Câu hỏi nhiều người đặt ra là liệu ông thật sự bị lỡ miệng hay muốn truyền đi thông điệp ẩn ý?, từ việc gợi ý rằng Mỹ sẽ bảo vệ Đài Loan nếu Trung Quốc tấn công cho đến ám chỉ rằng, hòn đảo này đã hoàn toàn độc lập, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nhiều lần vướng sự cố "lỡ miệng" những tháng gần đây với vấn đề vốn rất nhạy cảm trong quan hệ với Bắc Kinh này, với những tuyên bố của Tổng thống Bien có thể là một lời “cảnh báo mật” đối với Bắc Kinh nhằm ngăn chặn căng thẳng gia tăng ở eo biển Đài Loan.
LỜI CẢNH BÁO NGẦM?
Theo tờ Nikkei Asia, nhiều chuyên gia suy đoán rằng, đó là điều mà Tổng thống Biden, cũng là một cựu quân nhân làm chính trị với hàng chục năm kinh nghiệm dày dạn, muốn gửi gắm thế giới trong vấn đề Đài Loan.
Theo họ, thực sự những tuyên bố của ông có thể là một lời "cảnh báo mật" đối với Bắc Kinh nhằm ngăn chặn căng thẳng gia tăng ở eo biển Đài Loan. "Chúng tôi không khuyến khích Đài Loan độc lập", ông Biden nói với các phóng viên ở New Hampshire.
Nhưng hãy xem lại tuyên bố chỉ mới vài giờ trước đó của ông: "Chúng tôi đã khẳng định rõ Mỹ ủng hộ Đạo luật Đài Loan. Họ độc lập. Họ tự đưa ra quyết định của mình".
Một ngày trước đó, tại cuộc họp thượng đỉnh trực tuyến với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Tổng thống Biden tiếp tục nhấn mạnh cam kết tiếp tục của Washington đối với chính sách "Một Trung Quốc".
Trong thông cáo sau cuộc họp thượng đỉnh trực tuyến với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ngày 16/11, Nhà Trắng cho biết Tổng thống Biden phản đối mạnh mẽ mọi động thái đơn phương thay đổi hiện trạng eo biển Đài Loan.
Cuộc gặp thượng đỉnh hôm 16/11, giúp làm rõ lập trường của cả hai bên đối với Đài Loan và ngăn chặn xung đột bùng phát trong bối cảnh căng thẳng gia tăng trong khu vực.
Nhưng những tuyên bố trái ngược với chính sách về vấn đề Đài Loan, khiến dư luận hoài nghi về chiến lược của Mỹ và chỉ càng khiến mối quan hệ với Bắc Kinh thêm căng thẳng.
Tuy nhiên, một số chuyên gia tin rằng Tổng thống Biden, người từ lâu đã giải quyết các sắc thái liên quan vấn đề Đài Loan, có thể đã cố tình nói sai để gửi đi cảnh báo tới Trung Quốc và phát tín hiệu cho thấy Mỹ đang chọn hướng đi mới trong chiến lược với Đài Loan.
Trở lại năm 2001, Tổng thống khi đó là George W. Bush cũng có vẻ ám chỉ Mỹ có nghĩa vụ bảo vệ Đài Loan. Ông nói: "Người Trung Quốc phải hiểu điều đó".
Ông Biden, khi đó là một thượng nghị sĩ, đã chỉ trích bình luận của Tổng thống Bush trong một bài báo trên tờ Washington Post. Ông viết: "Về vấn đề ngoại giao, có sự khác biệt rất lớn giữa việc bảo lưu quyền sử dụng vũ lực và buộc chúng ta phải bảo vệ Đài Loan".
Một cựu trợ lý đã cố vấn cho Tổng thống về chính sách châu Á nhận định, ông Biden hiểu rõ chính sách của Mỹ về Đài Loan" nên không thể có sự nhầm lẫn trong những tuyên bố về vấn đề này.
Bình luận mới đây của Bộ trưởng Quốc phòng Australia Peter Dutton, người ám chỉ rằng Canberra có thể sẽ tham chiến cùng Washington trong vấn đề Đài Loan, dường như chỉ để củng cố ý tưởng rằng, Tổng thống Biden biết những gì mình đang làm. Trả lời phỏng vấn tờ The Australian vào đầu tháng này, ông Dutton tuyên bố: "Sẽ không thể tưởng tượng được chúng tôi sẽ không ủng hộ Mỹ trong một hành động nào trong vấn đề Đài Loan".
Theo giới phân tích, đây được coi là một dấu hiệu cho thấy các nhà chức trách quốc phòng Mỹ và Australia đã thảo luận về vấn đề này trước đó.
HAY CHỈ LÀ SỰ NHẦM LẪN?
Nhưng một số chuyên gia lại cho rằng những phát biểu gây tranh cãi từ Tổng thống Biden liên quan đến Đài Loan đơn giản chỉ là sự nhầm lẫn.
Ngay từ khi lên nắm quyền, Tổng thống Biden đã nhiều lần vướng sự cố lỡ miệng như thế này.
Hồi tháng 8 và tháng 10, ông làm bùng lên những tranh cãi khi ngụ ý rằng, Mỹ sẽ bảo vệ Đài Loan trước cuộc tấn công của Trung Quốc, đánh dấu một tuyên bố hoàn toàn phá vỡ chính sách "chiến lược mơ hồ" lâu nay của Washington trong vấn đề Đài Loan.
Trong cuộc phỏng vấn với ABC hồi tháng 8, khi được nhà báo George Stephanopoulos hỏi về cam kết của Mỹ với đồng minh sau quyết định rút quân khỏi Afghanistan, Biden nhấn mạnh Mỹ có "cam kết thiêng liêng" bảo vệ các đồng minh, trong đó có Đài Loan. Đến tháng 10, trong một buổi trao đổi với cử tri do CNN tổ chức, Biden tuyên bố Mỹ "có cam kết" bảo vệ Đài Loan nếu hòn đảo bị tấn công.
Trong cả hai lần, các quan chức Nhà Trắng sau đó đều đã nhanh chóng đính chính, Mỹ không thay đổi chính sách về Đài Loan. "Nhờ vậy mà những nhầm lẫn này không châm ngòi Trung Quốc phản ứng quyết liệt nhưng dĩ nhiên Bắc Kinh vẫn lo lắng", Jude Blanchette, chuyên gia Trung tâm Chiến lược và Nghiên cứu Quốc tế (CSIS) cho biết.
Nhưng dù ông Biden vô tình hay hữu ý, giới chuyên gia lo ngại nguy cơ dẫn đến tính toán sai lầm trong quan hệ Washington - Bắc Kinh trong vấn đề Đài Loan. Trung Quốc cũng xem những bình luận của Biden là có chủ đích. "Nếu các lực lượng đòi độc lập cho Đài Loan khiêu khích hoặc thậm chí vượt qua ranh giới đỏ, chúng tôi sẽ buộc phải thực hiện các biện pháp kiên quyết", ông Tập nói với ông Biden trong cuộc hội đàm hôm 16/11.
Việc Mỹ can dự trong vấn đề Đài Loan cũng cần sự ủng hộ của người dân trong nước. Vì vậy, một nước Mỹ ngày càng "hướng nội" sẵn sàng hy sinh bao nhiêu cho một cuộc khủng hoảng ở bên kia Thái Bình Dương vẫn chưa rõ ràng. Dereck Grossman, chuyên gia phân tích an ninh của tổ chức tư vấn chính sách RAND, đánh giá sau những phát biểu nhầm của Tổng thống Biden, Mỹ vẫn duy trì chính sách "mơ hồ chiến lược" trong vấn đề Đài Loan.
