Erika McEntarfer, Ủy viên Cục Thống kê Lao động (BLS), người vừa bị Tổng thống Donald Trump sa thải sau khi công bố báo cáo việc làm ảm đạm, cho biết đó là “vinh dự lớn nhất đời tôi” khi được đảm nhiệm vị trí này, khi bà viết trên mạng xã hội Bluesky. “Đây là công việc quan trọng và cần thiết, và tôi cảm ơn họ vì sự cống hiến cho đất nước này.”
Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Robert F. Kennedy Jr. đang nhắm vào một chương trình ít người biết đến nhưng đóng vai trò then chốt cho tất cả các loại vắc-xin dành cho trẻ em.
Tuần này, Kennedy đã lên mạng xã hội và xuất hiện trong chương trình của nhà hoạt động bảo thủ Charlie Kirk để chỉ trích Chương trình Bồi thường Chấn thương do Vắc-xin (VICP) và cam kết sẽ thay đổi đáng kể chương trình này.
“VICP đang bị hỏng, và tôi sẽ sửa nó,” ông viết trên mạng xã hội X. “Tôi sẽ không để VICP tiếp tục phớt lờ nhiệm vụ của mình và thất bại trong sứ mệnh nhanh chóng và công bằng bồi thường cho những cá nhân bị chấn thương do vắc-xin.”
Các luật sư và chuyên gia cho biết Kennedy đúng khi nói rằng chương trình – được thành lập năm 1986 nhằm nhanh chóng chi trả cho các gia đình chứng minh được trẻ em bị thương do vắc-xin – đang rất cần được hiện đại hóa.
“Có rất nhiều vấn đề dễ giải quyết mà Kennedy có thể thực hiện ngay để cải thiện chương trình vắc-xin,” David Carney, luật sư chuyên về chấn thương do vắc-xin ở Philadelphia và là Chủ tịch Hiệp hội Luật sư đại diện người bị thương do vắc-xin, cho biết.
Carney nói, các vụ việc có thể được giải quyết nhanh hơn thay vì đưa ra xét xử. Kennedy cũng có thể thúc giục Quốc hội thông qua luật nhằm tăng nhân sự tòa án, nâng mức bồi thường cho “đau đớn và khổ sở”, và bổ sung vắc-xin COVID-19 vào danh sách được hưởng chương trình.
Hiện chương trình có quá ít nhân sự để xử lý khối lượng hồ sơ khổng lồ, khiến bệnh nhân phải chờ nhiều năm mới được xét xử. Số loại vắc-xin được bảo hiểm đã tăng gần gấp ba lần so với khi mới thành lập, nhưng số “thẩm phán đặc biệt” xét xử vẫn không đổi.
Các luật sư chuyên tranh tụng về chấn thương do vắc-xin cho biết chính phủ gần đây thường đứng về phía bảo vệ vắc-xin hơn là phía người nộp đơn, phản đối các khiếu nại mà trước đây vốn dễ dàng được giải quyết.
“Nó không còn là một chương trình nhanh chóng, thân thiện với người khiếu nại như Quốc hội thiết kế ban đầu. Giờ đây nó rất đối kháng và mang tính tranh tụng. Điều đó hoàn toàn đúng,” Renée Gentry, Giám đốc Phòng tranh tụng về chấn thương do vắc-xin tại Trường Luật Đại học George Washington, cho biết.
Tuy nhiên, có lo ngại rằng các thay đổi mà Kennedy muốn thực hiện có thể làm suy yếu hoặc phá bỏ hoàn toàn chương trình, dẫn đến nguy cơ các hãng dược rời bỏ thị trường và đe dọa khả năng tiếp cận vắc-xin cho trẻ em.
Kennedy từ lâu đã chỉ trích VICP, và bài đăng trên X của ông lặp lại nhiều lập luận trước đây. Ông không nêu chi tiết các thay đổi nhưng cho biết đang làm việc với Tổng chưởng lý Pam Bondi.
Trước đây, ông từng nói muốn mở rộng chương trình, giúp người khiếu nại dễ dàng được bồi thường hơn dựa trên các sự kiện bất lợi mà ông cho là liên quan đến vắc-xin nhưng hiện chưa được đưa vào chương trình.
Theo Dorit Reiss, chuyên gia luật vắc-xin tại Đại học California, San Francisco, người dân có thể chứng minh chấn thương theo hai cách: hoặc nằm trong “bảng chấn thương” (có giả định vắc-xin gây hại), hoặc phải chứng minh nguyên nhân đối với chấn thương nằm ngoài danh sách.
Kennedy có quyền thêm các loại chấn thương mới vào danh sách đủ điều kiện, chẳng hạn như chứng tự kỷ – điều mà ông nhiều lần liên hệ với vắc-xin.
Trong cuộc phỏng vấn với Tucker Carlson hồi tháng 7, Kennedy cũng gợi ý rằng vắc-xin có liên quan đến nhiều bệnh mãn tính như tiểu đường và chứng ngủ rũ.
“Chúng ta hiện đang có một đại dịch rối loạn miễn dịch ở nước này, và không thể loại bỏ khả năng vắc-xin là một trong những nguyên nhân chính,” Kennedy nói.
Để thêm một chấn thương vào danh sách, Kennedy phải trải qua quy trình xây dựng quy định liên bang phức tạp với bước thông báo và lấy ý kiến công chúng. Các chuyên gia cho rằng đây thường là quá trình tốn kém, mất thời gian và kết quả đánh giá khoa học thường không đủ bằng chứng để chứng minh vắc-xin gây hại.
Kennedy cũng có thể không chính thức bắt đầu giải quyết nhiều vụ việc hơn mà không cần thêm chúng vào danh sách.
Nhưng bất kỳ thay đổi nào cũng có thể khiến chương trình phá sản.
Các gia đình được chi trả từ một quỹ tín thác do thuế tiêu thụ đặc biệt áp lên các nhà sản xuất vắc-xin, vì vậy số tiền trong quỹ có hạn. Quỹ của chương trình chi trả cả phí luật sư và chi phí, ngay cả khi thua kiện.
Đổi lại khoản thuế này, các hãng sản xuất vắc-xin được hưởng quyền miễn trừ trách nhiệm pháp lý ở mức giới hạn. Người khiếu nại nộp đơn kiện chính phủ liên bang chứ không phải các hãng sản xuất, và các gia đình có thể nhận bồi thường mà không cần chứng minh hãng dược có sơ suất.
Kennedy cho biết ông muốn thay đổi điều đó.
“VICP đã trở thành một mớ hỗn độn kém hiệu quả, thiên vị và tham nhũng công khai khi các luật sư chính phủ và Thẩm phán Tòa án Vắc-xin ưu tiên bảo vệ quỹ tín thác của HHS hơn là thực hiện nghĩa vụ bồi thường cho nạn nhân,” Kennedy viết.
Người phát ngôn Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh từ chối cho biết Kennedy đang cân nhắc thay đổi gì, nói rằng bình luận của ông đã nói lên tất cả.
Một luận điểm phổ biến của phong trào chống vắc-xin là muốn xóa bỏ quyền miễn trừ trách nhiệm pháp lý của nhà sản xuất, nhưng điều này chỉ có Quốc hội mới có thể làm.
Kennedy có quyền loại bỏ vắc-xin khỏi chương trình. Hiện tại, chương trình bao gồm 16 loại vắc-xin được khuyến nghị thường xuyên cho trẻ em hoặc phụ nữ mang thai. Nếu một loại vắc-xin không còn được khuyến nghị thường xuyên, nó có thể bị loại bỏ.
Đầu tháng 6, Kennedy bất ngờ sa thải toàn bộ thành viên của nhóm cố vấn bên ngoài chịu trách nhiệm đưa ra khuyến nghị về vắc-xin và bổ nhiệm nhóm mới do ông tự chọn.
Nếu nhóm này ngừng khuyến nghị vắc-xin HPV, chẳng hạn, Kennedy có thể sửa bảng chấn thương để loại bỏ nó.
Theo Gentry, “nếu ông ấy bỏ nó ra, những người đó sẽ không còn quyền tham gia chương trình này nữa, và họ sẽ phải đối mặt với kiện tụng dân sự, vốn khó khăn và tốn kém hơn nhiều.”
Ủy viên Cục Thống Kê Lao Động (BLS) phản hồi việc Trump sa thải.
Erika McEntarfer, Ủy viên Cục Thống kê Lao động (BLS), người vừa bị Tổng thống Trump sa thải sau khi công bố báo cáo việc làm ảm đạm, cho biết đó là “vinh dự lớn nhất đời tôi” khi được đảm nhiệm vị trí này.
“Đó là vinh dự lớn nhất đời tôi khi được phục vụ với tư cách Ủy viên BLS, cùng với nhiều công chức tận tâm, chịu trách nhiệm đo lường một nền kinh tế rộng lớn và năng động,” bà viết trên mạng xã hội Bluesky. “Đây là công việc quan trọng và cần thiết, và tôi cảm ơn họ vì sự cống hiến cho đất nước này.”
McEntarfer được cựu Tổng thống Biden đề cử năm 2023 và được Thượng viện phê chuẩn năm 2024 với số phiếu áp đảo 86–8, trở thành Ủy viên thứ 16 của Cục Thống kê Lao động, thuộc Bộ Lao động. Phó Tổng thống đương nhiệm J.D. Vance và Ngoại trưởng Marco Rubio, khi đó còn là thượng nghị sĩ, đều bỏ phiếu ủng hộ bà.
Bài đăng của bà xuất hiện sau khi Trump sa thải bà tuần trước, cáo buộc “thiếu chính xác” và “kém năng lực” khi công bố báo cáo tăng trưởng việc làm thấp trong tháng 7.
Trên mạng xã hội Truth Social, Trump nói McEntarfer đã “làm giả số liệu việc làm” trước cuộc bầu cử năm 2024 để hỗ trợ chiến dịch tranh cử tổng thống của cựu Phó Tổng thống Kamala Harris.
“Không ai có thể sai đến mức đó,” Trump nói. “Chúng ta cần số liệu việc làm chính xác. Tôi đã chỉ đạo nhóm của mình sa thải ngay lập tức vị quan chức do Biden bổ nhiệm này. Bà ấy sẽ được thay thế bằng người có năng lực và trình độ hơn. Những số liệu quan trọng như thế này phải công bằng và chính xác, không thể bị thao túng vì mục đích chính trị.”
Cựu lãnh đạo BLS William Beach đã phản đối quyết định sa thải này trong một bài đăng trên mạng xã hội X hôm thứ Sáu 01/8, gọi đó là “hoàn toàn vô căn cứ” và cho rằng động thái này tạo ra “tiền lệ nguy hiểm, làm suy yếu sứ mệnh thống kê của Cục.”
Donald Trump có “những lo ngại thực sự” về số liệu việc làm sau khi sa thải lãnh đạo BLS.
Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Jamieson Greer cho rằng việc Tổng thống Trump sa thải Ủy viên Cục Thống kê Lao động (BLS) Erika McEntarfer xuất phát từ “những lo ngại thực sự” của ông về số liệu việc làm, chứ không chỉ từ báo cáo ảm đạm hôm thứ Sáu.
“Ngay cả năm ngoái, trong thời gian vận động tranh cử, đã có những biến động rất lớn trong số liệu việc làm, nên theo tôi, Tổng thống có lý do để lo ngại, không chỉ dựa trên số liệu hôm nay mà còn từ tất cả những gì chúng ta đã thấy năm ngoái,” Greer nói trong chương trình “Face the Nation” của CBS News hôm thứ Sáu.
“Chúng ta muốn có những số liệu tương đối đáng tin cậy. Dĩ nhiên, số liệu luôn được điều chỉnh lại, nhưng đôi khi những điều chỉnh đó lại ở mức cực đoan. Và Tổng thống là người đứng đầu, ông ấy có quyền quyết định ai sẽ làm việc trong nhánh hành pháp,” Greer – một trong những nhà đàm phán thuế quan hàng đầu của Trump – nói với người dẫn chương trình Margaret Brennan.
Ông Trump sa thải bà McEntarfer sau khi báo cáo việc làm của Bộ Lao động sáng thứ Sáu cho thấy Mỹ có thêm ít hơn 258.000 việc làm trong tháng 5 và 6 so với số liệu đã công bố trước đó. Báo cáo cũng cho biết nước này tạo thêm 73.000 việc làm trong tháng 7.
Trump cách chức lãnh đạo BLS vào chiều thứ Sáu, cáo buộc bà đã thao túng số liệu để khiến ông và đảng Cộng hòa trông xấu đi.
“Bà ấy sẽ được thay thế bởi một người có năng lực và trình độ hơn nhiều. Những con số quan trọng như thế này phải công bằng và chính xác, không thể bị thao túng vì mục đích chính trị,” Trump viết trên Truth Social hôm thứ Sáu.
Việc bà McEntarfer bị sa thải đã vấp phải chỉ trích từ phía đảng Dân chủ, cũng như từ William Beach – người từng được Trump bổ nhiệm làm lãnh đạo BLS trong nhiệm kỳ đầu tiên.
Greer hôm thứ Sáu cũng nói rằng nước Mỹ sẽ chứng kiến sự “tăng trưởng lớn” trong số lượng việc làm ngành sản xuất sau khi “dự luật lớn, đẹp” của Trump được ký thành luật.
“Tôi nghĩ các nhà sản xuất của chúng ta giờ đây đã thấy rõ con đường chắc chắn phía trước,” ông nói.
Đảng Dân chủ cân nhắc bỏ họp tại Texas.
Các nhà lập pháp Đảng Dân chủ ở Texas có thể rời khỏi bang để ngăn Đảng Cộng hòa thông qua các bản đồ bầu cử mới, có khả năng mở rộng đa số ghế của Đảng Cộng hòa tại Hạ viện liên bang.
Đảng Dân chủ ở Texas và trên toàn quốc đã tuyên bố sẽ chống lại, đồng thời chỉ trích kế hoạch của Đảng Cộng hòa — có thể giúp họ giành thêm năm ghế — là mang tính phân biệt đối xử.
Trong chuyến gặp các nhà lập pháp bang Texas ở Austin, Lãnh đạo phe thiểu số Hạ viện Hoa Kỳ Hakeem Jeffries (Dân chủ – New York) hôm thứ Năm cam kết rằng “mọi phương án” đều cần được xem xét để ngăn chặn kế hoạch của Đảng Cộng hòa.
Tuy nhiên, do Đảng Dân chủ là phe thiểu số trong cơ quan lập pháp bang, họ có rất ít lựa chọn để ngăn chặn, và còn gặp bất lợi cả về pháp lý lẫn chính trị.
Một lựa chọn thực tế là phá vỡ túc số (quorum) cần thiết để Hạ viện và Thượng viện bang Texas hoạt động, điều mà Đảng Dân chủ có thể đủ số thành viên để thực hiện.
Giáo sư khoa học chính trị Brandon Rottinghaus (ĐH Houston) nhận định: “Đảng Dân chủ không còn nhiều mũi tên trong ống tên. Họ đơn giản là không có nhiều cách để thách thức các bản đồ này trong ngắn hạn.” Ông cho rằng phá túc số có thể là “phương án hạt nhân” vì “đa số thành viên không muốn làm theo cách đó. Họ muốn ở lại và chiến đấu.”
Ông cũng nói thêm: “Vấn đề là họ không có nhiều công cụ lập pháp, hoặc đủ số lượng để ngăn hay làm chậm mọi thứ ở Austin.”
Kế hoạch bản đồ bầu cử, được nộp trong tuần này tại một phiên họp đặc biệt do Thống đốc Greg Abbott (Cộng hòa) triệu tập, diễn ra sau khi Tổng thống Trump thúc giục Đảng Cộng hòa ở Texas vẽ lại bản đồ để bảo vệ đa số mong manh 219–212 của đảng tại Hạ viện liên bang.
Phiên điều trần công khai trước Ủy ban Chọn lọc về Tái phân chia khu vực bầu cử của Hạ viện bang đã được tổ chức hôm thứ Sáu 01/8. Dân biểu Cộng hòa Cody Vasut, chủ tịch ủy ban, cho biết ông kỳ vọng sẽ có hành động trong vài ngày tới, sau đó là tranh luận tại Hạ viện bang vào đầu tuần sau.
Các đường ranh cụ thể có thể thay đổi trong quá trình thảo luận, nhưng Đảng Dân chủ gần như không có đủ quyền lực để thay đổi đáng kể cục diện trong cơ quan lập pháp bang — nơi Đảng Cộng hòa chiếm 88–62 ghế ở Hạ viện và 19 –11 ghế ở Thượng viện.
Từng đối mặt với tình huống tương tự năm 2003 và 2021, Đảng Dân chủ đã bỏ họp để trì hoãn nỗ lực tái phân chia khu vực bầu cử và áp đặt các hạn chế bỏ phiếu.
Bà Lana Hansen, giám đốc điều hành tổ chức Texas Blue Action ở Austin, cho biết: “Phá túc số là một nhiệm vụ lớn, và có rất nhiều vấn đề đi kèm. Tôi nghĩ tình huống lần này đặc biệt nhạy cảm vì đây là yêu cầu từ tổng thống Hoa Kỳ.”
Việc rời khỏi bang sẽ thu hút sự chú ý đến cuộc chiến tái phân chia, nhưng Thống đốc Abbott có thể tiếp tục triệu tập các phiên họp, và sự vắng mặt của Đảng Dân chủ sẽ làm đình trệ các công việc khác.
Phá túc số cũng sẽ tốn kém, do các quy định mới áp đặt tiền phạt mỗi ngày cho các nhà lập pháp bỏ họp, cùng với nguy cơ bị bắt giữ. Theo Texas Tribune, Đảng Dân chủ đang gây quỹ để chuẩn bị trả khoản này nếu cần.
Bà Hansen nhận xét về các lần bỏ họp trước đây: “Trong quá khứ, cách này giúp tạm dừng cuộc tranh luận và bắt đầu lại,” nhưng cuối cùng thì Đảng Cộng hòa vẫn đạt được mục tiêu.
Khi được hỏi về khả năng bỏ họp, Dân biểu Lizzie Fletcher (Dân chủ – Texas) nói hôm thứ Năm rằng “có rất nhiều cách để chiến đấu.”
Ông Jeffries, khi được hỏi có khuyến khích Đảng Dân chủ Texas phá túc số không, trả lời “mọi phương án đều cần được xem xét” nhưng để quyền quyết định cho họ.
Nếu không thể ngăn chặn kế hoạch của Đảng Cộng hòa trong cơ quan lập pháp, Đảng Dân chủ sẽ có khả năng khởi kiện, đồng thời lên án đề xuất này là mang tính phân biệt.
Dân biểu Marc Veasey (Dân chủ – Texas), người có khu vực bầu cử bị ảnh hưởng, gọi đây là “một phần của truyền thống lâu đời và xấu xí nhằm ngăn người da đen và da nâu ở Texas có tiếng nói.” Dân biểu Jasmine Crockett (Dân chủ – Texas) gọi đây là “một hành động thâu tóm quyền lực để bịt miệng cử tri và đàn áp phiếu bầu.”
Khả năng thành công của các vụ kiện có thể phụ thuộc vào Đạo luật Quyền Bầu cử (VRA). Ông Mark McKenzie, phó giáo sư khoa học chính trị tại Texas Tech, cho biết một vụ kiện lớn về tái phân chia ở Louisiana sẽ được Tòa án Tối cao xét lại trong nhiệm kỳ tới, và Đảng Cộng hòa ngày càng tự tin vào việc thu hẹp phạm vi VRA.
Ông McKenzie nói: “Nếu Tòa án Tối cao không xóa bỏ VRA, thì Đảng Dân chủ có thể có cơ sở pháp lý tốt liên quan đến các khu vực có đa số cử tri da đen ở Texas, nhưng sẽ khó hơn để lập luận tương tự về cử tri gốc Latino, những người ngày càng nghiêng về Đảng Cộng hòa ở Texas.”
Về chính trị, Đảng Dân chủ dường như đang chuẩn bị cho một cuộc chiến lâu dài.
Ông Jeffries tuyên bố tại Austin: “Bản đồ hiện tại vi phạm pháp luật, và bản đồ mới sẽ tiếp tục và tăng cường việc phân chia khu vực bầu cử dựa trên chủng tộc, làm im tiếng nói của hàng triệu người Texas. Chúng tôi sẽ chiến đấu về chính trị, trong chính quyền, tại tòa án, và trong việc giành trái tim và khối óc của người dân Texas và xa hơn nữa.”
PAC Đa số Hạ viện, một siêu PAC của Đảng Dân chủ, tuần này đã công bố Quỹ Ngôi Sao Đơn độc, hy vọng huy động hàng triệu USD cho các ứng viên năm 2026 nếu đường ranh được vẽ lại.
Bà Hansen nói: “Nếu Đảng Cộng hòa và chính quyền Trump nghĩ Texas là bang đầu tiên họ nên làm điều này, nơi mà ông ấy lo sợ mất ảnh hưởng nhất, thì chúng ta đang ở trong cuộc chơi, và tôi hy vọng sẽ có sự đầu tư quốc gia đổ về đây.”
Bà cũng cho rằng Đảng Dân chủ có thể bù đắp tổn thất ở Texas bằng nỗ lực tái phân chia ở các bang khác.
Ông Jon Taylor, trưởng khoa khoa học chính trị tại ĐH Texas ở San Antonio, nói: “Có câu ở Texas: ‘Điều gì xảy ra ở đây đôi khi thay đổi thế giới.’ Và đây là trường hợp những gì diễn ra ở đây đang tạo hiệu ứng dây chuyền trên toàn quốc.”
Diễn biến ở Texas đã kích hoạt các cuộc bàn luận về bản đồ bầu cử ở nhiều bang khác, bao gồm California — nơi Thống đốc Gavin Newsom (Dân chủ) cho biết có thể thực hiện thay đổi giữa kỳ nếu Texas tiến hành.
Cũng có khả năng kế hoạch tái phân chia ở Texas phản tác dụng với Đảng Cộng hòa. Một là, họ có thể bị xem là tập trung vào việc vẽ lại bản đồ thay vì xử lý trận lũ chết người ngày Quốc khánh — một chủ đề khác trong phiên họp đặc biệt.
Ngoài ra, khó có thể dự đoán xu hướng bỏ phiếu giữa nhiệm kỳ.
Ông Taylor nói: “Việc ông Trump thắng năm 2024 ở một số khu vực hiện do Đảng Dân chủ nắm giữ không có nghĩa điều đó sẽ lặp lại ở bầu cử giữa nhiệm kỳ 2026, đặc biệt nếu đó là một năm thuận lợi cho Đảng Dân chủ toàn quốc. Khi đó, có thể xảy ra tình huống các khu vực được vẽ để có lợi cho Đảng Cộng hòa lại rơi vào tay Đảng Dân chủ.” HẠNH DƯƠNG
