Lệnh trừng phạt hai công ty dầu mỏ lớn nhất Nga mà ông Trump công bố có thể giáng đòn trực tiếp vào kinh tế nước này, làm suy yếu nguồn tài chính cho chiến dịch ở Ukraine.
Tổng thống Donald Trump ngày 22/10 tuyên bố Mỹ áp trừng phạt hai tập đoàn dầu mỏ lớn nhất Nga là Rosneft và Lukoil, đóng băng tất cả tài sản của họ tại Mỹ, đồng thời cấm tất cả công ty Mỹ giao dịch với hai doanh nghiệp này. Các công ty con của Rosneft và Lukoil tại Nga cũng bị trừng phạt.
Động thái này cho thấy một bước đi lớn trong hành động chống lại Moskva và phản ánh nỗi thất vọng ngày càng tăng của Tổng thống Trump khi chưa thể thuyết phục người đồng cấp Nga Vladimir Putin chấm dứt xung đột Ukraine.
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại Nhà Trắng hôm 21/10. Ảnh: AP
Tổng thống Trump, phát biểu tại Phòng Bầu Dục trong cuộc gặp Tổng thư ký NATO Mark Rutte cùng ngày, cho biết ông đã hủy cuộc gặp thượng đỉnh với Tổng thống Putin dự kiến diễn ra tại Budapest, Hungary, một dấu hiệu nữa cho thấy những đổ vỡ trong các cuộc đàm phán giữa Washington và Moskva.
"Tôi không cảm thấy sẽ đạt được thứ mình cần, vì vậy tôi quyết định hủy nó", ông Trump giải thích.
Tổng thống Mỹ chỉ trích người đồng cấp Nga vì không nghiêm túc trong nỗ lực lập lại hòa bình, thêm rằng ông hy vọng lệnh trừng phạt sẽ giúp tạo ra một bước đột phá nhằm chấm dứt xung đột ở Ukraine.
"Tôi chỉ cảm thấy đã đến lúc. Chúng ta đã chờ đợi quá lâu rồi", ông Trump nói, đề cập đến lệnh trừng phạt hai công ty dầu mỏ Nga.
Ông Rutte cũng ca ngợi động thái từ lãnh đạo Mỹ, khẳng định nó sẽ "gây thêm áp lực" lên Tổng thống Putin.
Theo giới chuyên gia, lệnh trừng phạt từ Tổng thống Trump là nỗ lực mới nhất và trực tiếp nhất nhằm cắt giảm doanh thu từ việc bán dầu của Nga. Trước đó, ông đã áp thuế 25% lên hàng hóa nhập khẩu từ Ấn Độ nhằm trả đũa việc New Delhi vẫn mua dầu giá rẻ từ Moskva.
"Rosneft là công ty Nga quan trọng nhất chưa bị Mỹ trừng phạt hoàn toàn", Edward Fishman, cựu quan chức cấp cao phụ trách các lệnh trừng phạt tại Bộ Ngoại giao Mỹ, nhận xét.
Động thái của Tổng thống Trump nhiều khả năng sẽ khiến kinh tế Nga gánh chịu cú sốc, qua đó ảnh hưởng tới nguồn tiền mà nước này chi cho chiến dịch tại Ukraine.
Kim Donovan, chuyên gia tại viện nghiên cứu Hội đồng Đại Tây Dương, cũng cho rằng các biện pháp trừng phạt nhằm vào khả năng bán dầu và tài nguyên năng lượng sẽ tác động mạnh tới nền kinh tế Nga.
Dầu khí mang lại nguồn thu lớn cho Nga, nhưng đã giảm đáng kể trong năm nay. Theo dự báo của Bộ Kinh tế Nga, tổng thu từ xuất khẩu dầu khí trong năm nay là 200,3 tỷ USD, giảm 15% so với năm 2024 (235 tỷ USD), trong bối cảnh ngành dầu khí Nga bị giảm sản lượng do các đòn tập kích liên tiếp của Ukraine, trong khi phải giảm giá sâu cho các đối tác.
"Cỗ máy quân sự của Nga sẽ phải hứng một đòn nặng", Donovan nói. "Họ vốn đã gặp khó khăn trong việc cấp ngân sách hoạt động cho chính phủ và quân đội, vì vậy điều này sẽ ảnh hưởng đến khả năng tiếp tục chiến dịch của họ và có thể là yếu tố giúp gia tăng áp lực buộc Tổng thống Putin phải quay lại bàn đàm phán".
Chính phủ Anh tuần trước cũng áp đặt lệnh trừng phạt lên Rosneft và Lukoil. EU đã trừng phạt Rosneft, công ty thuộc sở hữu nhà nước Nga, nhưng chưa nhắm vào Lukoil, doanh nghiệp thuộc sở hữu tư nhân, phần lớn nhằm tránh gây ảnh hưởng tới Hungary và Slovakia, hai quốc gia mua dầu Nga.
Phản ứng trước hành động của London lúc bấy giờ, Đại sứ quán Nga tại Anh cho biết việc nhắm vào các công ty năng lượng lớn của Nga sẽ làm gián đoạn nguồn cung nhiên liệu toàn cầu và đẩy chi phí tăng cao trên toàn thế giới, đồng thời "làm phức tạp thêm nỗ lực đối thoại hòa bình cũng như khiến căng thẳng leo thang hơn nữa".
Hai công ty dầu mỏ Nga xuất khẩu 3,1 triệu thùng dầu mỗi ngày. Rosneft xử lý gần một nửa tổng sản lượng dầu Nga, chiếm 6% sản lượng toàn cầu, theo ước tính từ chính phủ Anh.
Giới phân tích lưu ý việc chính quyền Trump thực thi lệnh trừng phạt với hai tập đoàn dầu của Nga như thế nào sẽ là yếu tố tối quan trọng nhằm xác định tính hiệu quả của chúng.
"Những biện pháp trừng phạt này là một bước tiến lớn, nhưng họ phải sử dụng, hoặc tích cực đe dọa sử dụng cả đòn trừng phạt thứ cấp đối với các nước thứ ba nhập dầu Nga", Daniel Tannebaum, chuyên gia từ ban rủi ro và chính sách công thuộc công ty tư vấn Oliver Wyman, thành viên Hội đồng Đại Tây Dương, bình luận.
Theo ông, những biện pháp trừng phạt thứ cấp cần nhắm vào những quốc gia có giao dịch tài chính lớn với Nga.
Fishman trong khi đó cho hay câu hỏi lớn nhất hiện nay là liệu Mỹ có tăng sức ép bằng cách nhắm đến những thương nhân, ngân hàng hay nhà máy lọc dầu đang giúp Nga tiếp tục bán dầu ra thế giới hay không.
"Tôi dự đoán trong ngắn hạn các giao dịch dầu Nga sẽ sụt giảm", ông cho hay, nhưng thêm rằng để lệnh trừng phạt có thể giáng một đòn mạnh mẽ và mang tính chiến lược vào nguồn thu từ dầu mỏ, nguồn sống của nền kinh tế Nga, Mỹ cần cam kết thực hiện nó một cách tích cực và liên tục.
Jeremy Paner, cựu điều tra viên về các lệnh trừng phạt tại Bộ Tài chính Mỹ, hiện là đối tác tại công ty luật Hughes Hubbard & Reed, lại cho rằng việc Mỹ không đưa các ngân hàng cũng như những bên mua dầu từ Ấn Độ hay Trung Quốc vào lệnh trừng phạt đồng nghĩa chúng "khó thu hút được chú ý từ Tổng thống Putin".
Dù vậy, giới quan sát nhận định thông báo từ Tổng thống Mỹ vẫn đánh dấu một chiến thắng đối với Ukraine và các đồng minh châu Âu, những bên mà nhiều ngày qua như "ngồi trên đống lửa" khi chứng kiến Tổng thống Trump dường như bị thuyết phục bởi các lập luận từ Nga rằng cách duy nhất để đạt được hòa bình là Ukraine phải nhượng bộ lãnh thổ, cũng như hạn chế hợp tác quân sự - kinh tế với châu Âu và Mỹ.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen ngay lập tức ca ngợi lệnh trừng phạt từ Mỹ, nhấn mạnh cùng với gói trừng phạt thứ 19 của Liên minh châu Âu (EU) sắp được thông qua, chúng sẽ gửi đi tín hiệu rõ ràng từ hai bờ Đại Tây Dương rằng áp lực tập thể lên Nga sẽ được duy trì.
EU dự kiến áp lệnh cấm nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng Nga, đưa các tàu chở dầu thuộc "hạm đội bóng tối" của Nga vào danh sách đen, cấm giao dịch tài chính với Rosneft và Gazprom Neft, đồng thời nhắm mục tiêu vào một số ngân hàng và thực thể Nga đang giúp Moskva né tránh những lệnh trừng phạt hiện có.
Động thái từ chính quyền Trump "là rất quan trọng vì đây là lần đầu tiên Mỹ sử dụng các biện pháp trừng phạt trực tiếp đánh vào điểm yếu nhất của Nga, nguồn thu từ dầu mỏ", Michael Carpenter, chuyên gia cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), trụ sở tại London, Anh, bình luận.
Chính quyền cựu tổng thống Barack Obama từng nhắm mục tiêu vào hoạt động thăm dò dầu mỏ phi truyền thống, dưới vùng nước sâu và ở Bắc Cực của các công ty dầu mỏ Nga, nhưng hành động mới nhất từ Tổng thống Trump còn quyết liệt hơn thế khi trừng phạt toàn diện những công ty này, Carpenter nói thêm.
Abbas Gallyamov, người từng viết diễn văn cho ông Putin, đánh giá nếu đòn trừng phạt có thể gây ra cú sốc lớn với nền kinh tế Nga, Tổng thống Putin sẽ đối mặt với nhiều sức ép nếu chiến dịch ở Ukraine tiếp tục kéo dài.
"Người Nga sẽ đặt câu hỏi thành công của chiến dịch là gì và liệu giành được vùng Donbass có giúp họ giải quyết tình hình hay không", Gallyamov nói, thêm rằng đây sẽ là những "câu hỏi khó" với ông Putin.
VietBF@sưu tập
