Theo như khu vực bốn chục năm trước còn nhiều cánh đồng hoa vàng, sau thành thủ phủ của người Việt và được đặt cho cái tên thân thương "Thung lũng Hoa vàng" mà nay còn rất ít vườn hoa, thay vào là những hãng xưởng điện tử, nhà ở và khu dân cư ngày càng phát triển lên phía đông về hướng núi đồi.
Những tà áo dài trong hội chợ Tết Nhâm Dần ở San Jose
Lúc đầu tôi không dự tính xuống San Jose trong ngày Chủ Nhật 29 Tết, vì tình hình Covid còn phức tạp với Omicron và cũng vì muốn ở nhà xem trận đấu bóng bầu dục để được vào chung kết giữa đội nhà San Francisco 49ers và Los Angeles Rams.
Tôi ủng hộ đội nhà từ hơn 40 năm qua, nhưng không phải là "cuồng fan" đến mức cắm cờ đỏ của đội lên xe chạy vòng vòng trên xa lộ hay trên phố.
Đội banh 49ers đã nhiều lần đoạt giải quán quân bóng cà na Mỹ trong thập niên 1980 và 1990, tất cả 5 lần, rồi xuống dốc cho đến vài năm gần đây mới lấy lại phong độ.
Cổng vào hội chợ tết trong công viên Kelly Historical Park, San Jose
Nhưng rồi có bạn ở xa mới về thăm vùng Vịnh nên anh em hẹn gặp nhau ăn trưa ở phở Bằng, San Jose.
Xa lộ 880 xuống San Jose trong ngày làm việc thường kẹt xe, giấc sáng và chiều có thể mất gần 2 tiếng đồng hồ mỗi chiều. Hôm nay chạy bon bon nên một giờ đồng hồ là tới nơi.
Sân khấu ca nhạc đón xuân ở trước Grand Century Mall
Qua xa lộ 101 lúc 11 giờ 30, đường Story Road dẫn đến Little Saigon và đường Tully Road, cả hai lối vào không thấy kẹt xe nên cho tôi cảm nhận ngay là sinh hoạt tết của người Việt ở đây chưa phục hồi vì Covid.
Phở Bằng nằm đối diện khu Lion Plaza, góc đường King và Tully. Gần đó có Cafe Lover không đông khách vào sáng Chủ Nhật. Khu vực này bốn chục năm trước còn nhiều cánh đồng hoa vàng, sau thành thủ phủ của người Việt và được đặt cho cái tên thân thương "Thung lũng Hoa vàng" mà nay còn rất ít vườn hoa, thay vào là những hãng xưởng điện tử, nhà ở và khu dân cư ngày càng phát triển lên phía đông về hướng núi đồi.
Trò chơi bầu cua cá cọp trong sinh hoạt đón tết của người Việt ở San Jose
Bây giờ giá một căn nhà trên đồi San Jose ít gì cũng hơn triệu đô, nhiều căn giá vài ba triệu là giá bình thường. Ca sĩ Thuỷ Tiên mới mua nhà cách đây hơn năm mà báo chí trong nước đã có dịp nghe cô trải lòng về căn nhà mới.
Ông Đặng Thành Tâm, em của bà cựu đại biểu quốc hội cộng sản Việt Nam Đặng Thị Hoàng Yến, là những người chủ của khu chế xuất và Đại học Tân Tạo ở Long An, giờ cũng có nhà trên đồi San Jose. Con cháu cán bộ qua đây mua nhà cũng nhiều.
Du sinh từ Việt Nam ở vùng này lên đến vài nghìn, thực sự giỏi có học bổng cũng có, hay chỉ lấy cớ qua học các đại học cộng đồng để có giấy tờ ra khỏi Việt Nam cũng có.
Chọn bàn ngồi bên ngoài cho thoải mái và phòng dịch bệnh tốt hơn. Nhiều thành phố vùng Vịnh San Francisco bây giờ nếu muốn vào bên trong hàng quán là phải có giấy chứng minh đã chích ngừa đầy đủ.
Thời trước Covid, mỗi năm vào cuối tuần giáp tết thì Lion Plaza đông nghẹt xe vì có chợ hoa, vì khách đến đây được đốt pháo và nghe pháo nổ rền vang. Năm ngoái không có nhiều sinh hoạt đón tết. Năm nay khởi sắc hơn dù Covid còn lây lan nhưng không dễ gây tử vong nên nhiều người đã ra ngoài vui chơi, ăn uống.
Grand Century Mall trưa ngày 29 Tết
Tiệm khá đông vào giờ ăn trưa. Ngồi ăn phở, nhìn dòng xe qua lại không tắc nghẽn và thỉnh thoảng mới nghe tiếng pháo nổ từ bên kia đường vọng lại, không liên hồi, rền vang như thời trước bệnh dịch.
Ăn trưa xong, qua bên khu thương xá lâu đời nhất của người Việt San Jose, với chủ là người Ấn Độ. Bãi đậu xe còn nhiều chỗ trống. Không chợ hoa, chỉ vài chỗ bán hoa ngay trước cửa tiệm. Vài cành đào, nhiều hoa bó lay-ơn, ít chậu hoa cúc vàng. Một bàn bán hoa có bầy mấy tràng pháo, một chỗ bán vài chậu hoa lan, vài cành mai Mỹ chưa ra hoa.
Đội múa lân trong hội chợ tết ở Kelly Historical Park, San Jose
Nhà sách Tự Do đến nay vẫn đóng cửa, có lẽ dẹp tiệm luôn vì Covid. Đây là nơi tôi thường đến mua sách tiếng Việt trong nhiều năm qua. Gần đó còn tiệm Hương Giang bán băng nhạc với ít sách báo. Tôi ghé vào mua tờ báo xuân Người Việt, 14 đôla.
Truyền thống làm báo xuân tại hải ngoại nay cũng đang dần mất đi. Nhật báo Người Việt và tuần báo Saigon Nhỏ từ Little Saigon Quận Cam, nam California có lẽ là hai tờ báo ra báo xuân có bày bán ở đây.
Áo dài và tranh hình hổ trong hội chợ tết
Vùng này còn nhiều báo in tiếng Việt như Việt Nam Nhật Báo là tờ báo lâu đời nhất, báo Cali Today, báo Mõ San Francisco, Sống Mới, Phụ Nữ Cali vẫn phát hành đều đặn. Nhiều chương trình tiếng Việt trên ti-vi, trên sóng ra-đi-ô như Viên Thao, Quê Hương, Việt Today.
Đang đứng xem sách báo trong tiệm vang vang tiếng nhạc xuân: "Trông thế gian đang vui mừng đón xuân, chắc nàng xuân năm nay đẹp bội phần…" thì nghe tiếng pháo bên ngoài, nổ giòn có đến hơn một phút. Ai đó đã mua pháo đốt để xua đuổi những điều không may của năm cũ.
Mua hoa và sắm áo dài đón tết
Khu vực trước tiệm sách và băng nhạc, cũng như trước Bò 7 món Ánh Hồng những ngày cuối năm ta trước đây thì pháo nổ rền vang, khói bay mịt mờ. Hôm nay không còn những hình ảnh, âm thanh đó.
Không khí đi mua sắm tết cũng không quá ảm đạm. Mấy bàn ăn đông khách ngồi ngoài trời dưới nắng Cali ấm áp, chẳng bù cho bão tuyết đang đổ ngập xuống bên bờ đông nước Mỹ. Người đi mua sắm qua lại bên hàng áo dài, hàng bán bánh kẹo. Bánh chưng 20 đô một chiếc, 15 đô một đòn bánh tét.
Tôi vào một cửa hàng, tìm mua áo dài cho cháu ngoại mới hơn một tuổi, nhưng không có áo cỡ đó. Băng qua đường, bên khu giò chả Đức Hương, bánh cuốn Thanh Trì, cà phê Cao Nguyên có một tiệm bán rất nhiều áo dài, tìm mua được cho cháu một áo mầu vàng với hình rồng.
Bà bán hàng gọi là kiểu áo dài cách tân mà theo cách nhìn của tôi nó có gì đó hơi giống kiểu áo của người Hoa. Nhưng không còn lựa chọn nào khác nên cũng mua cho cháu. Nói giá 35 đô, tôi trả 25 đô, cô chủ đồng ý ngay. Cuối năm cô mong bán cho mau hết hàng, hay tôi đã mua hớ?
Lái xe qua đường Senter Road, cũng như bên khu Lion Plaza, trước nhiều cửa hàng có treo cờ vàng ba sọc đỏ. Đoạn đường này từ những năm đầu thập niên là khu có đông cơ sở thương mại của người Việt nhất và khi đó đã có đề nghị với thành phố đặt tên Little Saigon ở đây mà không thành. Một thập niên sau, năm 2005 mới có đề nghị tên Little Saigon cho khu vực hiện nay là nơi có Grand Century Mall trên đường Story Road.
Con đường Senter từ Capitol Expressway đến Story Road ngày nay tràn ngập khu cư dân, cơ sở thương mại, dịch vụ văn phòng của người Việt.
Chụp hình kỷ niệm tại hội chợ Tết Nhâm Dần, San Jose
Tháng 12 năm ngoái một trung tâm dịch vụ dành cho người Mỹ gốc Việt với tổng số kinh phí xây dựng lên đến 33 triệu đôla do quận hạt tài trợ đã được khánh thành và đưa vào hoạt động để phục vụ cộng đồng.
Gần đó có Viện Bảo tàng Thuyền nhân và Việt Nam Cộng hoà do cựu Đại tá Vũ Văn Lộc sáng lập 15 năm trước đây, trong khu vực tái tạo lịch sử của thành phố San Jose là Kelly Historical Park.
Hôm nay trong đó có hội chợ tết. Khai mạc ngày hôm qua với nhiều nét văn hoá Việt, từ cổng chào đến các gian hàng. Trò chơi lấy hên ngày tết có bầu cua, lô tô, có múa lân, ca nhạc.
Gặp bác Vũ Văn Lộc trước sân viện bảo tàng, nơi có nhiều tượng đài liên quan đến Quân lực Việt Nam Cộng hoà. Tôi hỏi, so sánh với hôm qua, số người tham dự có đông bằng hay đông hơn, bác nói hôm nay có ít hơn hôm qua một chút.
Bác hào hứng dẫn tôi đến giới thiệu bức tượng điêu khắc nhỏ, hình một thiếu nữ Việt mặc áo dài, đội nón lá đang ngồi co đôi chân, úp mặt vào đầu gối. Bức tượng có tên "Hàng chờ xuất khẩu". Bác nói số phận người phụ nữ Việt ngày nay là thế, như những món hàng xuất khẩu. Thật buồn.
Nhiều phụ nữ và các em nhỏ đi chơi hội chợ mặc áo dài đủ các mầu, có cô mang nón lá. Đó là điều tôi quan sát thấy hôm nay, nhưng tôi chắc những thiếu nữ đang tung tăng vui chơi hội chợ, hay cha mẹ của các em đã không vướng số phận nghiệt ngã như hình hài bức tượng.
Qua khu Grand Century Mall và Vietnam Town cũng không nhộn nhịp lắm. Không hội chợ, chỉ thấy vài gian hàng bán trò chơi cho trẻ em và một sân khấu đang có ca nhạc. Vắng tiếng pháo, chỉ lẹt đẹt tiếng pháo chuột ném xuống đất. Bên trong cũng không đông khách như những cuối tuần bình thường.
Giữa hai trung thương mại là một khu trò chơi đỏ đen ngày tết, có đến hơn chục bàn bầu cua, tài sỉu với rất đông người thử vận hên xui.
Nhiều người Việt mê cờ bạc làm tan nát gia đình khiến sở xã hội quận hạt đã có những chương trình giúp cai nghiện. Sòng bài không thiếu khách Việt và các chương trình văn nghệ những năm qua, ngay cả Thuý Nga Paris By Night cũng tổ chức ở Las Vegas hay Casino Pechanga để thu hút khách. Trên miền bắc California có các sòng bài Cache Creek, Thunder Valley và Granton thỉnh thoảng cũng có ca nhạc Việt.
Ở Mỹ lâu, nhiều người khi có hiểu biết về thể thao bóng cà na cũng mê, rồi cá cược các trận tranh tài. Với máu cờ bạc, ăn thua vài nghìn đô sau một trận đấu là chuyện thường.
Trở lại sân khấu nghe vang vang câu hát: "Em ơi có bao nhiêu, 90 năm cuộc đời…" Hát xong, ca sĩ giải thích ngày nay chúng ta sống thọ đến tuổi 90 là bình thường, anh gửi lời chúc tết đến mọi người sống lâu trăm tuổi.
Chiều về đến nhà, còn kịp xem trận đấu giữa 49ers và Rams. Khá gay cấn và phấn khởi, hết hiệp ba đội nhà đang thắng. Qua hiệp sau cùng thì 49ers không còn giữ sân được nên thua Rams 17-20. Vậy là không khí vùng Vịnh San Francisco sẽ không sôi động lên vì banh cà na trong ngày Super Bowl 13/2 tới đây.
Đêm 30 chúng tôi đi lễ giao thừa cầu nguyện cho năm mới được bình an. Nghe tiếng pháo nổ rền vang mà lòng rộn ràng đón xuân sang, dù ngoài trời rất lạnh.
"Xuân đã đến rồi, gieo rắc ngàn hồn hoa xuống đời." Chúc bạn đọc năm Nhâm Dần khoẻ như hổ.
* Bài viết thể hiện quan điểm và văn phong riêng của tác giả Bùi Văn Phú ở California, Hoa Kỳ.
