|
Sáng kiến Build for Ukraine cho phép các công ty Ukraine sản xuất vũ khí trên lãnh thổ Đan Mạch, thành viên thuộc NATO.
Kể từ khi Nga thực hiện cuộc tấn công toàn diện vào tháng 2.2022, sản lượng quốc phòng của Ukraine đã tăng vọt, với các công ty trong nước liên tục sản xuất máy bay không người lái (drone), tên lửa, hệ thống phòng không và đạn dược. Tuy nhiên, Ukraine vẫn luôn cần thêm nhiều vũ khí hơn nữa, trong khi các doanh nghiệp chỉ có thể sản xuất trong phạm vi ngân sách quốc phòng hạn hẹp của quốc gia. Ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine cho biết có thể mở rộng quy mô sản lượng gấp ba lần hiện tại nếu sở hữu nguồn tài trợ bổ sung.
Sáng kiến mới nhất của Đan Mạch, thành viên NATO, mang tên Build for Ukraine (Xây dựng cho Ukraine) là bước đi nhỏ nhưng quan trọng nhằm giải quyết vấn đề này, cho phép các công ty Ukraine sản xuất vũ khí trên lãnh thổ quốc gia Bắc Âu. Sáng kiến đó được thiết kế để giúp Đan Mạch tiếp cận công nghệ của Ukraine, đồng thời mang lại cho các công ty Ukraine sự hỗ trợ cần thiết để sản xuất thêm vũ khí phục vụ cho quốc phòng.
Bằng cách cho phép các công ty Ukraine xây dựng nhà máy chế tạo vũ khí ngay trên đất Đan Mạch, sáng kiến này biến áp lực sản xuất trong thời chiến của Ukraine thành cơ hội mở rộng dấu ấn quốc phòng ra nước ngoài. Cụ thể là kết hợp nguồn vốn từ Đan Mạch với sự ổn định về chính trị, kinh tế, an ninh của châu Âu để tạo ra nguồn cung vũ khí ổn định và đáng tin cậy hơn cho nỗ lực chiến đấu với Nga của Ukraine.
Cơ hội xuất khẩu vũ khí gián tiếp cho Ukraine
Đan Mạch đang phân bổ hơn 50 triệu USD để giúp các công ty bắt đầu hoạt động tại nước này trong khuôn khổ sáng kiến Build for Ukraine.
Bộ Quốc phòng Đan Mạch mô tả đây là dự án hợp tác sản xuất vũ khí giữa nước này với Ukraine, đồng thời nhấn mạnh rằng nó cũng mang lại lợi ích cho chính Đan Mạch. Ông Troels Lund Poulsen, Bộ trưởng Quốc phòng Đan Mạch, cho biết sáng kiến mới sẽ giúp lực lượng vũ trang nước này “dễ dàng tiếp cận với một số công nghệ và kinh nghiệm mới nhất từ Ukraine”.
Nhiều công ty Ukraine lớn nhỏ đang chế tạo vũ khí phục vụ cuộc chiến chống lại Nga.
Đây có thể là hình thức hỗ trợ mà các lãnh đạo ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine đã kêu gọi từ lâu. Họ lập luận rằng việc để các công ty Ukraine bán vũ khí cho các quốc gia đối tác, thay vì chỉ chính phủ của họ, sẽ giúp mở rộng quy mô và cuối cùng tạo ra nhiều vũ khí hơn phục vụ cho cuộc chiến với Nga.
Ông Denys Shmyhal, Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine, nói rằng Build for Ukraine cũng giúp cung cấp thêm vũ khí cho quân đội nước này, “đảm bảo việc trang bị hiệu quả hơn cho các chiến binh của chúng ta mọi thứ họ cần”. Bộ Quốc phòng Đan Mạch cho biết các dự án chung này đủ điều kiện nhận tài trợ từ Liên minh châu Âu (EU).
Hiện tại, các quy tắc của Ukraine liên quan đến xuất khẩu rất nghiêm ngặt, đến mức các công ty và cơ quan công nghiệp làm việc trong lĩnh vực quốc phòng nước này cho biết hoạt động bán vũ khí ra nước ngoài bị đóng băng.
Sáng kiến mới của Đan Mạch có thể tạo cơ hội xuất khẩu vũ khí gián tiếp cho các công ty Ukraine, thông qua việc di dời địa điểm sản xuất. Chương trình này mở ra khả năng chuyển giao công nghệ, bí quyết và tài sản trí tuệ hoặc phát triển hợp tác.
Việc sản xuất vũ khí diễn ra trên lãnh thổ NATO cũng mang lại sự bảo vệ cho các công ty Ukraine khỏi các cuộc tấn công từ Nga. Điều này cũng phù hợp mục tiêu của Ukraine là hội nhập sâu hơn với các lực lượng và ngành công nghiệp quốc phòng châu Âu, mở ra khả năng chuyển giao công nghệ, bí quyết và tài sản trí tuệ hoặc phát triển hợp tác.Ông Serhiy Goncharov, Giám đốc điều hành Hiệp hội các ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine (NAUDI), đại diện cho khoảng 100 công ty, nói với trang Insider rằng tổ chức này mong muốn các công ty Ukraine có thể tham gia các dự án đồng sản xuất ở nước ngoài. Ông hy vọng các nước châu Âu khác sẽ làm theo Đan Mạch.
Serhiy Goncharov nói thêm rằng chính phủ Ukraine đơn giản là không thể mua “toàn bộ số vũ khí mà các công ty trong nước có khả năng sản xuất” và thỏa thuận này cho phép hai quốc gia hỗ trợ lẫn nhau, kết hợp nguồn lực của Đan Mạch với chuyên môn của Ukraine để sản xuất thêm thiết bị cho cả hai quân đội.
Đến nay, mới chỉ có một công ty Ukraine lên kế hoạch mở nhà máy mới tại Đan Mạch là Fire Point - chuyên sản xuất drone, tên lửa và các loại vũ khí khác. Tại Đan Mạch, Fire Point dự định sản xuất nhiên liệu tên lửa. Tuy nhiên, nhiều mối hợp tác khác được kỳ vọng sẽ sớm hình thành. Đan Mạch tỏ ra háo hức học hỏi các công ty Ukraine về công nghệ và mô hình sản xuất nhanh, khi cùng các quốc gia châu Âu khác chuẩn bị đối phó với khả năng Nga mở rộng cuộc chiến.
Bộ trưởng Troels Lund Poulsen nói hồi tháng 2 rằng ngành công nghiệp quốc phòng Đan Mạch “có rất nhiều điều cần học hỏi từ Ukraine”. Ông muốn có sự hợp tác để “rút ra các bài học kinh nghiệm từ những công ty quốc phòng Ukraine và chuyển giao lại cho Đan Mạch”.
Giải quyết những vấn đề trong sản xuất vũ khí cho Ukraine
Việc mở rộng ngành công nghiệp quốc phòng và tự sản xuất nhiều vũ khí hơn là điều tối quan trọng với Ukraine. Trong suốt cuộc chiến, Ukraine liên tục đối mặt với tình trạng thiếu hụt vũ khí do không có sẵn kho dự trữ, chậm trễ sản xuất, thiếu quyết đoán về chính trị hoặc các đối tác phương Tây không đủ khả năng cung cấp thêm.
Việc tự chủ sản xuất giúp Ukraine không chỉ giảm phụ thuộc vào viện trợ nước ngoài, mà còn tránh được những ràng buộc khiến vũ khí viện trợ mất đi tính hiệu quả trong chiến trường. Tuy nhiên, những rào cản vẫn kìm hãm dự án này, chẳng hạn hạn chế ngân sách.
Ukraine đặt mục tiêu tự sản xuất vũ khí nhiều hơn nữa. Trong tháng 10, Tổng thống Volodymyr Zelensky tuyên bố hơn 40% số vũ khí được sử dụng ở tiền tuyến hiện do Ukraine sản xuất và muốn con số đó tăng lên 50% cuối năm 2025.
Các nỗ lực khác cũng đang được tiến hành nhằm giúp Ukraine tăng tốc sản xuất vũ khí, trong đó có khả năng mở rộng xuất khẩu ra nước ngoài.
Việc có thể sản xuất vũ khí trên lãnh thổ nước ngoài mang lại sự bảo vệ quý giá, giảm bớt áp lực cho các công ty quốc phòng Ukraine, vốn phải chia nhỏ và di dời cơ sở để tránh trở thành mục tiêu tấn công hàng đầu của Nga.
“Chúng tôi cố gắng hành động một cách thông minh, không tạo ra mục tiêu đủ lớn để thu hút quá nhiều sự chú ý”, Andriy Bondarenko, Giám đốc điều hành công ty phát triển hệ thống tự động Ark Robotics (Ukraine), chia sẻ với trang Insider. Vấn đề là các biện pháp phòng ngừa này khiến quá trình sản xuất chậm lại và khó mở rộng quy mô. Andriy Bondarenko chia sẻ rằng Ark Robotics muốn chuyển càng nhiều hoạt động sản xuất sang các khu vực khác của châu Âu càng tốt.
Đan Mạch từ lâu đã đi đầu trong việc hỗ trợ sản xuất vũ khí của Ukraine. Quốc gia này từng khởi xướng “Mô hình Đan Mạch” - sáng kiến mua vũ khí trực tiếp từ các nhà sản xuất Ukraine thay vì từ các công ty châu Âu hay Mỹ. Cách làm này giúp vũ khí đến Ukraine nhanh hơn, rẻ hơn và tránh được tình trạng tắc nghẽn sản xuất vốn đang làm khó các nhà cung ứng phương Tây.
“Mô hình Đan Mạch” đã giúp tăng sản lượng của những loại vũ khí chủ chốt như pháo tự hành 2S22 Bohdana cỡ 155mm và vẫn đang tiếp tục mở rộng. Tuy nhiên, mô hình này vẫn còn ở giai đoạn đầu và chưa đủ mạnh để giải quyết hết khó khăn cho Ukraine. Thế nên Đan Mạch và các nước đối tác phải tìm thêm giải pháp bổ sung, chẳng hạn sáng kiến như Build for Ukraine, để vận hành song song.
|
|
