỷ người dùng, Systrom nói.
Anh cũng cho biết ứng dụng do mình đồng sáng lập có thể đã phát triển thành một đối thủ đáng gờm của Facebook nếu nó vẫn độc lập. Tuy nhiên, anh cũng thừa nhận rằng, sự hỗ trợ của Meta đã thúc đẩy sự tăng trưởng nhanh chóng của ứng dụng giữa năm 2012 và 2018: "Chúng tôi đã phát triển nhanh hơn nhiều vì chúng tôi là một phần của Facebook so với việc chúng tôi đáng ra đã phát triển như một công ty độc lập," Systrom nói.
