Cả cuộc đời Phùng Thắng là minh chứng cho bi kịch của những công thần tận trung báo quốc nhưng vẫn không thoát khỏi số phận bị hoàng đế Chu Nguyên Chương nghi kỵ và sát hại.
Phùng Thắng là một trong những vị đại tướng khai quốc của nhà Minh, xuất thân từ vùng Định Viễn, nay thuộc tỉnh An Huy (Trung Quốc). Ông là một trong “ngũ hổ thượng tướng” dưới trướng Chu Nguyên Chương – người từ một nhà sư nghèo trở thành hoàng đế khai quốc, Minh Thái Tổ.
Sinh trưởng trong một gia đình trung nông, Phùng Thắng cùng anh trai là Phùng Quốc Dụng sớm theo Chu Nguyên Chương khởi nghĩa chống triều Nguyên. Khi đó Chu Nguyên Chương chỉ là một thủ hạ nhỏ của Quách Tử Hưng, song chí lớn đã sớm bộc lộ. Anh em họ Phùng nhận ra người này có mưu lược, có chí thống nhất thiên hạ nên quyết tâm đi theo. Phùng Quốc Dụng giỏi chính trị, là người đầu tiên chỉ dạy Chu Nguyên Chương những bước đi căn bản để gây dựng lực lượng và chiếm cứ Kim Lăng, đặt nền móng cho sự nghiệp sau này. Không may, ông mất sớm khi sự nghiệp còn dang dở, để lại em trai Phùng Thắng tiếp nối.
Bức tượng tướng quân Phùng Thắng ở Trung Quốc. Ảnh: Nguồn Baike.
Khác với anh trai thiên về mưu lược, Phùng Thắng lại giỏi về binh pháp và tổ chức. Dù khởi đầu chỉ lo việc hậu cần, ông vẫn kiên trì, tận tụy và nghiêm túc. Chính sự trung thành, cẩn trọng ấy khiến ông ngày càng được Chu Nguyên Chương tin dùng. Dù từng mắc sai lầm khi đánh Tô Bắc cùng Từ Đạt, khiến hơn nghìn binh sĩ tử trận, song sau đó Phùng Thắng chuộc công, lập được nhiều chiến công và dần thăng tiến trong quân ngũ.
Năm thứ ba Hồng Vũ (1370), sau khi nhà Minh được thành lập, Chu Nguyên Chương phong công thần, Phùng Thắng được phong làm một trong sáu đại công tước đầu tiên của triều đình, hưởng lộc trọng hậu. Dù chiến công không rực rỡ bằng các danh tướng như Từ Đạt, Thường Ngộ Xuân hay Lý Văn Trung, nhưng nhờ tính cách trung hậu, liêm khiết và sự tận trung, ông vẫn được tin tưởng giao trọng trách.
Sau khi các danh tướng tiền bối lần lượt qua đời hoặc bị bãi chức, thế hệ kế cận của quân đội Đại Minh được thay bằng ba trụ cột: Phùng Thắng, Lam Ngọc và Phó Hữu Đức. Cả ba đều là những đại tướng trấn giữ các mặt trận quan trọng, nắm giữ đại quyền quân sự.
Năm Hồng Vũ thứ 20 (1387), Phùng Thắng được phong Đại tướng quân, chỉ huy 200.000 quân tiến đánh Liêu Đông, tiêu diệt tàn quân nhà Nguyên. Trận này, ông lập công lớn, buộc hơn 20 vạn binh Mông Nguyên quy hàng, giúp nhà Minh quét sạch ảnh hưởng của triều Nguyên ở vùng Đông Bắc. Sau chiến dịch này, Phùng Thắng được phong làm Tống Quốc công, địa vị chỉ xếp sau vài công thần lớn nhất triều đình. Trong hàng ngũ võ tướng nhà Minh, danh tiếng của ông khi ấy sánh ngang Lam Ngọc, Phó Hữu Đức.
Thế nhưng chính sự thăng tiến nhanh chóng ấy lại khiến Chu Nguyên Chương dần sinh nghi. Vốn xuất thân nghèo hèn, từng chịu cảnh bị quyền quý coi thường, Minh Thái Tổ mang tâm lý bất an và ngờ vực sâu sắc. Càng về sau, khi thiên hạ đã định, lòng nghi kỵ trong Chu Nguyên Chương càng lớn. Ông cho rằng những tướng lĩnh từng vào sinh ra tử cùng mình, nay quyền thế hiển hách, nắm binh trong tay, đều có thể trở thành mối nguy cho ngai vàng của dòng họ Chu.
Chu Nguyên Chương bắt đầu kế hoạch thanh trừng công thần – một trong những trang sử đẫm máu nhất của nhà Minh. Vụ án Lam Ngọc năm 1393 chính là đỉnh điểm. Lam Ngọc, đại tướng từng chinh chiến khắp nơi, bị cáo buộc mưu phản và bị xử tử cùng gia tộc, binh sĩ dưới quyền. Sau khi Lam Ngọc chết, hàng trăm công thần, tướng lĩnh, quan lại bị liên đới xử tử, trong đó có Phùng Thắng.
Theo sử liệu, Phùng Thắng bị vu cáo cất giấu binh khí và âm mưu phản nghịch. Chu Nguyên Chương vốn đã sẵn ngờ vực nên không cần điều tra kỹ. Dù đã nộp sổ binh, rút lui khỏi chính trường, ông vẫn bị triệu hồi về kinh. Biết không thể thoát khỏi số phận, Phùng Thắng dâng sớ xin cáo quan, xin được về quê an hưởng tuổi già, song Minh Thái Tổ không chấp thuận. Cuối cùng, ông bị ban một chén rượu độc.
Có giai thoại kể rằng, trước khi nhận rượu, Phùng Thắng mở tiệc gia yến, mời toàn bộ nữ quyến trong nhà đến, rồi lặng lẽ đầu độc họ để tránh cho họ khỏi bị tàn sát sau khi ông chết. Hành động ấy, dù tàn nhẫn, lại là một cách để bảo vệ danh tiết và thân phận của những người thân yêu. Ông uống chén rượu độc mà vua ban, chết trong đau đớn và uất ức.
Sau khi Phùng Thắng chết, toàn bộ gia sản bị tịch thu, thân nhân bị giết sạch. Trong số 11 công tước được phong thời kỳ đầu nhà Minh, chỉ còn lại Thang Hòa – người may mắn sống sót vì tuổi cao, bệnh nặng, không còn khả năng đe dọa ngai vàng. Toàn bộ những người từng góp công khai quốc đều lần lượt bị diệt, không sót một ai.
Cái chết của Phùng Thắng là minh chứng điển hình cho sự tàn bạo và nghi kỵ của Chu Nguyên Chương. Vị hoàng đế này, một mặt là anh hùng lập quốc, dẹp loạn thiên hạ, khôi phục trật tự sau nhiều năm chiến loạn; nhưng mặt khác lại là một bạo chúa độc đoán, đa nghi và tàn nhẫn. Ông không thể chịu được việc những người từng cùng mình chia sẻ vinh quang lại tồn tại như một “ái chướng” trước mắt – dù họ không hề phản bội.
Nếu nói Lưu Bang thời Hán còn có thể “hạ độc kế” với Hàn Tín, Bành Việt; thì Chu Nguyên Chương lại đưa sự tàn sát công thần lên mức cực đoan hơn. Những người từng cứu ông trong cơn hoạn nạn, từng liều chết vì cơ nghiệp nhà Chu, đều bị ông giết bằng những lý do mơ hồ. Phùng Thắng – một người cẩn trọng, trung thành, hiểu rõ nguy cơ và đã cố rút lui – vẫn không thoát được.
Trong suốt 30 năm trị vì, Chu Nguyên Chương đã giết hàng nghìn người, trong đó phần lớn là công thần khai quốc. Chính sự nghi kỵ ấy khiến nhà Minh dù mạnh về thế lực, nhưng lại thiếu lớp tướng tài kế tục. Sau khi Minh Thái Tổ qua đời, triều Minh rơi vào chuỗi khủng hoảng kế vị, các tướng lĩnh trẻ không còn tinh thần trung nghĩa như thế hệ trước.
Vietbf @ Sưu tầm
