Tìm việc làm chính là nỗi ám ảnh của những di dân Việt. Nhiều sinh viên và di dân tay nghề người Việt đang rất vất vả để bước chân vào thị trường lao động tại Úc. Lý do vì thị trường lao động quá cạnh tranh hay vì tồn tại sự kỳ thị trong quy trình tuyển dụng?
Nỗi ám ảnh ‘việc làm’ không chừa một ai
Hệ thống visa dành cho di dân tay nghề đã thu hút hàng trăm ngàn những lao động có trình độ cao từ khắp nơi trên thế giới đổ về Úc từ năm 1988. Tuy nhiên, tác dụng phụ của những chính sách này đó là việc phí phạm nguồn lao động có trình độ cao.
Anh Vũ Chương, tốt nghiệp Thạc sỹ ngành Kế toán và Tài chính của Đại học UTS, Sydney. Anh kể anh mất hơn một năm không thể đi xin việc vì hầu hết những công việc phù hợp đều có yêu cầu phải là công dân Úc hoặc thường trú nhân .
“Tôi mất năm đầu tiên chỉ tập trung lo lấy PR. Không có PR rất khó xin việc. Mà bản thân mình tiếng Anh không tốt lắm, mới tốt nghiệp cũng chưa có kinh nghiệm nên lại càng không tự tin đi tìm việc.”
Hiện nay, sau 7 năm kể từ ngày tốt nghiệp, anh Vũ Chương đã có một công việc toàn thời ổn định trong lĩnh vực xây dựng với mức lương 6 số, và hoàn toàn không dính dáng gì tới bằng cấp đã học.
“Tôi làm việc hầu như mỗi ngày, 7 ngày 1 tuần, công việc khá nặng nhọc nhưng rồi cũng quen. Tôi hài lòng với cuộc sống và công việc hiện tại, và cũng không có ý định tìm việc đúng ngành học.”
“Lý do từ chối mà các nhà tuyển dụng đưa ra lúc nào cũng là tôi không có kinh nghiệm trong lĩnh vực của công ty tuyển dụng. Mặc dù tôi có kinh nghiệm gần 20 năm làm nhân sự trong lĩnh vực xe hơi, nhưng họ từ chối vì tôi không có kinh nghiệm trong lĩnh vực khác như giáo dục, tài chính, công nghệ…Tôi nghĩ lý do này hết sức vô lý, đó chỉ là cái cớ để họ loại người.”
Anh Vũ chỉ là một trong số rất nhiều du học sinh có bằng cấp Cử nhân, Thạc sỹ, nhưng rất vất vả trong chuyện tìm một công việc đúng nghề sau khi tốt nghiệp. Lý do hầu hết đưa ra là thiếu kinh nghiệm làm việc, tiếng Anh không đủ tự tin hoặc chưa có visa dài hạn đáp ứng điều kiện của công ty.
Nhưng dù sao trường hợp của anh Vũ cũng còn may mắn khi cuối cùng cũng có một công việc ổn định, lương cao. Rất nhiều sinh viên khác đã phải chấp nhận làm những công việc đơn giản, lương thấp và không ổn định trong lĩnh vực bán lẻ, hay nhà hàng, trong lúc vẫn tiếp tục nộp đơn hi vọng một ngày nào đó may mắn sẽ mỉm cười.
Và không chỉ các sinh viên quốc tế mới tốt nghiệp gặp khó khăn trong chuyện tìm việc, nhiều lao động tay nghề mới sang Úc với visa thường trú cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự.
Thành N., từng có nhiều năm kinh nghiệm làm việc trong mảng hành chính nhân sự cho một tập đoàn lớn ở Việt Nam trước khi được bảo lãnh sang Úc theo diện vợ chồng. Hiện anh đang làm thêm tại một nhà hàng ở Sydney, anh cho biết:
“Lý do từ chối mà các nhà tuyển dụng đưa ra lúc nào cũng là tôi không có kinh nghiệm trong lĩnh vực của công ty tuyển dụng. Mặc dù tôi có kinh nghiệm gần 20 năm làm nhân sự trong lĩnh vực xe hơi, nhưng họ từ chối vì tôi không có kinh nghiệm trong lĩnh vực khác như giáo dục, tài chính, công nghệ…Tôi nghĩ lý do này hết sức vô lý, đó chỉ là cái cớ để họ loại người.”
Một vấn đề đáng báo động
Những con số được công bố từ Nha Thống Kê Úc cho thấy cứ 3 di dân có việc làm thì có 1 người nói rất khó khăn để có được công việc đầu tiên, và con số này cũng chẳng cải thiện gì trong vài năm qua.
Tỷ lệ thất nghiệp của những di dân mới đến Úc không thuộc nguồn gốc nói tiếng Anh đã tăng gấp đôi, và đây là vấn đề rất đáng quan ngại, Hội đồng Các cộng đồng sắc tộc cho hay.
Trong 12 tháng qua đã có thêm khoảng 400,000 việc làm trên toàn nước Úc. Thế nhưng số liệu tháng 1 năm nay cho thấy tỷ lệ thất nghiệp trung bình lại tăng lên mức 5.5% vì có thêm nhiều người tìm việc, tỷ lệ cao nhất là ở Victoria và Tasmania. Điều này cho thấy số lượng việc làm mở ra không đáp ứng đủ số lượng dân số đang tăng lên, chủ yếu là từ di dân.
“Công ty luôn đăng quảng cáo tuyển dụng công khai, thế nhưng nếu có nhân viên trong công ty giới thiệu người, chúng tôi luôn ưu tiên cho phỏng vấn trước, vì ít nhất người đó đã được bảo đảm về nhân cách.”
Liệu có sự kỳ thị trong tuyển dụng?
Những lý do thường thấy được đưa ra để lý giải cho chuyện di dân tìm việc khó khăn là rào cản tiếng Anh, thiếu kinh nghiệm về văn hoá, xã hội, và cả thành kiến. Và dù nước Úc có luật chống kỳ thị, thế nhưng không thể phủ nhận rằng vẫn có một mức độ nào đó đang diễn ra trong xã hội.
Nhiều di dân thậm chí phải đổi tên để ít nhất được một cơ hội phỏng vấn.
Hoàng V., một quản lý tại một tập đoàn công nghệ ở Sydney, thừa nhận, khi nhận hồ sơ ứng tuyển, ông sẽ bỏ qua những hồ sơ có tên Ấn Độ hay Trung Đông.
“Những người như vậy sẽ không phù hợp với team của tôi, nếu một người khác biệt văn hoá làm chung với nhóm đa số là người Việt thì sẽ rất lạc lõng.”
Đa số mọi người đều đồng ý rằng cách tốt nhất và nhanh nhất để có việc làm là thông qua giới thiệu, nhất là khi có mối quan hệ quen biết với người đang làm trong chính công ty đó.
“Công ty luôn đăng quảng cáo tuyển dụng công khai, thế nhưng nếu có nhân viên trong công ty giới thiệu người, chúng tôi luôn ưu tiên cho phỏng vấn trước, vì ít nhất người đó đã được bảo đảm về nhân cách,” ông V. cho biết.
Quá trình tìm việc rất nản lòng
Đã gần một năm trôi qua, kinh tế trong gia đình anh Thành N. hiện đang hoàn toàn phụ thuộc vào người vợ, điều đó khiến anh đôi khi cảm thấy bị ức chế và dễ nóng giận.
“Tôi không muốn suốt ngày ở trong nhà, nó khiến tôi cảm thấy bức bối, nhưng làm công việc tay chân như hiện tại quá lâu cũng rất nguy hiểm, nó làm mình dần mất đi ý chí tìm việc.
“Kinh tế gia đình tôi thực ra vẫn gọi là sống được, thế nhưng chẳng ai muốn ở nhà để phụ thuộc hoàn toàn vào người còn lại cả.”
Còn đối với anh Vũ Chương, ngoài số tiền bỏ ra để hoàn tất 2 tấm bằng Thạc sỹ, anh còn phải chi rất nhiều tiền cho việc thi tiếng Anh IETLS, học Professional Year để lấy PR, anh tin rằng mục tiêu của người lao động, đặc biệt là di dân, cũng chỉ mong có cuộc sống ổn định và dư dả, bất kể là công việc gì.
“Tôi làm công việc chủ yếu là việc tay chân, khiêng vác ban đầu cũng nặng nhọc rồi cũng quen dần. Tôi cũng không tiếc gì mình đã học kế toán hay tài chính mà lại không xin được việc, vì xét cho cùng, chúng ta đi làm cũng chỉ vì đồng lương mà thôi.”
