Sau 21 tháng xung đột tàn khốc với Israel, những người dân dễ tổn thương nhất ở Gaza – trẻ em, người già và người bệnh – đang phải đối mặt với tình trạng thiếu đói nghiêm trọng mà các tổ chức cứu trợ cảnh báo có thể sớm dẫn đến nạn đói quy mô lớn.
Atef Abu Khater, 17 tuổi, từng hoàn toàn khỏe mạnh trước khi xung đột bùng phát tại Gaza, hiện nằm trong phòng hồi sức tích cực tại một bệnh viện ở phía Bắc vùng lãnh thổ, trong tình trạng suy dinh dưỡng nghiêm trọng.
“Cháu không đáp ứng điều trị”, cha của Atef, ông A’eed Abu Khater, 48 tuổi, chia sẻ qua điện thoại khi đang trú ngụ trong một chiếc lều tại thành phố Gaza cùng vợ và 5 người con. “Tôi cảm thấy bất lực. Chúng tôi đã mất hết thu nhập vì chiến tranh. Thức ăn không thể mua nổi. Không còn gì cả”, ông nghẹn ngào.
Người dân chờ nhận cứu trợ lương thực tại thành phố Gaza, ngày 23/7/2025. Ảnh: NY Times
“Không ai nằm ngoài nguy cơ chết đói”
Các bệnh viện ở Gaza đã quá tải ngay từ đầu cuộc chiến, khi dòng người bị thương do các cuộc không kích của Israel liên tục đổ về. Gần đây, tình trạng càng trở nên tồi tệ do các vụ nổ súng vào đám đông tuyệt vọng đang tìm cách tiếp cận các đoàn xe viện trợ hoặc các điểm phân phát lương thực.
Theo các bác sĩ ở Gaza, ngày càng nhiều bệnh nhân nhập viện vì suy dinh dưỡng và một số đã tử vong.
“Ở Gaza, không ai nằm ngoài nguy cơ chết đói, kể cả chính tôi. Tôi đang nói với tư cách một nhân viên y tế, nhưng chính tôi cũng đang đi tìm bột mì để nuôi gia đình”, bác sĩ Ahmed al-Farra, Trưởng khoa Nhi tại Bệnh viện Nasser ở miền Nam Gaza, nói.
Chương trình Lương thực Thế giới trong tuần này cho biết cuộc khủng hoảng đói ăn ở Gaza đã “đạt đến mức độ tuyệt vọng mới, với 1/3 dân số không có gì ăn trong nhiều ngày liên tiếp”.
Bác sĩ al-Farra cho biết số trẻ em tử vong vì suy dinh dưỡng đã tăng mạnh trong những ngày gần đây. Ông mô tả cảnh tượng đau thương khi những người quá kiệt sức đến mức không thể đi lại được. Nhiều đứa trẻ không mắc bệnh lý nền, như trường hợp của bé Siwar Barbaq – sinh ra khỏe mạnh, nhưng ở 11 tháng tuổi chỉ nặng 4kg, trong khi cân nặng bình thường phải hơn 9kg.
Sau 21 tháng chiến sự tàn phá, tình trạng thiếu lương thực và nước uống đang ảnh hưởng nặng nề đến những người dân Gaza dễ bị tổn thương nhất.
Cơ quan y tế Gaza cho biết trong tháng này đã ghi nhận hơn 40 trường hợp chết đói, trong đó có 16 trẻ em. Tính từ đầu cuộc chiến, số người chết vì đói là 111 người, trong đó 81 trẻ em.
Trong suốt cuộc xung đột, các cơ quan của Liên Hợp Quốc và các tổ chức cứu trợ độc lập đã cáo buộc Israel cho phép quá ít lương thực vào Gaza, cảnh báo nạn đói đang cận kề 2 triệu dân. Về phần mình, Israel nhiều lần khẳng định lượng thực phẩm chuyển đến Gaza là đủ, đồng thời đổ lỗi cho Hamas cản trở, cướp bóc và cho các tổ chức cứu trợ quản lý yếu kém.
Phương thuốc duy nhất thức ăn và nước uống
Trẻ em hốc hác, da bọc xương nằm bất động trên giường bệnh hoặc được cha mẹ bế bồng, ánh mắt vô hồn. Hình ảnh ám ảnh này trái ngược hoàn toàn với sự dư dả chỉ cách đó vài cây số bên kia biên giới Israel và Ai Cập.
Bé Mohammed Zakaria al-Mutawaq, khoảng 18 tháng tuổi, sống cùng mẹ và anh trai trong một chiếc lều bên bãi biển Gaza. Mẹ của Mohammed, chị Hedaya al-Mutawaq, 31 tuổi, kể rằng cha đứa trẻ đã thiệt mạng hồi tháng 10 năm ngoái khi đi tìm lương thực.
“Tôi lang thang trên đường để kiếm đồ ăn”, chị nói qua điện thoại, giọng thều thào. Những bếp ăn từ thiện chị thường dựa vào để nuôi Mohammed và anh trai Joud, 3 tuổi, không phải lúc nào cũng hoạt động, và ba mẹ con thường xuyên phải nhịn đói. “Người lớn như tôi còn chịu được cơn đói. Nhưng bọn trẻ thì không”.
Hai em nhỏ đứng bên ngoài một bếp ăn từ thiện ở thành phố Gaza, ngày 23/7/2025. Ảnh: NY Times
Chị nói Mohammed từng là một đứa trẻ khỏe mạnh. “Tôi nhìn con mà chỉ biết khóc”, chị nghẹn ngào.
“Chúng tôi đi ngủ trong cơn đói và tỉnh dậy chỉ nghĩ đến cách tìm được chút gì ăn. Tôi không kiếm được sữa, cũng không có tã”, chị nói.
Theo chị, Mohammed đã được Phòng khám Friends of the Patient và Bệnh viện Nhi al-Rantisi chẩn đoán suy dinh dưỡng nghiêm trọng, nhưng họ không thể làm gì nhiều. “Lần gần nhất tôi đưa con đến, bác sĩ chỉ nói: ‘Phương thuốc duy nhất cho bé là thức ăn và nước uống’”.
Yahia al-Najjar qua đời vì suy dinh dưỡng nghiêm trọng hôm 22/7 tại Bệnh viện Mỹ ở Khan Younis, miền Nam Gaza, khi mới 4 tháng tuổi.
Theo lời kể của dì bé, chị Safa al-Najjar, 38 tuổi, Yahia sinh ra hoàn toàn khỏe mạnh, nhưng sức khỏe nhanh chóng suy giảm. Gia đình bé trú trong một chiếc lều dựng bằng chăn phủ trên 4 cây cột. Mẹ bé chỉ ăn một bữa/ngày với cơm hoặc đậu lăng, không đủ dinh dưỡng để tiết sữa. Gia đình cũng không có tiền mua sữa bột.
Tại bệnh viện, các bác sĩ cố gắng cứu chữa, nhưng Yahia đã suy kiệt và sụt cân trầm trọng. Bé qua đời ngay sau đó.
Viện trợ hỗn loạn vì chiến sự
Sau khi Israel kết thúc lệnh ngừng bắn kéo dài 2 tháng vào giữa tháng 3 và nối lại chiến dịch quân sự ở Gaza, nước này đã áp đặt lệnh phong tỏa toàn diện đối với hàng hóa trong khoảng 80 ngày nhằm gây sức ép buộc Hamas đầu hàng, khiến tình hình thiếu thốn càng nghiêm trọng hơn.
Hiện nay, viện trợ vào Gaza theo hai cách. Một là qua hệ thống mới gây tranh cãi do các nhà thầu tư nhân Mỹ điều hành dưới danh nghĩa Tổ chức Nhân đạo Gaza – một nhóm tư nhân được Israel hậu thuẫn – phân phối tại một số điểm cố định ở miền Nam và miền Trung Gaza. Cách thứ hai là các đoàn xe cứu trợ do các tổ chức quốc tế độc lập tổ chức.
Tuy nhiên, cả hai hệ thống đều bị rối loạn bởi chiến sự kéo dài, làn sóng di dời khổng lồ và tình trạng mất trật tự. Theo Liên Hợp Quốc, hầu hết các vụ nổ súng của Israel xảy ra gần các điểm phân phát lương thực do họ hậu thuẫn.
Cuộc khủng hoảng đói ăn hiện nay bắt nguồn từ những sai lầm do con người gây ra, trong đó các bên liên quan vẫn tiếp tục đổ lỗi lẫn nhau. Israel cáo buộc Hamas dựng nên câu chuyện về nạn đói bằng việc cướp bóc xe viện trợ và phá hoại việc phân phát. Israel cũng chỉ trích Liên Hợp Quốc và các tổ chức nhân đạo khác vì không thu gom hàng trăm xe hàng đã bị ùn ứ ở các cửa khẩu bên phía Gaza.
Ngược lại, các tổ chức cứu trợ cáo buộc Israel phong tỏa Gaza, hạn chế nguồn cung và không đảm bảo hành lang an toàn cho đoàn xe viện trợ. Họ nhấn mạnh giải pháp duy nhất là tăng cường mạnh mẽ việc tiếp tế thực phẩm.
Phản ứng trước hình ảnh trẻ em Gaza bị đói, Israel trong tuần này đã công bố hình ảnh các kiện hàng nằm chất đống chưa được nhận ở cửa khẩu biên giới và đoạn video cho thấy các thành viên Hamas được cho là đang ăn những mâm thức ăn và trái cây tươi trong các đường hầm ngầm. Quân đội Israel không nói rõ thời điểm video được quay.
Trong khi đó, các nhà lãnh đạo Israel và Hamas đang tham gia các cuộc đàm phán gián tiếp thông qua bên trung gian, nhằm hướng tới một lệnh ngừng bắn tạm thời khác, có thể giúp giảm căng thẳng và cho phép Hamas trả tự do cho các con tin đang bị giam giữ trong đường hầm để đổi lấy tù nhân Palestine trong các nhà tù Israel.
Các bác sĩ cảnh báo tình trạng suy dinh dưỡng trong những năm đầu đời có thể gây ra hậu quả lâu dài, làm gián đoạn tăng trưởng, khả năng nhận thức và phát triển cảm xúc.
Ông Mohammad Saqr, Trưởng khoa Điều dưỡng tại Tổ hợp Y tế Nasser, cho biết riêng chiều 21/7, bệnh viện đã tiếp nhận 25 phụ nữ và 10 trẻ em yêu cầu truyền dịch glucose.
“Việc truyền dịch chỉ giúp làm dịu cơn đói trong chốc lát. Họ sẽ nhanh chóng cảm thấy đói trở lại”, ông Saqr cảnh báo. “Có người đến nơi mà run lên vì đói”, vị bác sĩ nói thêm.
Tại Bệnh viện al-Shifa ở thành phố Gaza, Giám đốc bệnh viện - bác sĩ Mohammad Abu Salmiya cho biết trong vòng 36 giờ trước đó, đã ghi nhận 3 ca tử vong do suy dinh dưỡng, trong đó có một bé sơ sinh 5 tháng tuổi.
