Ukraine 'gặp ác mộng' khi đối phó tên lửa Iskander

[Romano]

Ukraine công khai thừa nhận Patriot và S-300 ngày càng bất lực trước tên lửa đạn đạo Iskander của Nga - loại vũ khí đang thay đổi toàn bộ bản đồ phòng không.
Trên sóng truyền hình quốc gia, đại diện Bộ tư lệnh Không quân Ukraine, ông Yuri Ignat, đã thẳng thắn xác nhận rằng lực lượng phòng không nước này đang đối mặt với “những thách thức lớn chưa từng có” khi tìm cách đánh chặn các đòn tập kích bằng tên lửa đạn đạo Nga.

Ông nhấn mạnh, các dòng tên lửa như 9K720 Iskander-M đang được Nga triển khai với quỹ đạo bay bán đạn đạo và khả năng đổi hướng phức tạp, khiến radar của hệ thống Patriot “không kịp tính toán điểm giao cắt để phóng đạn đánh chặn chính xác”. Theo ông Ignat, những tên lửa bay kiểu “dao động” trong giai đoạn cuối khiến hệ thống Patriot dù hoạt động ở chế độ tự động cũng “rất khó xác định chính xác vị trí kích nổ để tiêu diệt mục tiêu”.

Iskander và Kinzhal: Cặp song sát của Moskva trên bầu trời Ukraine

Các chuyên gia phương Tây từ lâu đã cảnh báo về độ khó gần như cực hạn khi đánh chặn Iskander-M, dòng tên lửa có tầm bắn 500 km, đạt vận tốc trên Mach 6 và có thể liên tục thay đổi quỹ đạo trong pha cuối. Cùng với đó, phiên bản phóng từ trên không Kinzhal, mang ký hiệu Kh-47M2, được MiG-31I mang theo và phóng ở độ cao lớn, cho phép nó đạt vận tốc tới Mach 10.Cả hai hệ thống đều sử dụng quỹ đạo “chập chờn”, tức liên tục hạ - nâng độ cao, thay đổi hướng bay, khiến các radar của Patriot hay S-300 mất dấu trong giai đoạn tiếp cận.

Ông Ignat thừa nhận: “Khi một tên lửa có thể tấn công từ nhiều hướng cùng lúc, không một hệ thống đơn lẻ nào có thể phát hiện và đánh chặn. Muốn bảo vệ được thành phố, phải có nhiều radar, nhiều hệ thống bố trí ở các góc khác nhau”.

Nhận định này được đưa ra không lâu sau khi Financial Times dẫn lời các quan chức Ukraine và phương Tây khẳng định rằng Iskander và Kinzhal hiện có thể lao xuống ở góc gần thẳng đứng hoặc đánh lừa radar bằng quỹ đạo bất định, khiến nỗ lực đánh chặn “gần như vô nghĩa”. Một cựu quan chức quân sự Ukraine thậm chí phải thừa nhận: “Đây là bước ngoặt chiến thuật của Nga”.Thực tế chiến trường đã chứng minh lời ông Ignat không hề phóng đại. Từ đầu năm 2024, các video do Ukraine công bố đã ghi lại ít nhất bốn vụ Iskander-M đánh trúng hệ thống Patriot. Vụ đầu tiên diễn ra ngày 23/2/2024, khi một khẩu đội Patriot bị phá hủy hoàn toàn.Hai tuần sau, ngày 10-3, một đợt tập kích khác bằng Iskander-M đã đánh trúng thêm một hệ thống Patriot gần Sergeevka, khiến lực lượng mặt đất khu vực này phải rút lui.

Tới giữa tháng 7, hình ảnh từ máy bay không người lái lại cho thấy hai bệ phóng Patriot bị phá hủy ở vùng Odessa và chỉ một tháng sau, ngày 11/8, thêm ba bệ phóng cùng radar AN/MPQ-65 bị đánh tan trong cùng một trận oanh kích.

Patriot “lộ điểm yếu”

Các nguồn tin từ Ukraine và phương Tây đều thừa nhận hiệu quả đánh chặn của Patriot đang suy giảm nghiêm trọng.

Một quan chức giấu tên được Wall Street Journal dẫn lời hồi tháng 7 cho biết: “Các tên lửa đạn đạo Nga giờ đây cơ động linh hoạt hơn rất nhiều - chúng không chỉ né được đòn đánh chặn mà còn vượt qua cả khâu phát hiện”. Đây được xem là đòn giáng mạnh vào uy tín của Patriot, hệ thống từng được quảng bá là lá chắn tầm xa hiện đại nhất của Mỹ.Tình hình càng tồi tệ hơn khi Moskva không chỉ duy trì mà còn tăng mạnh sản lượng Iskander-M. Theo giới phân tích, Nga hiện có thể sản xuất hàng chục quả mỗi tháng, cho phép duy trì nhịp độ tấn công dồn dập mà Ukraine gần như không kịp khôi phục lực lượng phòng không. Trong khi đó, Kiev lại đang rơi vào tình trạng thiếu nghiêm trọng tên lửa đánh chặn do các kho Patriot và S-300 cạn kiệt, còn các đồng minh phương Tây không thể bổ sung kịp.

Đáng chú ý, phía Nga còn được cho là đã dùng chính các tổ hợp phòng không S-400 để bắn hạ tên lửa đánh chặn của Ukraine khi chúng vừa rời ống phóng. Những quả đạn 48N6 hoặc 40N6 của S-400 có tốc độ lên tới Mach 14, nhanh gấp đôi Patriot PAC-3, giúp chúng dễ dàng tiêu diệt các tên lửa phòng không Ukraine ngay giữa hành trình, khiến toàn bộ lưới phòng thủ bị tê liệt.

Đây là chiến thuật “phòng không đối kháng” - cực hiếm thấy trong chiến tranh hiện đại và được đánh giá là đã đưa phòng không Nga lên tầm chủ động tuyệt đối.Từ góc nhìn kỹ thuật, sự khác biệt cốt lõi nằm ở khả năng dẫn đường. Iskander-M sử dụng hệ thống điều khiển quán tính và radar chủ động, có thể liên tục cập nhật quỹ đạo dựa trên phản xạ từ radar đối phương, trong khi Patriot lại cần “khóa cứng” mục tiêu để tính toán điểm đánh chặn. Khi mục tiêu đổi hướng liên tục, hệ thống Mỹ rơi vào tình trạng “đánh vào khoảng không”.

Các chuyên gia quân sự nhận định, chiến thuật tấn công đa hướng bằng Iskander-M và Kinzhal cho phép Nga đánh sập từng mảng phòng không một cách có hệ thống, mở đường cho các đợt tấn công bằng UAV hoặc tên lửa hành trình sau đó. “Mỗi khi một hệ thống Patriot bị tiêu diệt, hiệu ứng dây chuyền khiến các khu vực xung quanh mất năng lực bảo vệ trong bán kính hàng trăm kilômét”, một chuyên gia châu Âu bình luận.