Thấy gì từ sự căng thẳng giữa Australia với Facebook? Theo các hãng thông tấn, Áutralia mất hàng tỷ USD cho nền tảng quảng cáo trực tuyến, nên Facebook phải trả tiền để hiển thị và chia sẻ nội dung của họ. Nhưng ngược lại các đại gia công nghệ lại khẳng định chính họ đã thu hút lượng lớn độc giả đến trang web tin tức thông qua chức năng chia sẻ miễn phí.
Từ góc nhìn lập pháp…
Trong những năm vừa qua, Facebook và Google đã có sự tranh cãi với các nhà xuất bản tin tức, các hãng thông tấn về quy tắc hiển thị nội dung trên nền tảng này. Các hãng thông tấn cho rằng, họ đang mất hàng tỷ USD chi cho nền tảng quảng cáo trực tuyến, nên Facebook phải trả tiền để hiển thị và chia sẻ nội dung của họ.
Tuy nhiên, các đại gia công nghệ (Facebook, Google) lại khẳng định chính các nền tảng này đã thu hút lượng lớn độc giả đến trang web tin tức của các hãng thông tấn thông qua chức năng chia sẻ miễn phí.
Ảnh: Financial Express
Với các nhà lập pháp Australia, từ cách tiếp cận “tin tức không miễn phí”, họ cho rằng dự luật buộc các đại gia công nghệ chia sẻ lợi nhuận cho hãng thông tấn là đương nhiên nhằm cân đối lại lợi ích giữa một bên là nền tảng kỹ thuật số với một bên là thực thể cung cấp tin tức.
Trước sức ép từ Canberra, Google nhanh chóng lựa chọn cách hòa giải với việc ký kết thỏa thuận với các hãng thông tấn tại Australia, bao gồm cả điều khoản chia sẻ lợi nhuận. Trong khi đó, Facebook lại chặn đứng người dùng Australia truy cập, chia sẻ tin tức này.
Động thái trên của Facebook không chỉ làm dấy lên căng thẳng giữa hãng này với chính phủ Australia, mà còn báo hiệu một cuộc xung đột rộng lớn hơn giữa các “đại gia” truyền thông xã hội với các chính phủ toàn cầu.
Đến lợi ích các bên…
Với Facebook họ cho rằng dịch vụ cốt lõi mà họ cung cấp không dựa nhiều vào mảng tin tức, vì tin tức chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ hơn 4% nội dung tiếp cận người xem trên nguồn cung dữ liệu chung. Bởi nhiều người truy cập Facebook mỗi ngày mà không có thói quen nhấn chuột (click) vào các liên kết đến các trang web báo chí.
Facebook còn đưa ra dẫn chứng, năm 2019 họ chỉ kiếm được từ thị trường Australia 22,7 triệu AUD lợi nhuận sau thuế, giảm so với mức 23,3 triệu AUD vào năm 2018. Doanh thu từ Australia trong năm 2019 chỉ đạt 674 triệu AUD, phần lớn trong số đó đến từ việc bán quảng cáo trực tuyến.
Trong khi Facebook đã giúp các hãng tin tức Australia tiếp cận với 5 tỷ lượt truy cập, nhờ đó mang về được tới 407 triệu AUD vào năm 2020, trong khi chính Facebook chỉ kiếm được rất ít. Khiến Facebook buộc phải ra đòn cảnh báo với dự luật mới của chính phủ Australia.
Tuy nhiên, Thủ tướng Australia Scott Morrison cũng tuyên bố cứng rắn rằng: “Chúng tôi chỉ muốn gửi lời đến Facebook: đây là Australia, nếu họ muốn kinh doanh ở đây, họ phải chơi theo luật của chúng tôi”. Động thái của Facebook chẳng khác gì họ “hủy kết bạn” với Australia.
Nhiều chuyên gia nhận định việc chặn người dùng tiếp cận các tin tức chính thống được kiểm chứng tại thời điểm họ cần được cung cấp thông tin về cuộc khủng hoảng đại dịch cũng như nhiều vấn đề mang tính cấp thiết khác chính là hành động Facebook “tự bắn vào chân mình”.
Theo một báo cáo công bố vào tháng 9/2020 của cơ quan giám sát cạnh tranh Australia đã chỉ ra sức mạnh độc quyền to lớn của Facebook và Google trong lĩnh vực quảng cáo. Theo đó, cứ 100 AUD mà các nhà quảng cáo trực tuyến chi ra năm 2019 thì có tới 53 AUD rơi vào túi Google, 28 AUD rơi vào túi Facebook và chỉ có 19 AUD phân bổ cho các trang web và nền tảng quảng cáo khác.
... và nguy cơ sức mạnh công nghệ bị lạm dụng
Rasmus Nielsen, Giám đốc Viện Nghiên cứu Báo chí của Reuters nhận định trên tờ CNN: “Động thái của Facebook là minh chứng cho sức mạnh khổng lồ mà một công ty tư nhân có được trong không gian mạng. Nhiều chính phủ, chính trị gia thế giới đang tỏ ra lo ngại về sức mạnh đó. Họ muốn có sự giám sát trực tiếp hơn thông qua ban hành quy định về cách mà các đại gia công nghệ có thể sử dụng sức mạnh này”.
Tại Mỹ, Facebook từ lâu đã phải chịu nhiều chỉ trích và được các nhà lập pháp Mỹ để mắt. Hồi tháng 12/2020, Ủy ban Thương mại Liên Bang Mỹ (FTC) đã đưa Facebook vào tầm ngắm với 2 vụ kiện chống độc quyền mang tính bước ngoặt liên quan đến thương vụ mua lại Instagram và WhatsApp.
Còn Google liên tục đối diện 3 vụ kiện chống độc quyền và hàng loạt cuộc điều tra của Bộ Tư pháp. Tổng chưởng lý New York Letitia James nhấn mạnh: “Trong nhiều thập kỷ, Google đã đóng vai trò như kẻ gác cổng Internet. Họ sử dụng dữ liệu người dùng như một vũ khí để tiêu diệt các đối thủ cạnh tranh, kiểm soát việc ra quyết định của tất cả chúng ta”.
Julian Knight, nhà lập pháp kiêm chủ tịch Ủy ban Kỹ thuật số, Văn hóa, Truyền thông và Thể thao tại Quốc hội Anh, nhận định động thái của Facebook là “hành vi ngu ngốc nhưng cũng đáng lo ngại nhất”. Các nhà lập pháp Anh cũng đang cân nhắc ban hành luật điều chỉnh các nền tảng xã hội trong việc chia sẻ những nguồn tin tức đáng tin cậy thay vì truyền bá tin giả.
Ông Julian Knight nói thêm: “Tôi cho rằng hành động ‘bắt nạt’ mà Facebook đang thực hiện tại Australia sẽ chỉ khơi dậy nỗ lực tiến xa hơn của các nhà lập pháp trên toàn thế giới nhằm đưa Facebook vào khuôn khổ”.
Bộ trưởng Bộ Di sản Canada Steven Guilbeault cũng chung quan điểm khi viết trên Twitter rằng: “Hành động của Facebook thể hiện sự vô trách nhiệm, đe dọa người dân Australia... Chúng tôi sẽ thúc đẩy ban hành dự luật để cân bằng lợi ích giữa các phương tiện truyền thông tin tức và các đại gia công nghệ”.
Tại Đức, Liên đoàn các nhà xuất bản báo Đức (BDZV) cũng đã kêu gọi chính phủ hạn chế tầm ảnh hưởng và sức mạnh thị trường của Facebook. Ông Dietmar Wolff, Chủ tịch BDZV nói: “Việc một nền tảng tự ý tắt cung cấp dịch vụ theo ý muốn chủ quan để gây áp lực chính trị đang phơi bày vấn đề độc quyền Internet”.
Henry Faure Walker, Chủ tịch Hiệp hội Truyền thông Tin tức của Anh khẳng định động thái mới của Facebook đặt ra sự cấp thiết cho các cơ quan quản lý trên toàn cầu trong việc ban hành dự luật mới để tạo ra một “sân chơi thực sự bình đẳng giữa các gã khổng lồ công nghệ và hãng thông tấn”.
Ông Walker cho rằng những gì Facebook đã làm là “một ví dụ kinh điển về một thế lực độc quyền đang cố gắng ‘bắt nạt’ để bảo vệ vị thế thống trị độc quyền của mình”. Giới phân tích cho rằng, những động thái tiếp sau của Facebook chắc chắn sẽ là tâm điểm chú ý của các nhà làm luật khắp hành tinh.
Như vậy, cuộc chiến chống độc quyền giữa các đại gia công nghệ với các hãng sản xuất tin tức, thông tấn, đó là việc nhiều nước muốn theo chân Australia, “đòi tiền” Facebook, Google trong đó có cả các nước lớn như: Mỹ, Canada, Pháp, Anh, Tây Ban Nha và EU… Tuy nhiên, với một công ty tư nhân, họ đang làm những gì mà họ tin rằng có thể bảo vệ lợi ích cho họ, vẫn là vấn đề còn bỏ ngỏ./.
VietBF@ sưu tầm.
