Nhân viên của Cục Điều tra Liên bang (FBI) đang trao đổi với văn pḥng Sở Cảnh sát Thủ đô trong một lần cho ngừng xe (Ảnh: Reuters)
Một đêm hồi tuần trước, cảnh sát ở thủ đô Washington chặn một người đàn ông mang túi hàng hiệu sau khi phát hiện ra có chiếc túi nhựa trong suốt nhỏ ló ra ngoài, nghi có chứa cần sa.
Đây vốn là t́nh huống quen thuộc trong công việc thường ngày của giới cảnh sát địa phương, nhưng lần này bên cạnh họ c̣n có các nhân viên đặc vụ từ 5 cơ quan thực thi pháp luật liên bang, trong đó có cả FBI và Sở Mật vụ, theo hồ sơ nộp tại ṭa án địa phương.
Cảnh sát đă thu giữ khoảng 3 ounce (85 gram) cần sa, nhiều hơn 1 ounce (28 gram) so với mức cho phép sử dụng hợp pháp ở thủ đô và cho khởi tố người đàn ông với tội danh nhẹ, có thể bị phạt tiền hoặc tạm giam ngắn hạn.
Vụ này xảy ra giữa bối cảnh Tổng thống Donald Trump ra lệnh mở chiến dịch trấn áp tội phạm bạo lực, khi ông cho điều động hàng trăm nhân viên đặc vụ liên bang và binh sĩ Vệ binh Quốc gia đến Washington D.C. Ông Trump gọi đây là
"cơn dịch tội phạm cần phải cho dập tắt", trong khi giới lănh đạo Dân chủ tại thành phố này cho rằng đó chỉ là
"màn kịch về chính trị".
Dù chiến dịch kéo dài hai tuần qua đă phát hiện ra nhiều súng đạn và ma túy, hồ sơ tại Ṭa Thượng thẩm ở thủ đô Washington cho thấy các nhân viện đặc vụ liên bang cũng tập trung đông đảo vào những hành vi vi phạm nhỏ như sử dụng cần sa hay uống rượu nơi công cộng, vốn hiếm khi là sự ưu tiên của các cơ quan vốn chuyên trách truy quét tội phạm ma túy với quy mô lớn và buôn lậu vũ khí.
Phân nửa chỉ là những vi phạm nhỏ
Trong lần cho phân tích đầu tiên,
Reuters có rà soát hơn 500 hồ sơ h́nh sự được nộp kể từ ngày 11/8, thời điểm mà ông Trump tuyên bố t́nh trạng khẩn cấp về tội phạm. Kết quả cho thấy lực lượng đặc nhiệm chống tội phạm của chính phủ đă tham gia ít nhất 69 vụ án địa phương, trong đó gần một nửa chỉ là các vi phạm nhỏ nhoi.
Phần c̣n lại là các trọng tội theo luật lệ của Washington D.C., chủ yếu có liên quan đến việc tàng trữ súng không giấy phép hoặc ma túy với mục đích buôn bán. Đáng chú ư hơn, không có vụ nào trong số đó có liên quan trực tiếp đến hành vi bạo lực.
Ṭa Thượng thẩm Washington xử lư hầu hết vụ án h́nh sự địa phương, và trước đây hiếm khi có sự tham gia của giới đặc vụ liên bang. Các hồ sơ này cũng không tính về 30 vụ được nộp lên ṭa án liên bang gần đây, chủ yếu có liên quan đến việc tàng trữ vũ khí hoặc hành hung nhân viên liên bang, cùng các vụ vi phạm nhập cư lậu hay cho bắt giữ theo trát ṭa cũ.
Giới cảnh sát Đô thị Washington đang phối hợp cùng với nhân viên đặc vụ FBI, ATF, HSI và Mật vụ thu giữ một khẩu súng ngắn từ một chiếc xe gần Trung tâm Hội nghị ở Washington, D.C., ngày 27/8. (Ảnh: Reuters)
Hồ sơ của cảnh sát và văn pḥng công tố cho thấy các nhân viên đặc vụ liên bang hỗ trợ trong các vụ triệt phá mua bán ma túy nhỏ, kiểm tra những người uống rượu nơi công cộng, hành vi khả nghi hoặc đuổi bắt những đối tượng bỏ chạy khi thấy có nhóm sĩ quan đông đảo.
"Người nộp thuế không bỏ tiền để huấn luyện các nhân viên đặc vụ cao cấp rồi để họ đi làm lại công việc của cảnh sát địa phương. Họ phải xử lư những vụ mà cảnh sát không thể kham nổi", Jeff Cohen, cựu cố vấn pháp lư cao cấp tại Cục Rượu, Thuốc lá, Súng và Chất nổ (
ATF), đă nhấn mạnh.
Phát ngôn viên Ṭa Bạch Ốc Taylor Rogers cho rằng, chiến dịch này đă loại bỏ hơn 1,000 tên tội phạm nguy hiểm trong tháng 8, trong đó có băng nhóm, kẻ bạo lực, lạm dụng trẻ em và buôn bán ma túy chết người.
Tuy nhiên, hiện vẫn không thể xác minh ra con số này do chính phủ không hề công bố danh tính những người bị bắt giữ.
"Đây không phải những 'vi phạm nhỏ nhặt'. Bất cứ nỗ lực nào nhằm hạ thấp thành công của chiến dịch đều sai lệch và xúc phạm đến các nạn nhân", ông Rogers cho biết.
Bộ Tư Pháp tuyên bố việc cho triển khai 2,500 nhân sự từ 20 cơ quan liên bang đă giúp giảm mức tội phạm và giúp cho thành phố được an toàn hơn, đồng thời bác bỏ mọi nghi ngờ coi đây là
"ảo tưởng".
Trong thực tế, nhiều vụ bắt giữ súng và ma túy đă được Reuters cho rà soát lại đều khởi nguồn từ những việc vi phạm nhỏ, với sự tham gia của cả 6 cơ quan liên bang cùng một lúc.
Bắt giữ súng đạn: Giá trị thực hay chỉ là "h́nh thức bên ngoài"?
Một số vụ có ghi nhận số lượng ma túy lớn đủ để khép vào tội buôn bán. Chẳng hạn, ngày 20/8, cảnh sát đă phát hiện ra 0,75 kg cần sa trong chiếc xe, cho bắt giữ hai người; ba ngày sau, có một xe khác bị thu giữ với 36 ounce cần sa.
Jeffrey Fagan, giáo sư Trường Luật ở Columbia, đặt ra câu hỏi:
"Những nguồn lực bổ sung này đă làm được ǵ khác so với nhiệm vụ của giới cảnh sát địa phương? Họ có thay thế, hay giúp cảnh sát tập trung điều tra án mạng và tội ác nghiêm trọng hơn? Giá trị gia tăng này nằm ở đâu?"
"Nếu họ chỉ làm những công việc mà phía cảnh sát ở Washington vốn dĩ đă làm, th́ đây chỉ là bề nổi", ông này đưa ra nhận định.
Theo ông Steven Dettelbach, cựu Giám đốc
ATF, các chiến dịch liên bang thường mất hàng tháng cho điều tra để nhắm vào những kẻ buôn súng và tội phạm tái phạm.
"Mục tiêu là nhằm xác định kẻ trực tiếp gây án và cho tống giam, chứ không phải xử lư những người ở tầng lớp thấp".

(Ảnh: Reuters)
Trong số ít vụ tội phạm có t́nh tiết rơ ràng, có hôm nhân viên đặc vụ An ninh Nội địa và Mật vụ rượt đuổi tên nghi phạm buôn ma túy trong công viên, thu giữ được 4 viên heroin và 10 viên MDMA.
Một vụ vi phạm khác, nhóm bốn nhân viên phối hợp đă bắt giữ kẻ trộm đồng hồ đính đá và quần áo Gucci. Thậm chí, Cơ quan Pḥng chống Ma túy (
DEA) c̣n tham gia gạ mua thử… 25 USD cần sa trong một chiến dịch ngấm ngầm.
Sự hiện diện áp đảo của các nhân viên liên bang đôi khi khiến cho các tên nghi phạm tự ra khai báo. Nửa đêm hôm 15/8, khi nhóm cảnh sát và nhân viên đặc vụ từ bốn cơ quan tiếp cận hai người ngồi trong xe xem phim trong công viên đă đóng cửa, một người bối rối đă thốt lên:
"Chết rồi, tôi tiêu tùng rồi" và đă thú nhận có cây súng cất trong hộc xe. Anh ta lập tức bị buộc tội tàng trữ súng không giấy phép.
Chiến dịch trấn áp tội phạm của ông Trump tại Washington v́ vậy đang khiến cho giới phân tích đặt ra câu hỏi lớn:
Liệu đây là bước đi cần thiết để gia tăng vấn đề an ninh, hay chỉ là một "màn sân khấu chính trị" với chi phí khổng lồ từ ngân sách liên bang?