Các chuyên gia hiện khai quật được một phần nhỏ lăng mộ của Tần Thủy Hoàng. Họ kỳ vọng việc dùng tia vũ trụ có thể giúp t́m ra khu mộ chính và hài cốt của vua Tần.
Lăng mộ của Tần Thủy Hoàng được phát hiện năm 1974 tại phía bắc núi Ly Sơn thuộc huyện Lâm Đồng, thành phố Tây An, tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc. Nơi an nghỉ ngàn thu của vua Tần c̣n nguyên vẹn, chưa có dấu vết bị trộm mộ.
Trong những thập kỷ tiếp theo, các nhà khảo cổ Trung Quốc đă tiến hành các cuộc khai quật tại lăng mộ của Tần Thủy Hoàng. Theo đó, họ có nhiều phát hiện quan trọng bao gồm t́m thấy hàng ngàn bức tượng đất nung cùng một số vũ khí, b́nh cổ...
Dù vậy, các chuyên gia mới chỉ khai quật được một phần lăng mộ. Phần lớn lăng mộ chưa thể khai quật v́ cạm bẫy thủy ngân nguy hiểm cũng như lo ngại nếu tiến hành không cẩn thận th́ có thể khiến công tŕnh này xuống cấp nhanh chóng, thậm chí là sụp đổ hoàn toàn.
Do chưa thể tiếp cận khu mộ chính nên các chuyên gia khảo cổ chưa thể xác định được hài cốt Tần Thủy Hoàng có c̣n vẹn nguyên hay không.
Để giải mă bí ẩn này, các chuyên gia hiện nỗ lực t́m kiếm các phương pháp nhằm xác định nơi đặt hài cốt Tần Thủy Hoàng. Trong số các phương pháp, đáng chú ư là ư kiến sử dụng tia vũ trụ.
Tia vũ trụ được dùng trong khảo cổ từ những năm 1960. Các nhà vật lư thiên văn phát hiện tia vũ trụ va chạm với phân tử trong không khí và tạo ra loại hạt gọi là muon.
Muon có thể đâm xuyên qua gần như bất cứ thứ ǵ và dễ bị hấp thụ hơn khi xuyên qua vật liệu dày đặc.
Thông qua so sánh số lượng hạt muon mà máy ḍ thu được từ nhiều góc khác nhau, nhóm khảo cổ có thể xác định được những cấu trúc rỗng như hầm mộ ẩn giấu hoặc lối đi bí mật trong các công tŕnh.
Do máy ḍ muon phải hoạt động tại chỗ đủ lâu để thu thập đủ hạt phục vụ phân tích nên việc t́m kiếm hài cốt Tần Thủy Hoàng sẽ không thành công trong thời gian ngắn.
Các chuyên gia cũng phải tiến hành hết sức cẩn thận để không làm ảnh hưởng đến sự nguyên vẹn của lăng mộ Tần Thủy Hoàng.