AZAD KASHMIR, Pakistan – Trong một cuộc họp báo tại Bộ Ngoại Giao Việt Nam ở Hà Nội hôm thứ Năm, 3 tháng Tư vừa qua, phát ngôn viên đã nói những điều mà ông Vừ Già Pó đã chờ được nghe suốt mấy tháng qua. Đó là Bộ Ngoại Giao đang dàn xếp để đưa ông về quê hương sau một cuộc hành trình còn đầy bí ẩn của ông.
Vừ Già Pó (giữa) ngồi với ông Mukhtar Qureshi (phải) của Tổ Chức Trăng Lưỡi Liềm Đỏ. (Hình Mukhtar Qureshi cung cấp cho báo chí)
Ông Vừ Già Pó là một người Việt Nam thuộc sắc tộc Mông, đang bị bắt giữ tại Pakistan sau khi đi lạc đến tận nơi đây vào tháng 10 năm ngoái. Ông từng xuất khẩu lao động theo người Trung Hoa và rồi đi lạc vào một vùng quân sự nguy hiểm giữa Ấn Độ và Pakistan.
Ông Pó đã mất tích tại huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang cách đây khoảng hai năm. Chưa ai hiểu bằng cách nào mà ông đã lưu lạc hơn 5,800 km băng qua miền núi Hy Mã Lạp Sơn để đến tận tỉnh bang Azad Kashmir thuộc Pakistan.
Vào tháng 10, 2013, ông bị tạm giữ ở cơ quan phòng chống tội phạm ở Muzaffarabad rồi chuyển sang đồn cảnh sát tại thị trấn Athmuqam vùng Neelum từ đó đến nay vì không thể xác minh được căn cước và thân nhân. Trước đó, ông bị lực lượng quân báo Pakistan bắt được khi đang lơ ngơ xâm nhập biên giới từ phía tỉnh bang Jamu và Kashmir của Ấn Độ vào Pakistan. Đây là vùng tranh chấp căng thẳng, được bảo vệ an ninh nghiêm ngặt giữa hai quốc gia Nam Á.
Dựa vào cách phát âm khi được bàn giao từ lực lượng tình báo quân đội Pakistan, ông Pó được cảnh sát đặt tên là Wu Ta Puma dựa theo cách phát âm tên Vừ Già Pó của ông. Ông không có một mảnh giấy tờ tùy thân, không biết nói một thứ tiếng nào để giao tiếp ngoài ngôn ngữ rất lạ lùng của mình.
Sau thời gian kiểm tra an ninh để bảo đảm ông không phải là gián điệp, đơn vị tình báo quân đội bàn giao ông cho cơ quan cảnh sát để điều tra tiếp vì tội xâm nhập bất hợp pháp. Theo thông tin đăng tải trên một tờ báo địa phương, dẫn lời của ông Raja Yasir, một điều tra viên cho biết, “Ban đầu chúng tôi nghĩ ông ta bị câm vì không nói năng gì cả, có lẽ do quá hoảng loạn. Tuy nhiên sau khoảng 10 đến 12 ngày, ông bắt đầu nói chuyện bằng thứ tiếng kỳ lạ mà chúng tôi hoàn toàn không thể hiểu được.”
Ông Raja Yasir sau đó đã mời một số công nhân người Trung Hoa, Đại Hàn đang làm việc tại một số công ty xây dựng ở Muzaffarabad đến để thử tìm hiểu nhưng cũng không một ai hiểu được ngôn ngữ của ông. Ông Yasir cũng cho biết thêm là cơ quan điều tra cũng không nhốt ông vào buồng giam có khóa hay gửi anh ta vào nhà tù trung tâm vì e ngại “ông ta sẽ ở đó đến hết cuộc đời.”
Không khai thác, điều tra được gì từ kẻ đột nhập nói thứ ngôn ngữ lạ lùng ngoài cái tên mà dựa theo phát âm là Wu Ta Puma, cơ quan cảnh sát phòng chống tội phạm tỉnh bang đành gửi Vừ Già Pó về đồn cảnh sát thị trấn nhỏ Athmuqam vùng Neelum cách đó 75 km về phía bắc, nơi gần với biên giới chỗ ông bị lực lượng quân báo bắt được.
Ở đồn cảnh sát, Vừ Già Pó không bị giam giữ, được ở trong khu nhà sau lưng trụ sở đồn. Sự xuất hiện của ông ở thị trấn nhỏ cũng là một sự kiện gây xôn xao cho cư dân nơi đây gây sự tò mò.
Anh Amiruddin Mughal, một phóng viên ảnh tự do, cộng tác viên của Reuters và EPA tại Neelum và cũng là một biên tập viên của đài truyền hình địa phương Saama TV đã đến tìm hiểu.
Anh kể, “Tôi gặp ông ta ở trạm cảnh sát, anh ta được tự do đi lại trong khu vực đồn với sự cho phép của cảnh sát. Họ cung cấp cho anh ta ba bữa ăn mỗi ngày. Thỉnh thoảng những người dân xung quanh còn mang cho anh ta một ít thức ăn và cho tiền tiêu vặt nữa.”
Lần gặp gỡ ấy, phóng viên Amiruddin thất bại trong việc viết tin vì không truy ra được thông tin gì từ Wu Ta Puma do không ai hiểu ông nói gì. Anh chỉ quay một đoạn video trong đó Wu Ta Puma nói hơn hai phút, rồi anh đăng video trên trang mạng cá nhân nhằm kêu gọi ai hiểu được ngôn ngữ và biết thông tin gì về người đàn ông thì báo cho anh biết để giúp người đàn ông kia tìm được gia đình.
Cảnh sát ở Athmuqam nhận định Wu Ta Puma chỉ đi lạc vào đất Pakistan chứ không có động lực gì khác nên họ đối xử thoải mái với ông. Họ còn mua cho ông quần áo ấm, mũ len vì thời tiết ở vùng ven Hy Mã Lạp Sơn này rất lạnh. Cảnh sát cũng nhờ các cơ quan, báo chí, truyền thông sở tại giúp tìm tông tích gia đình Wu Ta Puma để anh sớm đoàn tụ mặc dù đây thực sự là công việc rất khó khăn.
Thật may mắn là vài ngày sau đó, có người đã giúp cảnh sát ở thị trấn Athmuqam xác định được quốc tịch của Wu Ta Puma. Đó là ông Mukhtar Qureshi, nhân viên của Tổ Chức Trăng Lưỡi Liềm Đỏ địa phương (tương tự như Hội Hồng Thập Tự). Ông Mukhtar đến đồn cảnh sát, mở mạng internet, tìm hình ảnh cờ và tiền giấy của những nước Á Châu và cho Wu Ta Puma xem.
Ông Mukhtar kể rằng khi nhìn thấy ảnh cờ và tiền Việt Nam trên màn hình, “Ông ta rất phấn khởi và mừng rỡ. Ông nói gì đó và ra dấu hiệu để nói rằng: những thứ này của tôi. Sau đó, với sự nhẫn nại quan sát ngôn ngữ cử chỉ kết hợp với những gì ông nói, tôi có thêm một số thông tin là ông có vợ và có 5 con, 2 con gái lớn và 3 con trai nhỏ. Cha mẹ đều đã chết. Thế nhưng những ngày sau đó thì ông ta trở nên buồn phiền, khóc lóc thảm thiết cả ngày lẫn đêm.”
Mấy hôm sau, ông Mukhtar Qureshi đã viết thư, thông báo đến Tòa Đại Sứ Việt Nam tại Islamabad về trường hợp của Wu Ta Puma.
Trong video từng được đăng tên mạng, ông Vừ Già Pó nói bằng tiếng Mông (H’Mông), “Tôi là Vừ Già Pó từ xã Khau Vai, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang, Việt Nam.
“Tôi đã xuất ngoại làm việc cho người Trung Hoa. Trên đường về, tôi bị bắt bởi lính Pakistan hơn ba tháng. Xin đưa tôi về sống với vợ con và gia đình ở Việt Nam.
“Tôi không phải là người Trung Quốc. Tôi không thể sống trong lãnh thổ Trung Quốc. Tôi sẽ trả bất cứ giá nào để được về quê hương. Vu và Phinh là hai người đã mang tôi đến làm việc ở Trung Quốc.”
Cho đến nay nhà chức trách chưa tìm ra hai người tên “Vu” và “Phinh” từng đưa ông Vừ Già Pó từ miền Bắc Việt Nam đến làm lao công ở một nơi nào đó tại miền tây Trung Quốc và cuối cùng để ông bị lạc qua biên giới Pakistan.
Trong lúc cuộc hành trình bí ẩn này đang được làm sáng tỏ, các cơ quan của Pakistan và Việt Nam đang làm việc với nhau để sớm đưa ông Vừ Già Pó về với vợ con ở miền núi Hà Giang.
VD
