Sau gần 20 năm mong mỏi có con, một cặp vợ chồng người Mỹ cuối cùng đă đón nhận tin vui nhờ trí tuệ nhân tạo (AI) giúp phát hiện ra những tinh trùng “ẩn” trong mẫu tinh dịch của người chồng – người từng được chẩn đoán là vô sinh hoàn toàn.
Người phụ nữ trong câu chuyện là Rosie, 38 tuổi. Sau gần hai thập kỷ nỗ lực, cô không thể có thai dù đă thử nhiều phương pháp hỗ trợ sinh sản. Thế nhưng, vào tháng 3/2025, cô đă thụ thai thành công. Cô cho biết ḿnh "vẫn không thể tin được" sau khi biết ḿnh mang thai - một điều mà hai vợ chồng từng nghĩ sẽ không bao giờ xảy ra.
Lư do khiến việc thụ thai trở nên khó khăn là do chồng của Rosie mắc chứng vô tinh trùng – t́nh trạng không phát hiện được tinh trùng trong tinh dịch. Theo thống kê, khoảng 15% nam giới ở Mỹ rơi vào trường hợp này.
Tiến sĩ Zev Williams, Giám đốc Trung tâm Sinh sản thuộc Đại học Columbia (Mỹ), cho biết: “Một mẫu tinh dịch có thể trông hoàn toàn b́nh thường, nhưng dưới kính hiển vi lại không có tinh trùng nào xuất hiện mà chỉ thấy các mảnh vụn tế bào”.

TS Williams và cộng sự lấy cảm hứng từ các phương pháp công nghệ cao mà các nhà vật lư thiên văn đang sử dụng trong không gian nhằm tạo ra sự sống mới ngay trên trái đất. Ảnh: Columbia Doctors
Với những trường hợp như vậy, các lựa chọn điều trị gần như bị giới hạn. Theo TS Williams, bệnh nhân chỉ có thể chọn giữa việc sử dụng tinh trùng hiến tặng hoặc thực hiện một cuộc phẫu thuật xâm lấn, trong đó một phần tinh hoàn sẽ bị cắt bỏ để các bác sĩ cố gắng t́m tinh trùng bên trong.
Tuy nhiên, do hiệu quả của các phương pháp truyền thống c̣n hạn chế, TS Williams và nhóm nghiên cứu của ông đă quyết định chuyển hướng.
Cụ thể, họ ứng dụng công nghệ AI được các nhà vật lư thiên văn sử dụng để t́m kiếm các hành tinh xa xôi, nhằm phát hiện tinh trùng hiếm trong mẫu tinh dịch. Hệ thống này được đặt tên là STAR, viết tắt của Sperm Tracking and Recovery (Theo dơi và thu hồi tinh trùng).
Trong các thử nghiệm, STAR đă chứng minh được độ chính xác vượt trội. Với một mẫu tinh dịch mà các nhà phôi học mất 2 ngày vẫn không t́m thấy, th́ STAR đă phát hiện được 44 tinh trùng chỉ trong ṿng một giờ.
Theo TS Williams, công nghệ này sử dụng h́nh ảnh công suất cao, có thể chụp tới 8 triệu ảnh trong ṿng chưa đầy một giờ, sau đó AI sẽ phân tích để xác định những tế bào tinh trùng khả thi. Sau khi được nhận diện, những tinh trùng này được robot tách ra một cách nhẹ nhàng thay v́ dùng ly tâm – phương pháp có thể làm hỏng tế bào.
Rosie là bệnh nhân đầu tiên mang thai nhờ hệ thống STAR. Sau khi phát hiện được 3 tinh trùng khả thi từ mẫu của chồng, các bác sĩ đă thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm chỉ trong ṿng hai giờ. Vài ngày sau, phôi được chuyển vào tử cung của cô và quá tŕnh mang thai bắt đầu.
“Tôi vẫn không thể tin nổi, chúng tôi đă cố gắng trong suốt gần 20 năm. Tôi không c̣n quá trẻ, và tôi đang ở giai đoạn cuối của khả năng sinh sản”, Rosie chia sẻ.
Hiện tại, cô đang mang thai tháng thứ năm, và em bé dự kiến chào đời vào tháng 12.
Phương pháp điều trị này hiện chỉ có ở New York. Chi phí cho toàn bộ quá tŕnh t́m kiếm, cô lập và trữ đông tinh trùng dưới 3.000 USD – thấp hơn nhiều so với chi phí trung b́nh của một chu kỳ IVF tại Mỹ (dao động từ 12.400 đến 15.000 USD, và có thể vượt quá 30.000 USD khi tính thêm thuốc men và xét nghiệm di truyền).
Sự xuất hiện của STAR được xem là một bước tiến quan trọng trong bối cảnh t́nh trạng vô sinh nam đang gia tăng trên toàn cầu. Một nghiên cứu cho thấy số lượng tinh trùng ở nam giới phương Tây đă giảm 52,4% từ năm 1973 đến năm 2011. Nguyên nhân chưa được xác định rơ ràng, nhưng các chuyên gia nghi ngờ rằng yếu tố môi trường và lối sống hiện đại như béo ph́, chế độ ăn kém lành mạnh và ít vận động đóng vai tṛ lớn.
Trước thực tế đó, ngày càng nhiều cặp đôi t́m đến các phương pháp hỗ trợ sinh sản như IVF hoặc STAR. TS Williams cho biết: “Công nghệ này mang lại hy vọng mới cho hàng ngh́n người đàn ông hiếm muộn – những người từng được thông báo rằng họ không thể có con sinh học th́ giờ đây đă có cơ hội".
VietBF@ sưu tập