Tham nhũng trong "khai khoáng" "ngang ngửa" hoạt động quản lý đất đai

Khai thác khoáng sản được xác định là lĩnh vực có tham nhũng nhiều "ngang ngửa" hoạt động quản lý đất đai, thế nhưng Kiểm toán Nhà nước thừa nhận vẫn chưa đi sâu, đi sát...
Khai thác khoáng sản trái phép, không phép xảy ra công khai; cấp phép thăm dò, khai thác ngoài vùng quy hoạch, sai thẩm quyền, khai thác vượt công suất theo giấy phép; không lập dự án cải tạo, khôi phục môi trường, không có thiết kể mỏ, không nộp tiền thuê đất và không thực hiện nghĩa vụ tài chính trong lĩnh vực khai thác…
Hàng loạt các loạt vấn đề tiêu cực, hạn chế trong hoạt động quản lý, khai thác và kinh doanh tài nguyên khoáng sản đã diễn ra trong thời gian dài, đến mức biến sự “bất thường” thành ra như “bình thường”…

Lực lượng Hải quan bắt giữ buôn lậu than.

Tại Hội thảo “Tổ chức kiểm toán đối với các hoạt động quản lý, khai thác và kinh doanh tài nguyên khoáng sản” do Kiểm toán Nhà nước (KTNN) và Hội Kế toán - công chứng Australia (CPA) tổ chức vừa qua, một loạt những hạn chế, bất cập trong hoạt động quản lý, khai thác và kinh doanh tài nguyên khoáng sản đã được nêu lên.


Theo GS.TSKH Đặng Hùng Võ, đây không còn là “vi phạm” hay “lơ là”, “thiếu trách nhiệm” nữa mà thực chất đó là tham nhũng. Ông đơn cử như việc chi trả không đủ những tác động xấu vào môi trường trong sử dụng đất và khai thác khoảng sản là hành vi “ăn quỵt môi trường”. Vị chuyên gia này cũng khẳng định khai thác khoáng sản và quản lý đất đai là lĩnh vực có tham nhũng nhiều nhất.
Là một trong 3 cơ quan nhà nước được Tổ chức minh bạch quốc tế xác định là công cụ chủ yếu trong nhiệm vụ phòng chống tham nhũng, song theo thừa nhận của GS.TS Đào Xuân Tiên, Phó Tổng KTNN thì trong thời gian qua công tác kiểm toán mới dừng ở mức độ lồng ghép trong các cuộc kiểm toán báo cáo tài chính tại các đơn vị; hoạt động kiểm toán chủ yếu chú trọng kiểm tra, đánh giá việc thực hiện nghĩa vụ tài chính, nghĩa vụ với NSNN mà chưa có điều kiện tổ chức thành những cuộc kiểm toán chuyên đề nhằm đi sâu kiểm tra, phân tích, đánh giá tính kinh tế, tính hiệu quả và hiệu lực đối với hoạt động quản lý, khai thác và kinh doanh tài nguyên khoáng sản…


Theo GS.TSKH Đặng Hùng Võ, có 4 "mắt xích" quan trọng trong quản lý, sử dụng đất đai và trong quản lý, khai thác tài nguyên khoáng sản mà ở đó có thể phát sinh những cái sai, tiêu cực, đó là: 1) Việc thực thi thẩm quyền và giám sát việc thực thi thẩm quyền của các cơ quan nhà nước đối với đất đai và khoảng sản; 2) Việc xác định giá trị của đất đai và tài nguyên khoáng sản; 3) Việc xác định khối lượng đưa vào sử dụng của đất đai và tài nguyên khoáng sản; 4) Việc xác định trách nhiệm chi trả kinh phí để giải quyết các tác động xấu từ sử dụng đất, khai thác khoáng sản tới môi trường. Đây chính là những vẫn đề mà KTNN cần tập trung kiểm toán.
“Kiểm toán đối với quản lý và khai thác tài nguyên thiên nhiên không đơn thuần là công việc định giá cái được, cái chưa được của quá trình mà cần đặt vào trọng tâm của công cuộc phòng chống tham nhũng trong khai thác khoáng sản và quản lý đất đai…", GS.TSKH Đặng Hùng Võ lưu ý.

“Qua theo dõi hoạt động của KTNN trong những năm gần đây cho thấy KTNN đã tăng cường kiểm toán việc thu, chi NSNN liên quan đến hoạt động khai thác kinh doanh tài nguyên khoáng sản, phát hiện nhiều sai phạm trong quản lý, khai thác, kinh doanh tài nguyên khoáng sản, kiến nghị thu hồi về cho NSNN hàng chục tỷ đồng, trong đó chủ yếu từ các DNNN có hoạt động khai thác, kinh doanh tài nguyên khoáng sản (kiến nghị tăng thu thuế tài nguyên đối với niên độ NSNN năm 2008: 2,7 tỷ đồng; năm 2009: 48,3 tỷ đồng; năm 2010: 35,1 tỷ đồng). Tuy hoạt động kiểm toán của KTNN trong lĩnh vực tài nguyên khoán sản trong những năm gần đây đã được tăng cường song mới chủ yếu tập trung vào các DN khai thác tài nguyên khoán sản, chưa đi sâu kiểm toán việc tuân thủ pháp luật trong hoạt động quản lý tài nguyên khoáng sản của các cấp, các ngành…”. (Ths Vũ Tuấn Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính- Ngân sách, Văn phòng Quốc hội)

Thanh Lan