Bên trong 139 phút làm đảo lộn liên minh Mỹ-Ukraine
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, bên trái, đang trò chuyện với Tổng thống Mỹ Donald Trump, ở giữa, và Phó Tổng thống Mỹ JD Vance tại Phòng Bầu dục của Nhà Trắng ngày 28/2. Ảnh CNN
Bên trong, một cảnh tượng đáng chú ý đang diễn ra. Tổng thống Donald Trump và Phó Tổng thống JD Vance đã bắt đầu chỉ trích vị khách của họ, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, công khai chưa từng thấy của một mối quan hệ toàn cầu quan trọng.
Đối với những người ủng hộ Ukraine, khoảnh khắc này thật thảm họa: Mọi điều gây sốc đều có thể xảy ra trong cuộc gặp giữa "hai nhà lãnh đạo bướng bỉnh" đều đã xảy ra chỉ trong vòng 10 phút.
Tuy nhiên, bất chấp tất cả sự sốc, đó không phải là kết quả không lường trước được. Trước đó trong quá trình dẫn đến các cuộc đàm phán, dự kiến sẽ đạt đến đỉnh điểm bằng việc ký kết một thỏa thuận mới về khoáng sản đất hiếm, nhiều đồng minh của cả ông Trump và ông Zelensky đã hoài nghi về kết quả đàm phán sẽ kết thúc trong chiến thắng hay thảm họa.
Những nỗ lực đã được thực hiện để chuẩn bị cho ông Zelensky một cuộc họp thành công với ông Trump. Tổng thống Ukraine đã được cảnh báo là phải tập trung hoàn toàn vào thỏa thuận khoáng sản và tránh bị lôi kéo vào một cuộc chiến.
"Tôi đã nói với ông ấy sáng nay, 'Đừng mắc bẫy. Đừng để giới truyền thông hay bất kỳ ai khác lôi kéo ông vào cuộc tranh cãi với Tổng thống Trump. Những gì ông ấy đang làm hôm nay là thiết lập lại mối quan hệ'", Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, một trong số nhóm thượng nghị sĩ Cộng hòa và Dân chủ đã gặp ông Zelensky trước khi ông vào Nhà Trắng, cho biết.
Các nhà lãnh đạo châu Âu khác đến Nhà Trắng trong tuần này đã đưa ra lời khuyên riêng cho ông Zelensky, bao gồm Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, người đã thành công trong cách tiếp cận ông Trump bằng cách cân bằng giữa "sự tâng bốc và phản kháng".
Một số người khác, bao gồm một số quan chức Mỹ, đã cố gắng ngăn cản ông Zelensky thực hiện chuyến đi tới Washington, tin rằng vẫn cần phải nỗ lực để củng cố mối quan hệ vốn đã trở nên thù địch này.
Tuy nhiên, vào thời điểm ông Zelensky bước vào cổng Nhà Trắng ngày 28/2, ít ai có thể dự đoán được 139 phút tiếp theo sẽ bùng nổ đến mức nào - mặc dù một số người đã phát hiện ra những dấu hiệu rắc rối ban đầu.
Bước ra khỏi chiếc SUV màu đen, mặc bộ đồng phục đã trở thành tiêu chuẩn của mình là áo sơ mi và quần quân đội đơn điệu, ông Zelensky không che giấu bất kỳ sự căng thẳng nào với ông Trump, người đã đi qua hành lang của Cánh Tây để chào đón ông.
Nhưng một số quan chức Mỹ theo dõi từ xa đã nhận thấy một vấn đề: Đó là trang phục của ông Zelensky.
"Ồ, ông ăn mặc chỉnh tề quá", ông Trump nói với giọng mỉa mai khi chào và bắt tay ông Zelensky.
Trước khi cuộc họp tại Phòng Bầu dục trở thành cuộc đấu khẩu, ông Zelensky đã được một phóng viên của một kênh truyền thông cánh hữu - được Nhà Trắng lựa chọn để có mặt trong phòng trong suốt cuộc đàm phán - hỏi tại sao ông không mặc vest khi đến văn phòng cao nhất của Mỹ.
"Vâng, tôi sẽ mặc một bộ trang phục sau khi cuộc chiến này kết thúc", ông Zelensky nói, trả lời bằng tiếng Anh.
Có lẽ học được bài học từ các nhà lãnh đạo nước ngoài đã đến Nhà Trắng trước ông trong tháng qua, ông Zelensky đã không đến tay không. Ông mang theo chiếc đai UFC mà võ sĩ người Ukraine Oleksandr Usyk giành được năm ngoái.
Chiếc thắt lưng vàng đầy màu sắc, được đặt trên một trong những chiếc bàn cuối không được nhắc đến trong suốt cuộc trò chuyện, mà lấp lánh dưới ánh đèn, khi hai vị tổng thống bắt đầu nói chuyện.
Trong 40 phút đầu tiên của cuộc hội đàm, ông Trump không tỏ ra cay đắng với ông Zelensky, thay vào đó, họ thảo luận về thỏa thuận khoáng sản mà họ dự định ký vào cuối ngày.
Thật vậy, ở tầng trên của Phòng phía Đông, một chiếc bàn gỗ dài đã được chuẩn bị cho buổi lễ ký kết, với bốn chiếc ghế dành cho những người ký kết.
Nhưng, rốt cuộc, chuyện đó sẽ không bao giờ xảy ra.
Phó tổng thống lên tiếng
Tham gia cuộc trò chuyện sau khi hầu như im lặng, Phó Tổng thống Mỹ Vance xen vào: "Khoan đã. Này, tôi muốn trả lời câu hỏi này" để chứng minh cho nỗ lực của ông Trump nhằm chấm dứt xung đột.
"Con đường dẫn đến hòa bình và con đường dẫn đến thịnh vượng có lẽ là tham gia vào hoạt động ngoại giao", ông Vance nói, hướng những bình luận của mình tới ông Zelensky.
Đó chính là nơi mọi thứ trở nên tồi tệ.
Ông Zelensky tức giận – bản thân ông không quen với việc bị chỉ trích công khai sau 3 năm nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của phương Tây – đã phẫn nộ nêu ra các lệnh ngừng bắn mà Nga đã phá vỡ trong quá khứ.
"Ông đang nói đến loại ngoại giao nào vậy, JD? Cái gì – cái gì – cái gì – cái gì – ý ông là gì?", ông Zelensky hỏi một cách khó tin.
"Tôi đang nói về loại hình ngoại giao có thể chấm dứt sự tàn phá đất nước của ông", ông Vance trả lời khi ngồi ở một chiếc ghế sofa bên cạnh ghế ngồi của ông Trump.
Mọi chuyện bắt đầu từ đó.
"Tôi nghĩ thật thiếu tôn trọng khi ông vào Phòng Bầu dục để cố gắng kiện tụng điều này trước giới truyền thông Mỹ", ông Vance khiển trách gay gắt. "Ông nên cảm ơn tổng thống vì đã cố gắng chấm dứt cuộc xung đột này".
Khi ông Zelensky cố gắng (nhưng không thành công) để đưa ra lời giải thích, ông Trump đã nổi giận.
"Bây giờ ông không có quân bài nào cả", ông Trump hét lớn, át cả tiếng ông Zelensky phản đối.
"Các người đang đánh cược bằng mạng sống của hàng triệu người", ông Trump hét lên. "Các người đang đánh cược bằng Thế chiến thứ III".
Vài phút sau, ông Trump yêu cầu giới truyền thông rời khỏi phòng.
"Tôi phải nói rằng đây sẽ là chương trình truyền hình tuyệt vời", ông Trump nói lớn khi các phóng viên đi ra ngoài.
Một phái đoàn Ukraine bối rối — bao gồm cả đại sứ Ukraine tại Washington Oksana Markarova, người đã ngừng ghi chép trong suốt cuộc họp và chỉ biết lấy tay ôm đầu — đã rời Phòng Bầu dục để tập hợp lại tại Phòng Roosevelt, ngay cuối hành lang.
Khi họp với các cố vấn chủ chốt của mình để đánh giá tình hình, bao gồm Phó Tổng thống Vance, Ngoại trưởng Marco Rubio và Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, ông Trump vô cùng tức giận và nói rằng ông cảm thấy không được tôn trọng bởi giọng điệu của ông Zelensky.
"Ông Zelensky đã diễn sai hết mức có thể. Ông ấy đã vào Phòng Bầu dục và hành động như một gã cứng rắn. Diễn biến không tốt. Mọi người trong phòng đều cảm thấy bị xúc phạm. Bây giờ ông Zelensky sẽ phải tự tìm cách giải quyết vấn đề này. Chúng tôi không thể giải quyết thay ông ấy", một quan chức Mỹ cho biết.
Cuối cùng, Tổng thống Trump quyết định rằng ông Zelensky "không ở vị trí để đàm phán", một viên chức Nhà Trắng cho biết. Ông Trump chỉ đạo Ngoại trưởng Rubio và cố vấn an ninh quốc gia Mike Waltz truyền đạt thông điệp tới phái đoàn Ukraine đang chờ đợi gần đó: Đã đến lúc ông Zelensky phải rời đi.
Phái đoàn Ukraine phản đối, nói rằng họ muốn tiếp tục đàm phán, quan chức Nhà Trắng cho biết. Nhưng yêu cầu đã bị từ chối.
Khi những đĩa salad, thịt gà và kem brûlée đã định cho bữa trưa vẫn còn trên xe đẩy ở hành lang bên ngoài văn phòng thư ký báo chí, những người Ukraine được hướng dẫn rời đi.
Một ngày ngoại giao tan vỡ kỳ lạ diễn ra trong khoảng thời gian chưa đầy 3 giờ.
Đoàn xe của ông Zelensky rời cổng Nhà Trắng lúc 1:42 chiều, không có lễ nghi hay lễ tiễn biệt. Ông được đưa đến Khách sạn Hay Adams một đoạn ngắn, nơi ông và các cố vấn đang ở.
Chưa đầy một giờ sau, ông đã gửi một tin nhắn trên mạng xã hội bày tỏ lòng biết ơn tới nước chủ nhà: "Cảm ơn nước Mỹ, cảm ơn vì sự ủng hộ, cảm ơn vì chuyến thăm này". Ông nói thêm, "Ukraine cần nền hòa bình công bằng và lâu dài và chúng tôi đang nỗ lực hết mình vì điều đó".
Các đồng minh của ông Trump tập hợp xung quanh tổng thống
Vào thời điểm đó, Nhà Trắng vốn bắt đầu ngày mới bằng việc tìm kiếm một thỏa thuận với Ukraine đã đột nhiên thay đổi hướng đi và tìm cách biến sự náo động ngoại giao thành khoảnh khắc sức mạnh bằng cách phát động một chiến dịch quan hệ công chúng phi thường.
"Tổng thống Trump và Phó Tổng thống Vance đang đứng lên vì người dân Mỹ," Nhà Trắng cho biết trong tuyên bố đầu tiên trong số nhiều tuyên bố vào chiều thứ Sáu. Vài giờ sau, một thông điệp khác được gửi đi với những lời ủng hộ từ các thành viên trong nội các của ông Trump.
"Amen, thưa ngài Tổng thống," Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth nói.
Graham, một đồng minh thân cận của ông Trump, người đã gặp Zelensky vào đầu ngày, đã sải bước đến các máy quay bên ngoài West Wings. Ông kêu gọi ông Zelensky xin lỗi hoặc cân nhắc việc từ chức.
"Tôi chưa bao giờ tự hào về tổng thống hơn thế này", nghị sĩ Graham nói.
Trong khi đó, bên trong Phòng phía Đông của Nhà Trắng, nơi chuẩn bị cho cuộc họp báo của ông Trump và ông Zelensky đã bị dỡ bỏ. Một chiếc bàn lớn để hai nhà lãnh đạo ký thỏa thuận, trên nền có ba lá cờ Ukraine và ba lá cờ Mỹ, đã được di chuyển đi.
Trong vài giờ tiếp theo, ông Trump làm việc bên trong Cánh Tây với đội ngũ nhân viên của mình. Ông được nhìn thấy ở Phòng Bầu dục với chánh văn phòng Susie Wiles và các cố vấn khác trước khi ông bước ra ngoài để rời Nhà Trắng vào cuối tuần.
Chiếc Marine One đã đợi sẵn, nhưng ông Trump dừng lại để nói chuyện thêm một lần nữa, cố gắng ghi dấu ấn của mình vào diễn biến đáng chú ý trong ngày.
"Ông ấy muốn tiếp tục chiến đấu, chiến đấu, chiến đấu còn chúng tôi muốn chấm dứt cái chết", ông Trump nói với các phóng viên tại South Lawn.
Khi được hỏi liệu ông có muốn ông Zelensky từ chức không, ông Trump từ chối trả lời trực tiếp, chỉ nói rằng: "Tôi muốn một người có thể tạo ra hòa bình".
Một ngày bận rộn ở Washington đã kết thúc khi ông Trump lên Không lực Một và bay đến khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago của mình vào cuối tuần. Ngay sau khi cất cánh, ông Zelensky đã xuất hiện trên Fox News, để trả lời phỏng vấn mà ông Trump đã xem trên máy bay của tổng thống.
Ông Zelensky cho biết ông không tin mình nợ ông Trump một lời xin lỗi vì những lời chỉ trích gay gắt tại Phòng Bầu dục, nhưng bày tỏ sự hối tiếc khi mọi chuyện diễn ra trên truyền hình để cả thế giới chứng kiến.
"Tôi nghĩ điều đó không tốt", ông Zelenksy nói với Bret Baier của Fox News.
Nhưng ông cho biết ông tin mối quan hệ của ông với Trump và nước Mỹ sẽ tồn tại.
"Người dân của các bạn đã giúp cứu người dân của chúng tôi. Chúng tôi rất, rất biết ơn", ông Zelensky nói.
VietBF@ Sưu tập
