Điều ǵ xảy ra khi bạn không rửa tay sau khi đi vệ sinh?
Bạn có khi nào “quên” rửa tay sau khi sử dụng nhà vệ sinh không?
Nếu không rửa tay bằng xà pḥng và nước sau khi sử dụng nhà vệ sinh có thể gây nguy hiểm cho bạn
Nếu bạn ra khỏi nhà vệ sinh mà không rửa tay hoặc rửa không đúng cách, th́ bài viết này là dành cho bạn. Nếu bạn rơi vào trường hợp này, bạn đang mắc một sai lầm lớn. Không rửa tay bằng xà pḥng và nước sau khi sử dụng nhà vệ sinh có thể gây nguy hiểm cho bạn, theo Times of India.
1. Thói quen xấu có thể khiến bạn mắc bệnh
Nhà vệ sinh là nơi sinh sản của các mầm bệnh và nếu bạn đang sử dụng nhà vệ sinh công cộng, nó có thể c̣n tồi tệ hơn nữa, bởi v́ bạn không biết ai đă chạm vào cái ǵ.
Khi bạn không rửa tay, vi trùng sẽ truyền từ tay bạn sang bất cứ thứ ǵ bạn chạm vào, điều này dẫn đến mầm bệnh bên trong con người bạn. Từ nhiễm trùng đường ruột nhẹ cho đến một loại virus corona mới, bạn có thể mắc tất cả chúng nếu không rửa tay.
Chỉ rửa tay trước khi ăn là không đủ. Bởi v́ khi bạn rời khỏi chỗ trống mà không rửa tay và chạm vào đồ vật, chẳng hạn như điện thoại di động hoặc chai nước, bạn sẽ truyền vi trùng sang những thứ đó. Mỗi khi bạn chạm vào các vận dụng này, bạn đang “tiếp cận” lại tất cả các vi trùng.
2. Có thể làm hỏng da của bạn
Điều ǵ xảy ra khi bạn không rửa tay sau khi đi vệ sinh? - ảnh 1
Đừng bao giờ quên rửa tay sau khi sử dụng nhà vệ sinh, nhất là nhà vệ sinh công cộng
Da của bạn là siêu nhạy cảm. Khi dùng tay đầy vi trùng chạm vào da, bạn có nguy cơ mắc các bệnh về da. Bạn có thể bị phát ban, nổi mụn và kích ứng da, theo Times of India.
3. Bạn có thể khiến người khác bị bệnh
Bạn có thể trở thành người mang mầm bệnh và bất cứ ai tiếp xúc với tay hoặc bề mặt bạn đă chạm vào cũng có thể bị bệnh.
4. Cách rửa tay đúng theo Trung tâm Kiểm soát và Pḥng ngừa Dịch bệnh Mỹ
- Rửa sạch tất cả các vùng da tiếp xúc của tay bạn
- Xả tay qua nước và thoa xà pḥng để rửa sạch vi trùng
- Xoa phía sau ḷng bàn tay và giữa các ngón tay
- Chà sạch cả móng tay
- Vi trùng lây lan ngay lập tức trên tay ướt, v́ vậy bạn phải lau khô tay đúng cách sau khi rửa tay
- Không vứt khăn giấy sau khi lau tay. Giữ khăn giấy để dùng nó mở cửa, sau đó loại bỏ nó v́ nó chạm vào tay nắm cửa. Lưu ư rằng tay nắm cửa có thể khiến bạn tiếp xúc với vi trùng do ai đó không rửa tay để lại, theo Times of India.
Do nh́n liên tục vào màn h́nh điện thoại, một người đàn ông Trung Quốc đă bị mù tạm thời. Ông có thói quen thường xuyên dùng điện thoại trước khi ngủ.
/// Ảnh minh họa: Shutterstock
Ảnh minh họa: Shutterstock
Bệnh nhân họ Vương. Ông được đưa đến một bệnh viện ở thành phố Tây An, tỉnh Thiểm Tây (Trung Quốc) trong t́nh trạng bị mất thị lực, theo South China Morning Post.
Ông là người nghiện điện thoại thông minh. Mỗi tối trước khi ngủ, ông thường tắt đèn và nằm rất lâu trên giường để chơi game trên điện thoại.
Khi nhập viện, các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân mắc bệnh gọi là đột quỵ mắt, gây tắc động mạch vơng mạc trung tâm. T́nh trạng này khiến động mạch không mang được ô xy đến vơng mạc. Hậu quả là gây mù tạm thời.
Trong trường hợp nghiêm trọng, việc tắc nghẽn nghiêm trọng và kéo dài khiến vơng mạc không thể nhận được ô xy và bị tổn thương nghiêm trọng. Hậu quả có thể bị mù vĩnh viễn. Do đó, đột quỵ mắt thường cần phải được điều trị khẩn cấp.
Đột qụy mắt thường xảy ra ở người lớn tuổi đang mắc bệnh tim mạch. Tuy nhiên, bệnh cũng có thể xuất hiện khi người bệnh phải tập trung kéo dài và căng mắt vào một vị trí nào đó, theo South China Morning Post.
“Tôi nh́n vào màn h́nh điện thoại bằng mắt phải và tôi bắt đầu chỉ nh́n được một số chữ trên màn h́nh, những chữ khác th́ không”, ông Vương kể lại.
Truyền thông Trung Quốc không tiết lộ là ông Vương chỉ bị mù tạm thời 1 mắt hay cả 2. Nguyên nhân gây đột quỵ mắt rất có thể là do bệnh nhân đă tập trung quá mức, gây căng và mỏi mắt khi nh́n liên tục vào màn h́nh điện thoại, bác sĩ Lôi Đào, người trực tiếp điều trị cho ông Vương, tiết lộ.
Để tránh đột quỵ mắt, mọi người cần có chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lư, tránh thức khuya và nh́n liên tục vào màn h́nh máy tính, điện thoại, tivi suốt nhiều giờ liền, các chuyên gia khuyến cáo, theo South China Morning Post.
Dán mặt liên tục vào màn h́nh smartphone trong bóng tối có thể gây mù tạm thời. Các bác sĩ ở Anh khuyến cáo không nên dùng điện thoại trong bóng tối, nhất là người có thói quen lướt smartphone khi đă tắt đèn đi ngủ.
'Bị mù tạm thời' do dùng smartphone trong bóng tối? - ảnh 1
Dùng smartphone trong bóng tối có thể gây hại cho mắt - Ảnh: Shuttertock
Mới đây, các bác sĩ tại Bệnh viện mắt Moorfield ở London (Anh) đă chẩn đoán hai người phụ nữ bị mù tạm thời do dùng smartphone trong bóng tối. Một người 22 tuổi, người kia 40 tuổi, theo The Independent.
Khi đến gặp bác sĩ, hai người cho biết họ thường xuyên bị mất thị lực tạm thời. Mỗi lần như vậy kéo dài khoảng 15 phút và lặp lại nhiều lần suốt hàng tháng trời.
Bệnh viện đă tiến hành hàng loạt xét nghiệm, từ chụp cộng hưởng từ MRI đến kiểm tra tim. Tuy nhiên, bác sĩ không phát hiện bất kỳ điều ǵ bất thường.
Nhưng đáp án đă được t́m ra khi bác sĩ Gordon Plant ở bệnh viện Moorfield hỏi hai nữ bệnh nhân khi bị mù tạm thời họ đang làm ǵ. Cả hai đều cho biết có thói quen lướt smartphone khi đă tắt đèn chuẩn bị ngủ.
Tuy nhiên khi nh́n vào màn h́nh trong bóng tối, họ chỉ nh́n bằng duy nhất một mắt, do đầu tựa lên gối nên mắt kia bị che lại. “Lúc đó, một mắt thích nghi với ánh sáng màn h́nh, mắt c̣n lại thích nghi với bóng tối”, bác sĩ Plant cho biết.
Khi tắt điện thoại, mắt đang lướt smartphone cần thời gian để thích nghi với bóng tối nên có thể xuất hiện t́nh trạng mù tạm thời. Ông cũng cho biết mù tạm thời không nguy hiểm và có thể pḥng ngừa nếu nh́n vào smartphone bằng hai mắt.
Một người phụ nữ cho biết t́nh trạng mù tạm thời đă thuyên giảm khi thực hiện lời khuyên bác sĩ. Người c̣n lại vẫn c̣n hoài nghi và tiếp tục theo dơi những lần mất thị lực suốt một tháng sau đó. Cuối cùng, bà cũng tin vào chẩn đoán bác sĩ nhưng không bỏ được thói quen cũ.
Một số chuyên gia cũng hoài nhi về chẩn đoán trên. Tiến sĩ Rahul Khurana tại Học viện Nhăn khoa Mỹ (AAO) đánh giá đây là một giả thuyết thú vị nhưng hai trường hợp vẫn chưa thể chứng ḿnh đó là đúng.
Tế bào gốc có thể chữa bệnh mù ḷa?
P.Anh
P.Anh
18:40 - 10/03/2016 0 THANH NIÊN ONLINE
Không giống như h́nh thức của các chứng rối loạn thị giác khác, mù ḷa dường như không thể chữa được bằng cách phẫu thuật hay đeo kính.
Ảnh chụp màn h́nh Medical Daily
Ảnh chụp màn h́nh Medical Daily
Trong thực tế cũng không có thuốc chữa cho những người bị mù, nhưng một tiến sĩ, bác sĩ ở bang Florida (Mỹ) mới đây vừa tuyên bố có thể dùng tế bào gốc để chữa mù ḷa, theo Medical Daily.
Tiến sĩ Jeffrey Weiss nói rằng ông đă giúp phục hồi thị lực cho hơn 100 người bằng cách tiêm vào mắt các tế bào gốc được lấy từ tủy xương của bệnh nhân. Trong đó, trường hợp điển h́nh là Belton, bệnh nhân được tiến sĩ Jeffrey Weiss điều trị, cho rằng thị lực của cô đă cải thiện rất nhiều kể từ khi cô đột nhiên bị mất thị lực hoàn toàn do chứng viêm dây thần kinh thị giác.
"Sẽ thật là hạn chế khi cho rằng một việc ǵ đó không thể làm được cho đến khi bạn thử nghiệm nó. Điều quan trọng hơn là kết quả tốt đem lại cho các bệnh nhân, chứ không phải cho tôi,” tiến sĩ Jeffrey chia sẻ.
Đây không phải là lần đầu tiên các bác sĩ sử dụng tế bào gốc để chữa bệnh mù ḷa. Năm ngoái, các nhà nghiên cứu tại Anh cũng bắt đầu thử nghiệm lâm sàng bằng cách sử dụng tế bào gốc phôi thai để điều trị cho bệnh nhân bị thoái hóa điểm vàng, một trong những nguyên nhân dẫn đến bệnh mù ḷa.
Tuy nhiên, kết quả này đang gây ra những ư kiến trái chiều v́ nó chưa được công bố và chứng nhận một cách chính thức trong y khoa.
Tế bào gốc có thể chữa bệnh mù ḷa?
P.Anh
P.Anh
18:40 - 10/03/2016 0 THANH NIÊN ONLINE
Không giống như h́nh thức của các chứng rối loạn thị giác khác, mù ḷa dường như không thể chữa được bằng cách phẫu thuật hay đeo kính.
Ảnh chụp màn h́nh Medical Daily
Ảnh chụp màn h́nh Medical Daily
Trong thực tế cũng không có thuốc chữa cho những người bị mù, nhưng một tiến sĩ, bác sĩ ở bang Florida (Mỹ) mới đây vừa tuyên bố có thể dùng tế bào gốc để chữa mù ḷa, theo Medical Daily.
Tiến sĩ Jeffrey Weiss nói rằng ông đă giúp phục hồi thị lực cho hơn 100 người bằng cách tiêm vào mắt các tế bào gốc được lấy từ tủy xương của bệnh nhân. Trong đó, trường hợp điển h́nh là Belton, bệnh nhân được tiến sĩ Jeffrey Weiss điều trị, cho rằng thị lực của cô đă cải thiện rất nhiều kể từ khi cô đột nhiên bị mất thị lực hoàn toàn do chứng viêm dây thần kinh thị giác.
"Sẽ thật là hạn chế khi cho rằng một việc ǵ đó không thể làm được cho đến khi bạn thử nghiệm nó. Điều quan trọng hơn là kết quả tốt đem lại cho các bệnh nhân, chứ không phải cho tôi,” tiến sĩ Jeffrey chia sẻ.
Đây không phải là lần đầu tiên các bác sĩ sử dụng tế bào gốc để chữa bệnh mù ḷa. Năm ngoái, các nhà nghiên cứu tại Anh cũng bắt đầu thử nghiệm lâm sàng bằng cách sử dụng tế bào gốc phôi thai để điều trị cho bệnh nhân bị thoái hóa điểm vàng, một trong những nguyên nhân dẫn đến bệnh mù ḷa.
Tuy nhiên, kết quả này đang gây ra những ư kiến trái chiều v́ nó chưa được công bố và chứng nhận một cách chính thức trong y khoa.
Kết hôn được vài năm, vợ chồng dắt nhau tới Bệnh viện Từ Dũ. Nhưng không phải vào khoa sản, mà đích đến là khoa hiếm muộn. Đó là chuyện không hiếm hiện nay.
Muôn nẻo đường hiếm muộn
Ảnh: Shutterstock
Nhiều cặp vợ chồng trẻ ở với nhau vài năm không kiêng cữ ǵ mà chưa có được mụn con. Người ta “đồn” là do làm việc căng thẳng khiến tinh trùng chết hay do dùng biện pháp tránh thai nhiều đâm ra “điếc” luôn. Có người lại bảo do ăn uống không điều độ, do nhậu nhiều. Lên mạng t́m hiểu th́ “bác sĩ Google” trả lời đủ lư do, không biết đâu mà lần. Có người đi t́m thầy lang, uống thuốc nam thuốc bắc; có người đi t́m thầy cúng, làm phép làm bùa, nghe ai bảo đâu chạy đó.
Chạy quanh một hồi không kết quả, cuối cùng t́m đến bệnh viện cầu cứu bác sĩ chuyên khoa hiếm muộn.
Bác sĩ bảo rằng...
Hiếm muộn do đâu ?
Về chuyện “cuộc sống căng thẳng quá là nguyên nhân dễ bị vô sinh”, bác sĩ Hồ Mạnh Tường - Tổng thư kư Hội Nội tiết sinh sản và vô sinh TP.HCM - cho biết, đúng là công việc căng thẳng có thể gây stress làm rối loạn hoạt động buồng trứng. Ngoài ra, có thể stress, mệt mỏi cũng làm giảm tần suất quan hệ vợ chồng và làm giảm khả năng có thai. Hóa ra lời đồn của “giang hồ” cũng có phần đúng.
Vậy c̣n chuyện sau nhiều năm áp dụng biện pháp tránh thai, giờ “xả cửa” th́ chức năng sinh sản bị “điếc” luôn, liệu có đúng? Theo bác sĩ Mạnh Tường, chưa có đủ bằng chứng khoa học cho thấy sử dụng biện pháp tránh thai lâu ngày trực tiếp gây hiếm muộn. Tuy nhiên, có thể có các yếu tố gián tiếp sau: Tránh thai lâu năm, khi muốn có thai th́ người phụ nữ đă lớn tuổi, khả năng có thai giảm tự nhiên. Tránh thai bằng cách đặt ṿng (dụng cụ tử cung) có thể tăng nguy cơ nhiễm trùng đường sinh sản và dẫn đến hiếm muộn. Hút nạo thai ngoài ư muốn làm tăng nguy cơ viêm nhiễm, tổn thương đường sinh sản, có thể gây hiếm muộn.
Hiện nay, chưa có báo cáo số liệu chính thức nào cho thấy ngày càng có nhiều cặp vợ chồng trẻ đến khám hiếm muộn. Tuy nhiên, nhu cầu khám, điều trị hiếm muộn nói chung tăng có thể do các yếu tố sau: Phụ nữ muốn có con khi ở độ tuổi trễ hơn (sau 30 tuổi), khi mà khả năng sinh sản tự nhiên suy giảm. Nguyên nhân này ngày càng tăng. Môi trường sống ô nhiễm, công việc căng thẳng có thể góp phần làm giảm khả năng có thai. Các bệnh lư y khoa ở phụ nữ có thể gây hiếm muộn cũng gia tăng: nhiễm trùng phụ khoa, rối loạn hoạt động buồng trứng, lạc nội mạc tử cung...
Chữa trị thế nào ?
Theo bác sĩ Mạnh Tường, khi người bị hiếm muộn đến khám tại chuyên khoa, tùy nguyên nhân mà bác sĩ sẽ áp dụng các phương pháp điều trị phù hợp. Mỗi phương pháp có độ phức tạp khác nhau, chi phí do đó cũng khác nhau. Tuy nhiên, đa số các biện pháp điều trị hiếm muộn đều cần thời gian khám và điều trị kéo dài với chi phí cao.
Lời khuyên của bác sĩ là phụ nữ nên t́m hiểu những yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh sản để pḥng tránh, ngoài ra nên có con trước 30 tuổi th́ ít bị nguy cơ hiếm muộn hơn.
Một số phương pháp phổ biến trong điều trị hiếm muộn hiện nay là thụ tinh nhân tạo bằng cách bơm tinh trùng vào tử cung (IUI) và thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Phương pháp IUI thường dùng cho các trường hợp nhẹ, tuổi trẻ. IUI là phương pháp thụ tinh nhân tạo đơn giản, dễ thực hiện, ít tốn kém được sử dụng rộng răi trong hỗ trợ sinh sản. Trong phương pháp IUI, tinh trùng đă được lọc rửa để đạt được chất lượng tốt nhất, cô đặc trong một thể tích nhỏ, được bơm trực tiếp vào buồng tử cung nhằm giảm đi các ảnh hưởng có hại lên tinh trùng như pH acid của âm đạo, các bất thường tại cổ tử cung... Tinh trùng có thể là của người chồng hay của người cho. Người vợ có thể được theo dơi noăn trong chu kỳ tự nhiên hoặc được kích thích buồng trứng và gây phóng noăn. Tỷ lệ thành công khoảng 15%.
Phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) dành cho những trường hợp nặng, lớn tuổi hoặc đă thất bại nhiều lần với IUI. Tỷ lệ thành công nói chung khoảng 30 - 40%. Phương pháp này phức tạp và tốn kém hơn IUI. Chỉ định IVF thường gặp đối với các trường hợp tắc ṿi trứng, tinh trùng yếu nặng, thất bại với nhiều lần thụ tinh nhân tạo (IUI), người vợ trên 38 tuổi, do nhiều nguyên nhân kết hợp.
Theo bác sĩ Mạnh Tường, một trường hợp làm thụ tinh trong ống nghiệm trung b́nh có được 4 - 6 phôi có thể sử dụng. Số phôi này có thể chia làm 2 và cấy vào tử cung 2 đợt. Mỗi đợt cấy phôi vào tử cung, khả năng có thai nói chung khoảng 30 - 35%. Như vậy, nếu cấy phôi 2 lần, khả năng có thai sau khi sử dụng hết phôi số phôi có thể khoảng 50%. Trường hợp trẻ tuổi, tỷ lệ thành công cao hơn. Trường hợp lớn tuổi, khó, khả năng thành công sẽ thấp hơn.
Lời khuyên phổ biến của bác sĩ là: để tăng cơ hội sinh sản, vợ chồng cần duy tŕ một lối sống lành mạnh, ăn uống đủ chất, tập thể dục vừa sức, tránh xa rượu bia, thuốc lá, tránh căng thẳng trong công việc và cuộc sống. Một khi sinh hoạt t́nh dục đều đặn mà sau nhiều tháng vẫn không đậu thai th́ nên đến bác sĩ chuyên khoa khám, tránh tự t́m hiểu và “tự kê đơn” cho ḿnh, bởi để càng lâu th́ chữa trị càng khó.
Kết hôn được vài năm, vợ chồng dắt nhau tới Bệnh viện Từ Dũ. Nhưng không phải vào khoa sản, mà đích đến là khoa hiếm muộn. Đó là chuyện không hiếm hiện nay.
Muôn nẻo đường hiếm muộn
Ảnh: Shutterstock
Nhiều cặp vợ chồng trẻ ở với nhau vài năm không kiêng cữ ǵ mà chưa có được mụn con. Người ta “đồn” là do làm việc căng thẳng khiến tinh trùng chết hay do dùng biện pháp tránh thai nhiều đâm ra “điếc” luôn. Có người lại bảo do ăn uống không điều độ, do nhậu nhiều. Lên mạng t́m hiểu th́ “bác sĩ Google” trả lời đủ lư do, không biết đâu mà lần. Có người đi t́m thầy lang, uống thuốc nam thuốc bắc; có người đi t́m thầy cúng, làm phép làm bùa, nghe ai bảo đâu chạy đó.
Chạy quanh một hồi không kết quả, cuối cùng t́m đến bệnh viện cầu cứu bác sĩ chuyên khoa hiếm muộn.
Bác sĩ bảo rằng...
Hiếm muộn do đâu ?
Về chuyện “cuộc sống căng thẳng quá là nguyên nhân dễ bị vô sinh”, bác sĩ Hồ Mạnh Tường - Tổng thư kư Hội Nội tiết sinh sản và vô sinh TP.HCM - cho biết, đúng là công việc căng thẳng có thể gây stress làm rối loạn hoạt động buồng trứng. Ngoài ra, có thể stress, mệt mỏi cũng làm giảm tần suất quan hệ vợ chồng và làm giảm khả năng có thai. Hóa ra lời đồn của “giang hồ” cũng có phần đúng.
Vậy c̣n chuyện sau nhiều năm áp dụng biện pháp tránh thai, giờ “xả cửa” th́ chức năng sinh sản bị “điếc” luôn, liệu có đúng? Theo bác sĩ Mạnh Tường, chưa có đủ bằng chứng khoa học cho thấy sử dụng biện pháp tránh thai lâu ngày trực tiếp gây hiếm muộn. Tuy nhiên, có thể có các yếu tố gián tiếp sau: Tránh thai lâu năm, khi muốn có thai th́ người phụ nữ đă lớn tuổi, khả năng có thai giảm tự nhiên. Tránh thai bằng cách đặt ṿng (dụng cụ tử cung) có thể tăng nguy cơ nhiễm trùng đường sinh sản và dẫn đến hiếm muộn. Hút nạo thai ngoài ư muốn làm tăng nguy cơ viêm nhiễm, tổn thương đường sinh sản, có thể gây hiếm muộn.
Hiện nay, chưa có báo cáo số liệu chính thức nào cho thấy ngày càng có nhiều cặp vợ chồng trẻ đến khám hiếm muộn. Tuy nhiên, nhu cầu khám, điều trị hiếm muộn nói chung tăng có thể do các yếu tố sau: Phụ nữ muốn có con khi ở độ tuổi trễ hơn (sau 30 tuổi), khi mà khả năng sinh sản tự nhiên suy giảm. Nguyên nhân này ngày càng tăng. Môi trường sống ô nhiễm, công việc căng thẳng có thể góp phần làm giảm khả năng có thai. Các bệnh lư y khoa ở phụ nữ có thể gây hiếm muộn cũng gia tăng: nhiễm trùng phụ khoa, rối loạn hoạt động buồng trứng, lạc nội mạc tử cung...
Chữa trị thế nào ?
Theo bác sĩ Mạnh Tường, khi người bị hiếm muộn đến khám tại chuyên khoa, tùy nguyên nhân mà bác sĩ sẽ áp dụng các phương pháp điều trị phù hợp. Mỗi phương pháp có độ phức tạp khác nhau, chi phí do đó cũng khác nhau. Tuy nhiên, đa số các biện pháp điều trị hiếm muộn đều cần thời gian khám và điều trị kéo dài với chi phí cao.
Lời khuyên của bác sĩ là phụ nữ nên t́m hiểu những yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh sản để pḥng tránh, ngoài ra nên có con trước 30 tuổi th́ ít bị nguy cơ hiếm muộn hơn.
Một số phương pháp phổ biến trong điều trị hiếm muộn hiện nay là thụ tinh nhân tạo bằng cách bơm tinh trùng vào tử cung (IUI) và thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Phương pháp IUI thường dùng cho các trường hợp nhẹ, tuổi trẻ. IUI là phương pháp thụ tinh nhân tạo đơn giản, dễ thực hiện, ít tốn kém được sử dụng rộng răi trong hỗ trợ sinh sản. Trong phương pháp IUI, tinh trùng đă được lọc rửa để đạt được chất lượng tốt nhất, cô đặc trong một thể tích nhỏ, được bơm trực tiếp vào buồng tử cung nhằm giảm đi các ảnh hưởng có hại lên tinh trùng như pH acid của âm đạo, các bất thường tại cổ tử cung... Tinh trùng có thể là của người chồng hay của người cho. Người vợ có thể được theo dơi noăn trong chu kỳ tự nhiên hoặc được kích thích buồng trứng và gây phóng noăn. Tỷ lệ thành công khoảng 15%.
Phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) dành cho những trường hợp nặng, lớn tuổi hoặc đă thất bại nhiều lần với IUI. Tỷ lệ thành công nói chung khoảng 30 - 40%. Phương pháp này phức tạp và tốn kém hơn IUI. Chỉ định IVF thường gặp đối với các trường hợp tắc ṿi trứng, tinh trùng yếu nặng, thất bại với nhiều lần thụ tinh nhân tạo (IUI), người vợ trên 38 tuổi, do nhiều nguyên nhân kết hợp.
Theo bác sĩ Mạnh Tường, một trường hợp làm thụ tinh trong ống nghiệm trung b́nh có được 4 - 6 phôi có thể sử dụng. Số phôi này có thể chia làm 2 và cấy vào tử cung 2 đợt. Mỗi đợt cấy phôi vào tử cung, khả năng có thai nói chung khoảng 30 - 35%. Như vậy, nếu cấy phôi 2 lần, khả năng có thai sau khi sử dụng hết phôi số phôi có thể khoảng 50%. Trường hợp trẻ tuổi, tỷ lệ thành công cao hơn. Trường hợp lớn tuổi, khó, khả năng thành công sẽ thấp hơn.
Lời khuyên phổ biến của bác sĩ là: để tăng cơ hội sinh sản, vợ chồng cần duy tŕ một lối sống lành mạnh, ăn uống đủ chất, tập thể dục vừa sức, tránh xa rượu bia, thuốc lá, tránh căng thẳng trong công việc và cuộc sống. Một khi sinh hoạt t́nh dục đều đặn mà sau nhiều tháng vẫn không đậu thai th́ nên đến bác sĩ chuyên khoa khám, tránh tự t́m hiểu và “tự kê đơn” cho ḿnh, bởi để càng lâu th́ chữa trị càng khó.
Để thụ thai hiệu quả hơn
Thế Phương
Thế Phương
15:23 - 29/05/2015 0 THANH NIÊN ONLINE
Một nghiên cứu mới cho thấy rằng tinh trùng trong phần đầu tiên của quá tŕnh xuất tinh thường nhiều hơn, di chuyển nhạy hơn và có ADN chất lượng tốt hơn so với những phần sau.
(TNO) Một nghiên cứu mới cho thấy rằng tinh trùng trong phần đầu tiên của quá tŕnh xuất tinh thường nhiều hơn, di chuyển nhạy hơn và có ADN chất lượng tốt hơn so với những phần sau.
Để thụ thai hiệu quả
Ảnh: Shutterstock
Các chuyên gia thuộc Bệnh viện sinh sản Ginemed ở thành phố Seville (Tây Ban Nha) cho biết tinh dịch phóng ra trong suốt quá tŕnh xuất tinh bao gồm nhiều phần khác nhau và các chú “tinh binh” trong phần đầu thường phát huy hiệu quả trong việc thụ tinh với trứng và phát triển phôi thai tốt hơn so với những phần sau.
Theo nhóm nghiên cứu, mỗi lần cánh mày râu xuất tinh thường được xem là một lần tổng thể, tuy nhiên, các chuyên gia tin rằng quá tŕnh này được chia thành hai phần khá khác nhau.
Dữ liệu cho thấy rằng phần đầu tiên chứa một quần thể tinh trùng chất lượng cao và v́ thế, việc sử dụng tinh trùng từ phần này giúp tăng khả năng đậu thai.
Phát hiện này có thể giúp cải thiện quá tŕnh thụ tinh trong ống nghiệm v́ đây là một cách giúp cải thiện mẫu tinh dịch.
Công tŕnh nghiên cứu được công bố trên chuyên san Systems Biology in Reproductive Medicine.
Bật mí những điều ít ai biết về tinh trùng
Ngọc Khuê
Ngọc Khuê
06:36 - 29/05/2015 0 THANH NIÊN ONLINE
Chúng ta đều biết mỗi lần xuất tinh, một người đàn ông thường cho ra hàng trăm triệu con tinh trùng. Tuy nhiên, trong vô số 'vận động viên bơi lội' ấy, chỉ có một con tới đích để cùng trứng bắt đầu quá tŕnh thụ thai.
(TNO) Chúng ta đều biết mỗi lần xuất tinh, một người đàn ông thường cho ra hàng trăm triệu con tinh trùng. Tuy nhiên, trong vô số “vận động viên bơi lội” ấy, chỉ có một con tới đích để cùng trứng bắt đầu quá tŕnh thụ thai.
Bật mí những điều ít ai biết về tinh trùng - ảnh 1
Tính trung b́nh, mỗi giây một người đàn ông b́nh thường sản sinh 1.500 “con ṇng nọc” - Ảnh: Shutterstock
Tinh trùng sống nhanh và chết yểu, nên cơ thể đàn ông buộc phải thường xuyên sản xuất tinh trùng. Tính trung b́nh, mỗi giây một người đàn ông b́nh thường sản sinh 1.500 “con ṇng nọc”.
Dưới đây là một số điều ít biết về tinh trùng mà trang Medical Daily tổng hợp từ các nghiên cứu chuyên ngành:
Tinh trùng khác với tinh dịch. Không phải ai cũng biết và hiểu rơ điều cơ bản này. Trong tiếng Anh, hai từ “sperm” (tinh trùng) và “semen” (tinh dịch) vẫn bị dùng nhầm lẫn. Thực chất, tinh dịch là một dung dịch gồm tinh trùng (các tế bào phụ trách khâu thụ thai) và chất dịch làm môi trường sống cho tinh trùng. Mỗi lần xuất tinh, người đàn ông sẽ đẩy ra một lượng lớn tinh dịch chứa hàng trăm triệu tinh trùng.
90% tinh trùng bị khuyết tật. Một lực lượng “tinh binh” hùng hậu được xuất ra trong mỗi lần giao hợp, thế nhưng chất lượng của lũ “ṇng nọc” này không tốt lắm. Theo các nghiên cứu chuyên ngành, có tới 90% lượng tinh trùng được xuất ra mang các khiếm khuyết như đầu méo, có 2 đầu, 2 đuôi, hoặc cụt đuôi… Những tinh trùng khuyết tật này thường khó tới đích được. Theo các chuyên gia, một con tinh trùng b́nh thường sẽ có đầu h́nh ô van và đuôi dài.
Tinh trùng khá lạnh. Cơ thể đàn ông có thể trở nên nóng trong thời điểm xuất tinh, nhưng bản thân tinh trùng th́ khá lạnh. “Thân nhiệt” của tinh trùng thường lạnh hơn khoảng 10-15 độ C so với thân nhiệt của người b́nh thường.
Tinh trùng X mạnh hơn. Tinh trùng chứa các nhiễm sắc thể quy định giới tính: X sẽ cho ra giới tính nữ và Y sẽ cho ra giới tính nam sau khi tinh trùng thụ thai với trứng. Theo các chuyên gia, tinh trùng mang nhiễm sắc thể X (tức nữ) thường khỏe hơn tinh trùng nam. Do đó, khả năng “vận động viên bơi lội nữ” về đích cũng cao hơn nam.
Cần hơn 2 tháng để tinh trùng trưởng thành. Cứ mỗi giây trôi qua, một người đàn ông sản sinh 1.500 tế bào tinh trùng. Tuy nhiên, phải mất từ 2 - 3 tháng, người ta mới tạo ra được 1 con tinh trùng trưởng thành. Chỉ có những tinh trùng trưởng thành này mới có cơ may kết hợp cùng trứng để thụ thai.
Chỉ cần 1 tinh hoàn là đủ. Đàn ông b́nh thường có 2 tinh hoàn đảm trách chức năng sản xuất tinh trùng để phục vụ cho nhiệm vụ sinh sản. Tuy nhiên, nếu chẳng may bạn chỉ có 1 tinh hoàn th́ vẫn không sao cả. Lúc đó, tinh hoàn duy nhất này sẽ đảm nhiệm chức năng sinh tinh trùng. Dù lượng tinh trùng sản sinh có thể ít đi, nhưng khả năng sinh sản của một người “độc tinh hoàn” không v́ thế mà bị mất.
Tinh trùng chết vẫn có thể tạo nên trẻ khỏe mạnh. Trong sinh sản bằng các h́nh thức nhân tạo, đôi khi các bác sĩ sử dụng những tinh trùng đă chết để phục vụ cho việc tạo phôi. Cho nên, cái chết thông thường được hiểu là sự kết thúc, nhưng trong trường hợp của tinh trùng, đấy có thể là điểm bắt đầu của sự sống.
Dị ứng với tinh dịch: Phái đẹp hay phái mạnh đều có thể mắc
Ngọc Lam
Ngọc Lam
08:50 - 22/05/2015 0 THANH NIÊN ONLINE
Chứng dị ứng với tinh dịch của nam giới không phải là hiếm, theo thống kê tại Mỹ có 1/10 người gặp t́nh trạng này.
(TNO) Chứng dị ứng với tinh dịch của nam giới không phải là hiếm, theo thống kê tại Mỹ có 1/10 người gặp t́nh trạng này. Các phản ứng có thể nhẹ (kích ứng, ngứa) nhưng có thể nghiêm trọng như gây ra dị ứng đe dọa tính mạng gọi là sốc phản vệ. Nó cũng đă được chứng minh là có thể kích thích cơn hen suyễn.
Dị ứng với tinh dịch: Bệnh không chỉ dành cho nữ
Dị ứng với tinh dịch không chỉ có ở nữ giới - Ảnh: Shutterstock
Tiến sĩ Michael Carroll, giảng viên khoa học sinh sản tại Đại học Manchester Metropolitan (Mỹ), cho biết nghiên cứu chưa được công bố của ông chỉ ra rằng có đến 12% phụ nữ bị t́nh trạng này và chưa được điều trị do cảm thấy xấu hổ.
Ông Michael nói, các bác sĩ thường chẩn đoán sai các triệu chứng do các triệu chứng của bệnh tương tự với t́nh trạng viêm da và một số bệnh lây truyền qua đường t́nh dục. Phụ nữ tuổi từ 20 đến 30 tuổi được cho là bị ảnh hưởng nhiều nhất, hiển thị các phản ứng ngay lập tức, hoặc lên đến một giờ sau khi quan hệ t́nh dục. Và những người có các dị ứng với tinh trùng đều dị ứng với tất cả tinh trùng của nam giới khác.
Các nhà khoa học Úc tin rằng sự nhạy cảm này có thể là một yếu tố phổ biến gây ra bệnh endometriosis - bệnh viêm nội mạc tử cung, khiến bệnh nhân có kinh nguyệt nặng và đau. Người ta ước tính ảnh hưởng đến 1/10 phụ nữ trong độ tuổi sinh sản tại Anh. Dị ứng với tinh dịch cũng liên quan đến vô sinh, có tới một nửa số phụ nữ vô sinh có t́nh trạng dị ứng với tinh dịch.
Trong nghiên cứu, tiến sĩ Jonathan McGuane, một nhà nghiên cứu về di truyền học và sinh sản tại Đại học Adelaide (Úc), phát hiện những con chuột ít có khả năng phát triển nội mạc tử cung do có gien với nồng độ protein Transforming Growth Factor, -1 (TGF-1) trong tử cung của chúng thấp.
Tinh dịch của con người rất giàu TGF-1. Để khám phá ra TGF-1 có thể thúc đẩy sự phát triển của nội mạc tử cung, bác sĩ McGuane cấy mô tử cung của con người vào chuột không có mầm bệnh, sau đó cho tiếp xúc với các mô của tinh dịch. Trong ṿng hai tuần, các mô ghép lớn bất thường trong tử cung và bắt đầu rụng tế bào - gây ra bệnh viêm nội mạc tử cung.
Điều này cho thấy TGF-1 trong tinh dịch có liên quan đến bệnh lạc nội mạc tử cung. Vậy nếu hạ thấp được nồng độ TGF-1 trong tinh dịch th́ phụ nữ sẽ không dị ứng với tinh dịch và khả năng có thai là có thể. Mặc dù nghiên cứu chỉ trong giai đoạn đầu, nhưng vẫn có thể mang hy vọng có con cho những phụ nữ dị ứng với tinh dịch.
Nghiên cứu của bà Sarah Robertson, một nhà miễn dịch được công bố trên tạp chí Miễn dịch học vào năm 2012, cũng cho thấy một sự thật gây sốc là không chỉ có phụ nữ bị dị ứng với tinh dịch. Trong một số trường hợp hiếm hoi, nam giới cũng bị dị ứng với tinh dịch của chính ḿnh. Các triệu chứng bao gồm một căn bệnh giống như cúm, đau, đỏ và khó chịu ảnh hưởng đến đầu, mắt, mũi, cổ họng và cơ bắp, mệt mỏi cùng cực và khó tập trung.
Một ca được báo cáo hồi tháng 3 trên chuyên san Y học T́nh dục cho biết một người đàn ông Trung Quốc có làn da nổ ra như phát ban khi tiếp xúc với tinh dịch của ḿnh. Các bác sĩ tại Bệnh viện Đại học Y Liên minh Bắc Kinh chưa xác định được nguyên nhân.
Ăn tỏi sống hoặc tỏi được nấu không quá chín lúc bụng đói có thể ngừa và chữa trị hiệu quả nhiều bệnh khác nhau. Tuy nhiên, những ai bị dị ứng với tỏi th́ lưu ư không nên ăn tỏi sống và nếu thân nhiệt tăng hoặc bị đau đầu, nên ngưng ăn ngay.
Kháng sinh tự nhiên. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng tỏi khi được ăn lúc bụng đói có tác dụng như thuốc kháng sinh liều mạnh. Hiệu quả hơn khi bạn ăn tỏi trước bữa ăn sáng v́ có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn cao.
Kiểm soát cao huyết áp. Nhiều người bị cao huyết áp sau khi ăn tỏi nhận thấy rằng tỏi giúp giảm bớt một số triệu chứng.
Tốt cho đường ruột. Tỏi giúp hỗ trợ chức năng gan, bàng quang và đẩy lùi các vấn đề dạ dày như tiêu chảy. Ăn tỏi c̣n kích thích tiêu hóa và cảm giác ăn ngon miệng. Nó cũng giúp kiểm soát căng thẳng, chống h́nh thành a xít dạ dày vốn thường được tiết ra khi bạn cảm thấy lo lắng.
Giải độc cơ thể. Ăn tỏi có thể giúp tiêu diệt mọi kư sinh trùng, ngừa các chứng bệnh như tiểu đường, trầm cảm, sốt phát ban và một số loại ung thư.
Cải thiện hô hấp, trị lao. Có tác dụng ngừa và điều trị bệnh lao, viêm phổi, viêm phế quản, tắc nghẽn phổi, hen suyễn và ho gà.
Ăn tỏi khi bụng đói
Nhất Linh
Nhất Linh
07:06 - 16/05/2015 0 THANH NIÊN
Ăn tỏi sống hoặc tỏi được nấu không quá chín lúc bụng đói có thể ngừa và chữa trị hiệu quả nhiều bệnh khác nhau. Tuy nhiên, những ai bị dị ứng với tỏi th́ lưu ư không nên ăn tỏi sống và nếu thân nhiệt tăng hoặc bị đau đầu, nên ngưng ăn ngay.
Ăn tỏi sống hoặc tỏi được nấu không quá chín lúc bụng đói có thể ngừa và chữa trị hiệu quả nhiều bệnh khác nhau. Tuy nhiên, những ai bị dị ứng với tỏi th́ lưu ư không nên ăn tỏi sống và nếu thân nhiệt tăng hoặc bị đau đầu, nên ngưng ăn ngay.
Ăn tỏi khi bụng đói
Ảnh: Thái Nguyên
Kháng sinh tự nhiên. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng tỏi khi được ăn lúc bụng đói có tác dụng như thuốc kháng sinh liều mạnh. Hiệu quả hơn khi bạn ăn tỏi trước bữa ăn sáng v́ có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn cao.
Kiểm soát cao huyết áp. Nhiều người bị cao huyết áp sau khi ăn tỏi nhận thấy rằng tỏi giúp giảm bớt một số triệu chứng.
Tốt cho đường ruột. Tỏi giúp hỗ trợ chức năng gan, bàng quang và đẩy lùi các vấn đề dạ dày như tiêu chảy. Ăn tỏi c̣n kích thích tiêu hóa và cảm giác ăn ngon miệng. Nó cũng giúp kiểm soát căng thẳng, chống h́nh thành a xít dạ dày vốn thường được tiết ra khi bạn cảm thấy lo lắng.
Giải độc cơ thể. Ăn tỏi có thể giúp tiêu diệt mọi kư sinh trùng, ngừa các chứng bệnh như tiểu đường, trầm cảm, sốt phát ban và một số loại ung thư.
Cải thiện hô hấp, trị lao. Có tác dụng ngừa và điều trị bệnh lao, viêm phổi, viêm phế quản, tắc nghẽn phổi, hen suyễn và ho gà.
Chứng viêm kinh niên có thể khiến cơ thể luôn rơi vào t́nh trạng đói, do nó điều tiết các kích thích tố trao đổi chất, thúc đẩy sự đề kháng insulin, và thậm chí gây tăng cân.
Giảm viêm và giảm cân
Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Diabetes đă liên kết nồng độ cao của các dấu hiệu viêm có thể dẫn đến xu hướng tăng cân trong tương lai. Chuyên gia dinh dưỡng Alex Caspero tại Mỹ cho biết một số loại thực phẩm vừa có công dụng giảm viêm đồng thời vừa có tác dụng giảm cân.
Cá hồi: Trong phản ứng gây viêm có sự xuất hiện của hợp chất prostaglandin. Nếu ngăn chặn sự có mặt của các prostaglandin sẽ khống chế được viêm và làm giảm đau do viêm. Để ức chế nồng độ prostaglandin gây viêm, cần bổ sung a xít béo omega 3. Loại chất béo này dồi dào trong cá hồi và các loại cá béo khác. Ngoài ra, omega 3 c̣n có tác dụng giúp làm giảm mức độ của viêm - vốn gây nên t́nh trạng cholesterol LDL “xấu” và triglycerides (liên quan đến bệnh xơ vữa động mạch, đột quỵ hoặc đau tim). Không chỉ có tác dụng rơ rệt đối với chứng viêm, một nghiên cứu tại Úc cho thấy chế độ giảm cân sẽ rất hiệu quả nếu thường xuyên ăn các loại cá chứa nhiều a xít béo omega 3.
Hạt lanh: Nếu bạn bị dị ứng khi ăn cá, hạt lanh sẽ có ích trong trường hợp này. Hạt lanh được chứng minh chứa nồng độ cao lượng dầu thực vật omega 3.
Quả việt quất: Đây là nguồn phong phú bioflavonoids. Hợp chất này không chỉ chống chọi trước “cơn băo ô xy hóa” diễn ra trong cơ thể mà c̣n có tác dụng chống viêm rất hữu hiệu. Theo các chuyên gia sức khỏe, khi các gốc tự do ít đi, viêm nhiễm cũng ít dần. Ngoài công dụng kháng viêm, quả việt quất c̣n là siêu thực phẩm giúp đốt cháy mỡ bụng nhanh chóng và hiệu quả. Theo trang Womenshealthmag, nhiều nghiên cứu khoa học phát hiện các thành phần trong quả việt quất có thể làm giảm sự h́nh thành các tế bào mỡ mới. Chất polyphenol có trong quả việt quất có thể làm giảm tới 73% số lượng tế bào h́nh thành mô mỡ.
Nghệ: Theo các nhà khoa học, nghệ chứa hợp chất bioflavonoids vô cùng phong phú. Một nghiên cứu thực hiện tại Trường đại học Texas (Mỹ) cho thấy nghệ phát huy vai tṛ trong việc ức chế NF-kappa B, một protein miễn dịch điều tiết gây nên viêm.
Quả anh đào: Loại trái cây này được xem là vũ khí chống viêm lợi hại nhất trong tất cả các loại thực phẩm. Các nhà nghiên cứu tại Đại học Oregon (Mỹ) cho biết anh đào chứa rất nhiều anthocyanins - một chất chống ô xy hóa có tác dụng giảm viêm cực kỳ hiệu quả. Ngoài ra, do chứa nhiều chất xơ và hàm lượng nước cao (75%) nên quả anh đào trở thành loại thực phẩm tuyệt vời cho việc giảm cân.
Trà xanh: Chứa lượng flavonoid dồi dào nên phát huy công dụng tối đa trong việc khống chế t́nh trạng viêm nhiễm. Bên cạnh đó, trà xanh đồng thời cũng là loại thức uống dành cho những người muốn giảm cân. Trà xanh làm thay đổi hoóc môn “đói” trong cơ thể và làm giảm sự thèm ăn; đồng thời nâng cao lượng tiết dịch của dạ dày giúp cải thiện quá tŕnh trao đổi chất, tiêu hóa nhanh.
Các loại ngũ cốc: Ăn ngũ cốc nguyên hạt có tác dụng làm giảm mỡ bụng và hạ thấp yếu tố gây viêm, ngăn chặn hiệu quả nguy cơ tiểu đường, nhồi máu cơ tim và đột quỵ, kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học tại Trường đại học Pensylvania (Mỹ) gần đây cho biết. Nghiên cứu cho thấy những người béo ph́ ăn chế độ với ngũ cốc thô có tỷ lệ mỡ bụng giảm xuống đáng kể so với những người giảm cân bằng chế độ ăn với các loại thực phẩm thông thường. Đặc biệt những người ăn ngũ cốc thô c̣n thấy cải thiện đáng kể lượng CRP (C-reactive protein) trong máu, một yếu tố biểu thị t́nh trạng viêm ở thành mạch máu.
Con Người Đi T́m Thuốc Trường Sinh
22/11/2019
Bác sĩ Nguyễn Ư Đức
BS_NGUYEN_Y_DUC nguyen y du
Bác Sĩ Nguyễn Ư-Đức
Nhà Xuân vừa mở thọ diên,
Chén pha Giếng Cúc, bàn chen Non Đào.
Nguyễn Huy Tự .
Giấc mộng trường sinh, bất tử đă được ghi nhận từ thuở hoang sơ, khi con người c̣n ăn lông ở lỗ. Trong huyền thoại thần tiên, trong niềm mê tín dân gian, trong nguồn cảm hứng xuất thần của văn nhân thi sĩ hay luận lư của triết gia.Tân, Cựu Ước, kinh Koran cũng có nhắc tới nguồn nước trường sinh.
Nó là động lực thúc đẩy những nhà thám hiểm lặn lội đi t́m suối nước vĩnh cửu ở vùng đất lạ, cũng như là mục tiêu nghiên cứu của các khoa học gia xưa nay.
Nó đă tạo cơ hội làm giầu cho những lang băm, những tên lường gạt rao bán vịt trời giữa chợ với môn thuốc trường sinh bất tử.
Nó ám ảnh mọi người, mọi giống. Ai cũng mong mỏi sống măi không già, thoát khỏi những tàn phá của cơ thể do thời gian, giữ măi được những nét thanh xuân đầy nhựa sống. Ai cũng nghĩ là ở đâu đó, có môn thuốc mà khi uống vào ta sẽ thi gan cùng tuế nguyệt. Ta chỉ việc cố gắng, kiên nhẫn t́m là sẽ thấy nó.
Nhân dịp xuân về, chúng tôi mời quư vị, ta lang thang vào cái vườn địa đàng này. Biết đâu lại may mắn nhặt được vài trái đào của Tây Vương Mẫu rơi rớt đó đây; uống lén được chút rượu Kim Tương. Để rồi cùng nhau bách niên giai lăo, tiếp tục mè nheo người bạn đường sung sức...
Trường sinh trong Triết học.
Đi trước các dân tộc khác, người Trung Hoa xa xưa đă có một khái niệm, một triết lư về sự sống lâu.
Lăo Tử từng quan niệm là nếu một sự vật có thể biến thành sự vật khác th́ với con người, sự chết cũng có thể thành bất tử. Như con ṇng nọc có đuôi kia biến thành con cóc, con nhái, con sâu róm lột xác thành con bướm. Đạo Lăo cho con người sống là nhờ sự hoà hợp của âm / dương, nếu giữ được sự ḥa hợp này th́ cuộc sống kéo dài.
Quan niệm này đă và vẫn là căn bản cho Y thuật Trung Hoa cùng các nước chịu ảnh hưởng văn hóa quốc gia này như Việt Nam, Triều Tiên. Lăo cũng khuyên người ta phải tiết kiệm sinh lực bằng vô vi, tập phép hô hấp để tăng dưỡng khí cho năo bộ, ăn nhiều trái cây, kiêng rưọu, thịt và sống cho phải đạo.
Câu chuyện người Luigi Cornaro, sanh năm 1470, sống cuộc đời phóng đăng hơn 30 năm. Thầy thuốc nói nếu tiếp tục như vậy sẽ không qua được tuổi 50. Ông ta bèn thay đổi nếp sống, tiết mực hơn và kết qủa là sống tới tuổi 103, để lại cho hậu thế nhiều tác phẩm giá trị về bảo vệ sức khỏe. Hai trăm năm sau, nhiều người đă áp dụng lối sống của Cornaro .
Triết gia Plato, thọ 81 tuổi, khuyên ta không được rượu chè say sưa, nhất là ở tuổi trung niên, nếu muốn trường thọ.
Thuỷ tổ nền y học tây phương Hippocrates, sống tới 80 tuổi, nhắc nhở con người nên từ từ, dung ḥa ở mọi lănh vực để giữ ǵn nhựa sống. Nhất là từ khi đặt chân lên ngưỡng cửa 60.
Có người muốn kéo dài sự sống th́ cũng có người quan niệm ngược lại.
Sinh, Lăo, Bệnh, Tử là lẽ thường của tạo hóa, hà cớ chi phải bận tâm quá đáng.
Sự chết cũng tốt cho loài người. Tre già măng mọc, đèn cạn dầu đèn tắt.
Và đă hưởng hết lạc thú rồi th́ cầu sống lâu làm ǵ?
Trường sinh trong huyền thoại
Huyền thoại Hy lạp, Ấn độ, La mă ghi lại nhiều giai thoại trường sinh thần tiên.
Nàng Eos yêu Tithonus hết ḿnh, muốn cùng chàng bên nhau măi măi. Nàng xin Thần lănh đạo Thiên Đường Zeus cho chàng được bất tử. Tithonus sống măi, nhưng càng sống lâu càng trở nên đau yếu, bệnh hoạn và phải nuôi trong pḥng riêng. Eos trở nên buồn, v́ nàng đă quên không xin cho chàng vừa sống lâu vừa giữ được vẻ thanh xuân. Nàng đi kiếm người t́nh khác.
Người Ả Rập hay kể cho nhau nghe câu chuyện nhân vật quen thuộc El Khidr với Giếng Nước Vĩnh Cửu: Một hôm t́nh cờ El Khidr rửa con cá khô trong giếng nước, con cá tự nhiên quẫy động, sống lại. Không bỏ lỡ cơ hội, El Khidr nhẩy xuống giếng tắm và trở thành bất tử .
Hi Lạp xưa cũng có suối nước vĩnh cửu trong rừng Jupiter, mà, theo tục truyền, ai tắm nước đó sẽ được phục hồi tuổi trai tráng và khỏe mạnh.
Trường sinh trong văn học, nghệ thuật.
Văn nhân thi xưa nay cũng khao khát sự trường thọ.
Thi sĩ Hy lạp Hesiod tả h́nh ảnh đầy hấp dẫn của giống người Golden Race, sống lành mạnh tới cả trên trăm tuổi. Đến khi chết, họ ra đi một cách nhẹ nhàng, thoải mái như đi vào giấc ngủ say.
Pindar tả cảnh thiên đường trường thọ của dân chúng trong một hải đảo giữa biển Atlantic: sống cả ngàn năm trong hoan lạc, không biết ǵ đến đau yếu, bệnh tật.
Trong tiểu thuyết Lost Horizon xuất bản năm 1933, James Hilton tả cảnh sống thiên đường của dân chúng ở vùng Shangri-La .
Trong sách Metamorphoses, thi sĩ La Mă Ovid kể lại chuyện vua Aeson của Hi Lạp được phục hồi sức khoẻ bằng cách chích vào tĩnh mạch một hỗn hợp điều chế từ máu cừu đực chưa thiến, da rắn, thịt cú và rễ nhiều thảo mộc khác nhau .
Trường sinh với các nhà thám hiểm.
Nhiều nhà thám hiểm cũng đă giương cờ đi khắp năm châu bốn bể để t́m thuốc trường sinh.
Juan Ponce de Leon, người Tây Ban Nha, đă lên đường thám hiểm Tân Thế Giới với hy vọng kiếm được thuốc hồi xuân. Ong ta đă già yếu, không thỏa măn được cô vợ trẻ sung sức. Đồng thời ông ta cũng muốn kiếm thần dược dâng Quốc Vương Ferdinand II. Không kiếm ra thuốc, nhưng ông ta đă t́m ra tiểu bang ph́ nhiêu, hiền ḥa Florida năm 1513. Ông qua đời v́ vết thương bị nhiễm độc trong khi giao tranh với thổ dân gốc Indian vào tuổi 63.
Tần Thủy Hoàng Đế, sau khi gồm thâu lục quốc, dựng nên nghiệp Đế, muốn bất tử để trị v́ trăm họ. Ông đă phái các phương sĩ Từ Phước và Lư Sinh căng buồm ra Biển Đông t́m thần dược. Lư Sinh, Từ Phước không t́m ra linh dược, nhưng đă lánh nạn và t́m được những mùa xuân bất tận cho nhiều thế hệ con cháu trên đất Phù Tang mầu mỡ.
Năm 1498, Columbus tuyên bố là đă t́m ra miền vĩnh cửu ở dọc theo bờ biển Venezuela, gần đảo Trinidad.
Trường sinh với căn bản khoa học.
Bên cạnh những ư kiến, dữ kiện khó tin, nhiều người đương thời đă có cái nh́n nghiêm túc hơn về sự hóa già và phương cách tŕ hoăn diễn biến này.
Tu sĩ ḍng Franciscan kiêm khoa học gia Roger Bacon đă lư luận rằng con người già v́ sự mất bớt nhiệt năng bẩm sinh. Nếu sống hợp lư cộng với thuốc men hiệu nghiệm, ta có thể tŕ hoăn sự mất mát này và sống lâu hơn. Ông ta hỗ trợ thuốc chế từ thịt rắn, tim hươu nai và một vài thảo mộc trong rừng ở Nam Phi hay nước san hô, ngọc trai. Nhưng phương thức mà ông ta ưa thích nhất là hít sinh khí hơi thở của trinh nữ.
Người Do Thái khi xưa cũng tin rằng con gái là phương thuốc chữa bệnh tốt. Vua David, khi về già không được khỏe, cơ thể lạnh toát, đắp bao nhiêu chăn cũng không đủ ấm. Thần dân bèn đặt Người nằm cạnh những thiếu nữ với ư định là để chân khí từ thiếu nữ tiếp sức cho vua cha. Và Ngài khỏe ra.
Boerhaave, danh y người Đức, sống từ 1668 tới 1738, cũng khuyên viên thị trưởng Amsterdam là nếu muốn lấy lại sinh lực th́ hăy nằm giữa hai thiếu nữ c̣n trinh.
Công dụng Hơi Thở thiếu nữ cũng thấy ghi trong ngôi mộ cổ của một lăo nhân Ai cập, nói rằng ông ta sống tới tuổi 115 là nhờ những hơi thở này.
Nhà luyện kim kiêm y sĩ Paracelsus của Đức, vào thế kỷ 16 đă tin tưởng rằng lăo hóa là do sự thay đổi hóa chất trong cơ thể như sự rỉ sét của kim loại. Ông ta khuyên nên ăn uống cân bằng, sống tại vùng khí hậu ôn hoà, dùng những thuốc do ông ta chế.
Theo Leonardo Da Vinci, con người mau ǵa là do hậu quả của mạch máu dầy lên, máu lưu thông khó khăn, dinh dưỡng suy giảm .
Những thế kỷ kế tiếp, việc t́m kiếm phương thức tŕ hoăn sự lăo hóa mang ít nhiều tính cách khoa học hơn và được thực hiện bởi nhiều nhà chuyên môn quan tâm đến vấn đề này.
Mùa thu năm 1885, Charles Ed. Brown Sequard, 72 tuổi, nguyên giáo sư Đại học Harvard, hùng hồn tŕnh bầy trước các học giả uy tín của College of France. Ông ta cho hay là đă lấy lại được sinh lực, thỏa măn đ̣i hỏi t́nh dục cuả người vợ trẻ bằng cách dùng nước tinh chế từ ngọc hành loài chó. Y giới mọi nơi vội vàng áp dụng môn thuốc này, nhưng hiệu quả không được như lời nói.
Sau Thế chiến thứ nhất, viên Y sĩ người Nga, Serge Vernof, sang Pháp và cấy tế bào ngọc hành cho nhiều người để tăng cường sinh lư.
Ở Mỹ, mấy năm sau, John Romulus Brinkly cũng áp dụng phương pháp này cho thân chủ, kiếm được nhiều tiền, mua đài phát thanh và ra tranh cử chức Thống đốc tiểu bang Arkansas.
Descartes, Benjamin Franklin, Francis Bacon, Christopher Hufeland ...với nhiều công sức nghiên cứu đều tin tưởng là sự lăo hóa và sự tử vong sẽ bị khoa học khuất phục. Hufeland c̣n khuyên ta nên tránh sự tức giận, sự tự hủy hoại và coi chúng là kẻ thù của trường thọ.
Các nghiên cứu hiện đại.
Jean Martin Charcot, Y sĩ Pháp, được nhiều người coi là cha đẻ của Lăo-khoa-học, xuất bản cuốn sách đầu tiên về khoa này năm 1867 nhan đề Clinical Lectures on Senile and Chronic Diseases. Tác giả đề nghị nghiên cứu diễn tiến sự hoá già, nguyên nhân già, thay đổi cơ thể khi về già.
Bác sĩ Ignatz Leo Nascher vận động để các trường Y Khoa đặt trọng tâm vào việc nghiên cứu vấn đề liên quan tới hóa già
Sir Peter Medawar và Sir Mac Farlane Burnet là những người đầu tiên lưu ư tới ảnh hưởng của gene trong sự lăo hoá.
Sau thế chiến thứ hai, tốc độ nghiên cứu về vấn đề già phát triển mạnh. Tờ báo uy tín Journal of Gerotology ấn hành số đầu tiên vào năm 1946 ở Hoa Kỳ.
Từ năm 1970, tại Mỹ, do sự đ̣i hỏi của dân chúng, các khoa học gia và chính trị gia liên kết thúc đẩy chính phủ trợ cấp nhiều hơn nữa cho việc nghiên cứu các vấn đề về lăo hóa. Do sự ủng hộ tích cực củaThượng Nghị Sĩ Alan Cranton, cơ quan Quốc Gia Tuổi Già ( National Institute of Aging) được chính thức thành lập năm 1976. Cơ quan này có ngân sách cao tới cả nửa tỷ mỹ kim và chuyên chú về các vấn đề liên quan tới người cao tuổi .
Ngày nay, trên thị trường thương mại, ta có thể kiếm được nhiều sản phẩm được công nhận bởi cơ quan có thẩm quyền về y khoa học, hoặc được người chế ra quảng cáo là có công hiệu tŕ hoăn sự lăo hoá.
Nhớ lại vào giữa thập niên năm mươi, đồng bào ta ở Việt Nam nhiều người đua nhau dùng thuốc Gerovital-KH3. Thuốc này được một y sĩ Lỗ Ma Ni điều chế và nghe nói các nhân vật nổi danh như Tưóng De Gaulle, Thủ tướng Adenauer, văn hào Sommerset Maugham cũng có dùng. Gerovital vẫn c̣n được bán tự do ở Âu Châu, nhưng không được cơ quan Dược Phẩm Hoa kỳ công nhận giá trị chống lăo hóa.
Nhiều người hiện đang dùng các loại sinh tố, khoáng chất, anti-oxidant, các loại kích thích tố, Q-10, Glutathione, Melantonin, Sod, DHEA, Omega-E ..Và được giới thiệu là có thể làm chậm sự lăo hoá.
Các khoa học gia đang đi xa hơn trong công việc này. Họ nhắm vào việc thay đổi gene trong nhiễm thể tế bào, việc giới hạn tác hại của các phó sản trong biến hóa căn bản của tế bào.
Đi xa hơn nữa, họ nghĩ tới chuyện thay thế những bộ phận hư hao bằng bộ phận tạo ra do chính tế bào của ḿnh, được nuôi dưỡng, cấu tạo trong pḥng thí nghiệm hay trên bào thai, để tránh hiện tượng khước từ thông thường. Một ngày nào đó, biết đâu ta lại chẳng tân trang được cơ thể con người và chỉ cần đưa đi kiểm tra định kỳ mười năm một lần, như một chiếc xe hơi.
Kết luận
Trở lại với thực tại, ta thấy tuổi thọ con người đă tăng đáng kể trong hơn trăm năm qua.
Chừng nửa thế kỷ nữa, Hoa Kỳ sẽ có khoảng 75 triệu người trên 65 tuổi trong tổng số trên dưới ba trăm triệu dân. Tại các quốc gia khác, số người cao tuổi cũng tăng theo cùng nhịp độ. Đó là thành qủa những tiến bộ tuyệt vời của khoa học cũng như sự thay đổi nhân sinh quan của loài người.
Nhà bác học người Pháp, Louis Pasteur, năm 1856, đặt nền móng cho việc tiêu diệt hầu hết các bệnh truyền nhiễm, nguyên nhân tử vong cao ở các thế kỷ trước, đă là người có công đầu trong việc tăng gia tuổi thọ.
Rồi khi sống lâu, loài người lại phải đối phó với những khó khăn mới gây ra do môi trường cũng như do thói quen, những bệnh nan y. Con người đă ư thức được vấn nạn đó và đang ứng phó rất hiệu nghiệm, tài t́nh.
Do sự tăng gia số, người cao tuổi sẽ có nhiều mầu sắc mới, sinh hoạt mới trong gia đ́nh, xă hội. Những người trên 70 tuổi sẽ có nhiều việc để bận rộn trong khoảng thời gian trên dưới 30 năm c̣n lại của cuộc đời. Sẽ có nhiều người, 70, 80 tuổi c̣n đi làm, hoặc đi học để cập nhật kiến thức.
Tỷ lệ lăo niên nữ sẽ cao hơn nam v́ sống lâu hơn. Sẽ có nhiều cặp nhân t́nh đầu bạc sống chung để nương tựa, đầm ấm với nhau. Sẽ có nhiều trường hợp con cái dọn về ở với cha mẹ già để các cụ bớt đơn côi.
Kỹ nghê phục vụ nhu cầu người cao tuổi sẽ phát triển mạnh. Hăng du lịch sẽ phát triển mạnh để thảo măn nhu cầu người già.
Đồng thời, khối cử tri của người cao tuổi sẽ có ảnh hưởng nhiều tới các vấn đề trọng yếu của quốc gia. Người già sẽ lấy lại được sự trân trọng như trong thời kỳ nữ hoàng Anh Quốc Victoria xưa kia.
Và trong tương lai, khoa học nghiên cứu sẽ hướng nhiều vào việc “tăng đời sống cho năm tháng chứ không chỉ tăng năm tháng cho cuộc đời” (adding life to years, not just adding years to life). Để nhân loại sống trong thế kỷ thứ hai mươi mốt với tinh thần “Sống lâu, Sức khoẻ, mọi vẻ mọi hay”.
Đó sẽ là những chén rượu Kim Tương, những trái Bàn Đào mà chúng ta mong đợi.
Tại sao sống chung với COVID-19 không giống như với bệnh cúm mùa?
Đan Thuỳ | 06/07/2021, 10:47
COVID-19 nguy hiểm và dễ lây lan hơn nhiều so với cúm mùa do vậy việc sống chung với COVID-19 không phải là một điều dễ dàng.
Khi nước Anh chuẩn bị nới lỏng các hạn chế pḥng dịch COVID-19 trong thời gian tới đây, Thủ tướng Boris Johnson đă kêu gọi người dân học cách sống chung với dịch bệnh. Điều này có nghĩa rằng thay v́ áp dụng các biện pháp pḥng dịch nghiêm ngặt người dân nên tự có những quyết định cá nhân trong việc bảo vệ sức khoẻ của chính ḿnh và tập thích nghi với COVID-19 như với bệnh cúm mùa.
Đă có rất nhiều sự so sánh giữa dịch COVID-19 và cúm mùa, cả hai đều là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp do vi rút gây nên và đều có khả năng gây tử vong. Chúng dễ lây lan qua tiếp xúc, giọt bắn và những bề mặt bị nhiễm khuẩn và có chung một số triệu chứng như sốt ho, nhức đầu và mệt mỏi. Trong mùa đông sắp tới, một thách thức mà Dịch vụ Y tế Quốc gia tại Anh (NHS) phải đối mặt là tách biệt bệnh nhân COVID-19 khỏi các ca bệnh cúm.
sei81313000.jpeg
Anh đang chuẩn bị nới lỏng các hạn chế pḥng dịch, người dân được kêu gọi tập sống chung với COVID-19 - Ảnh: Internet
Nhưng có một sự khác biệt nổi bật giữa COVID-19 và cúm mùa có ư nghĩa quan trọng đối với sức khoẻ cộng đồng. COVID-19 lây lan nhanh hơn cúm mùa và có thể gây bệnh nghiêm trọng. Các triệu chứng của COVID-19 cũng có thể diễn biến trầm trọng hơn.
Cúm mùa th́ đă tồn tại đủ lâu để vắc xin đủ khả năng làm giảm các ca mắc bệnh và các tử vong. Phân tích các đợt bùng phát cúm mùa trước đây cho thấy giá trị R đối với bệnh cúm mùa (số người bị nhiễm vi rút truyền sang người khác) trung b́nh khoảng 1,28. Điều này có nghĩa là một nhóm 4 người bị cúm mùa có thể truyền vi rút cho 5 người nữa.
COVID-19 th́ dễ lây lan hơn vậy. Đối với biến thể Delta đang xuất hiện ở rất nhiều quốc gia trên thế giới, R được ước tính vào khoảng 7, do đó trong trường hợp không có vắc xin và các biện pháp hạn chế, trung b́nh một trường hợp sẽ lây nhiễm cho 7 người khác. Khi các chương tŕnh tiêm chủng được đẩy mạnh, khả năng miễn dịch với COVID-19 sẽ khiến R giảm xuống nhưng thấp đến mức nào th́ chưa rơ.
COVID-19 gây chết người nhiều hơn cúm mùa, phần lớn là do sự dễ gây tổn thương nhất là ở những người lớn tuổi. Cúm mùa đă giết chết khoảng 44.505 người Anh trong 3 mùa cúm từ năm 2015 - 2016 và 2018 – 2019. Đó cũng là con số tử vong do COVID-19 ở Anh trong 9 tuần đầu tiên của năm 2021.
3220.jpeg
Việc tiêm chủng giúp giảm hạn chế nguy chế cơ tử vong do COVID-19 - Ảnh: Theguardian
Cho đến nay, các loại vắc xin phổ biến nhất được sử dụng tại Anh là AstraZeneca và Pfizer. Những loại vắc xin này có hiệu quả làm giảm 90% nguy cơ nhập viện do COVID-19. Kết quả là chương tŕnh tiêm chủng đă làm giảm đáng kể số ca tử vong, xuống dưới mức 20 ca mỗi ngày trong tuần qua.
Vắc xin có hiệu quả trong việc giảm thiểu tử vong nhưng nguy cơ lây nhiễm vi rút vẫn c̣n cao v́ vậy các ca mắc mới dự kiến sẽ gia tăng trong thời gian tới. Dịch càng lớn, vi rút càng có nhiều cơ hội xâm nhập những người dễ bị tổn thương, những người chưa tiêm pḥng hoặc chưa hoàn thành đủ 2 liều vắc xin.
Kêu gọi học cách sống chung với COVID-19 giống như với cùm mùa không có nghĩa là điều đó dễ dàng để thực hiện.
1588738504000_081d1c80fc5666a70c9a0c6b909573eb.jpe g
Hàng năm, một mạng lưới giám sát toàn cầu chuyên phát hiện những biến thể của bệnh cúm đang phát triển và có khả năng trở thành mối đe doạ để tiến hành nghiên cứu vắc xin có đủ khả năng chống chọi lại, nhưng lại chưa có hệ thống toàn cầu nào về COVID-19. Mặc dù bệnh cúm mùa vẫn được kiểm soát tốt nhưng số người chết trong một năm vẫn đáng để lưu tâm. Vào mỗi mùa đông, bệnh cúm gây căng thẳng rất lớn cho NHS, đôi khi c̣n có nguy cơ dẫn đến bùng phát. Đối với dịch vụ y tế, sống chung với COVID-19 có nghĩa là học cách chịu đựng một đợt sóng kép khi COVID-19 và cúm mùa ập đến cùng lúc.
Cẩn thận khi đột ngột mất cảm giác ở bàn chân
Thanh Ngọc | 11/06/2021, 16:35
1 bệnh nhân ở Vĩnh Long có nguy cơ đoạn chi do tắc động mạch chi cấp tính vừa được chữa trị thành công.
Người bệnh là ông C.V.N (58 tuổi, trú tại tỉnh Vĩnh Long) vào viện do triệu chứng đau, tê, lạnh nhiều, mất cảm giác bàn chân trái. Qua thăm khám, các bác sĩ mạch máu đă nhận định đây là trường hợp tắc động mạch chi cấp tính nặng dọa hoại tử chân. Ngay lập tức người bệnh được chụp MSCT để đánh giá t́nh trạng mạch máu, làm các cận lâm sàng khác để t́m nguyên nhân gây tắc mạch.
tac-mach-chi.jpg
Đoạn mạch chi bị tắc - Ảnh: CTV
Sau khi có kết quả, các bác sĩ kết luận ông C.V.N bị tắc hoàn toàn động mạch chậu, đùi, khoeo và cẳng chân trái do xơ vữa mạch máu và t́nh trạng tăng đông máu h́nh thành nên huyết khối. Bệnh nhân được chỉ định can thiệp cấp cứu. Ca phẫu thuật kéo dài khoảng 1 giờ, ê kíp bác sĩ đă dùng ống thông chuyên dụng lấy ra toàn bộ đoạn huyết khối dài khoảng 80cm và tiến hành chụp mạch máu kiểm tra ngay trên bàn mổ, kết quả mạch máu chân trái thông tốt. Sau can thiệp người bệnh đă đi lại được, 2 chân hồng hào, hết tê, hết lạnh, mạch máu 2 chân đập tốt.
Ths-BS Trần Quốc Tuấn (Khoa Ngoại tim mạch - Lồng ngực, Bệnh viện Hoàn Mỹ Cửu Long) cho biết tắc động mạch chi cấp tính là một cấp cứu ngoại khoa mạch máu, xảy ra do sự tắc nghẽn đột ngột ḷng động mạch bởi cục máu đông hay một mảng xơ vữa, dị vật… Hậu quả là làm thiếu máu nuôi cấp tính phần chi mà động mạch đó nuôi dưỡng. Nếu t́nh trạng thiếu máu nuôi này không được giải quyết kịp thời th́ phần chi sẽ bị hoại tử trong ṿng vài giờ đến vài ngày.
Tắc động mạch nuôi chi cấp tính có thể xảy ra do vật nghẽn tắc từ một nơi khác trong hệ tuần hoàn đi tới, hoặc xảy ra do h́nh thành cục máu đông ngay tại chỗ trong ḷng mạch. Những người có nguy cơ tắc động mạch chi cấp tính bao gồm người có bệnh lư tim mạch từ trước như rung nhĩ, hẹp van 2 lá, viêm nội tâm mạc nhiễm trùng, u nhày nhĩ trái, ph́nh động mạch, xơ vữa động mạch, viêm mạch máu…, ngoài ra những người có các bệnh lư tăng đông máu như đa hồng cầu, tăng tiểu cầu, ung thư, đái tháo đường, tăng lipid máu, hút thuốc lá, từ 50 tuổi trở lên… cũng dễ mắc.
Các triệu chứng thường gặp của tắc động mạch chi cấp tính là đau (xảy ra đột ngột, dữ dội ở chi bị tắc mạch); dị cảm (cảm giác tê b́, kiến ḅ vùng da chi bị tắc mạch, nặng hơn là mất cảm giác); chi lạnh và tái nhợt, một số trường hợp nặng có thể tím chi. Ngoài ra là các triệu chứng như mất mạch chi ở phí dưới chỗ tắc; cử động các ngón sẽ yếu, thậm chí liệt hoàn toàn…
Bác sĩ Tuấn cũng đặc biệt lưu ư các triệu chứng ban đầu của tắc động mạch chi cấp tính dễ lầm lẫn với các bệnh về xương khớp nên người bệnh thường chủ quan, bỏ sót hoặc chậm trễ đi khám. Do đó khi có một trong những triệu chứng trên nên kịp thời đến khám tại các bệnh viện chuyên khoa mạch máu, tránh hậu quả đáng tiếc.
Ư nghĩa việc tiêm vắc xin pḥng COVID-19 dưới góc độ khoa học: Cái ǵ cũng có tính 2 mặt
A.T (ghi) | 15/03/2021, 16:27
Vắc xin COVID-19 được phát triển chưa tới 1 năm, trong khi đây là 1 tác nhân có rất nhiều biến chủng, do đó rất khó để đ̣i hỏi độ an toàn tuyệt đối.
Tính đến sáng 15.3, cả nước đă ghi nhận 12 trường hợp phản ứng phản vệ độ 2 sau tiêm vắc xin COVID-19 của AstraZeneca tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM; Bệnh viện Dă chiến Gia Lai và tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Tiệp - Hải Pḥng cơ sở 2, với các biểu hiện như: Nổi mề đay, ngứa, phù mạch tại chỗ tiêm, khó thở (có tiền sử hen phế quản)... Tất cả các trường hợp phản ứng sau tiêm này đều được xử trí kịp thời và sức khỏe đă ổn định trong ṿng 1 ngày sau đó.
Riêng trong ngày 14.3, đă ghi nhận 1 trường hợp được chẩn đoán sốc phản vệ độ 3 với dấu hiệu ban đầu sốt, rét run kèm theo co quắp, tê b́ tay xuất hiện 8 giờ sau tiêm. Trường hợp này đă được phát hiện và xử trí kịp thời theo đúng quy định, hiện tại sức khoẻ cũng đă ổn định.
Thực ra ngay từ khi có thông tin về tiêm vắc xin th́ đă có những băn khoăn từ người dân về việc tiêm hay không tiêm vắc xin. COVID-19 th́ ai cũng e ngại nhưng tiêm vắc xin th́ không ít người lại xuất hiện tâm lư lo lắng: sợ phản ứng của vắc xin, sợ độ an toàn của vắc xin, sợ vắc xin không hiệu quả và đa phần muốn chờ nhiều người tiêm không việc ǵ th́ ḿnh hăy thử.
Chúng tôi xin đăng một số ư kiến chúng tôi ghi nhận được.
Kỳ vọng đối với vắc xin
Thứ nhất, phải bảo vệ người tiêm đối với tác nhân gây bệnh. Nghĩa là khi tiêm vắc xin sẽ giúp không bị ảnh hưởng bởi những tác động nặng nề của tác nhân gây bệnh. Điều này chỉ có ư nghĩa lớn với các tác nhân nguy hiểm như:
-Có độc lực cao (nhiễm là khả năng tử vong cao như bại liệt, uống ván…).
-Để lại di chứng nặng nề (như đậu mùa…).
-Gây bệnh mạn tính (nhiễm là không hết như vi rút viêm gan B…).
Thứ hai, phải an toàn.
Do đó, nếu 1 tác nhân không có độc lực cao, không để lại di chứng nặng nề và không gây bệnh mạn tính th́ vắc xin không c̣n nhiều ư nghĩa. Giống như cúm mùa, không nhiều người quan tâm tiêm vắc xin pḥng cúm mùa. Thực sự chỉ khi xuất hiện COVID th́ nhiều người, kể cả những người có liên quan đến ngành y tế, mới t́m hiểu và biết về sự tồn tại của vắc xin này.
COVID-19 không phải là tác nhân có độc lực cao, không để lại di chứng nặng nề và không gây bệnh mạn tính theo như đề cập ở trên. Do đó, kỳ vọng thứ nhất về vắc xin COVID không c̣n ư nghĩa và kỳ vọng thứ hai trở thành quan trọng, tức là phải an toàn. Nếu không an toàn th́ tiêm vắc xin nguy hiểm hơn để tự nhiên v́ tiêm vắc xin là cố ư đưa nguy cơ vào cơ thể, c̣n để tự nhiên th́ chưa chắc nhiễm, và nếu nhiễm th́ chưa chắc có các tác động nặng nề.
Đến nay, số ca mắc COVID do lây nhiễm trong nước tại Việt Nam là 1585 trên gần 98 triệu dân (tỷ lệ ~0.00162%, một tỷ lệ rất nhỏ). Trong số các ca nhiễm th́ chỉ xảy ra tử vong với những người bị bệnh lư nền trong đợt dịch 2, c̣n trong đợt dịch 3 này, tuy là nhiễm chủng được cho là có độc lực cao hơn nhưng chưa có ai tử vong và hơn 80% không có triệu chứng.
Tùy vào tác nhân gây bệnh mà thời gian phát triển vắc xin nhanh hay chậm. Tuy nhiên, đến nay chưa có loại vắc xin nào mà phát triển dưới 5 năm, thông thường là 7-8 năm, có những loại lên đến 12-15 năm, chỉ có vắc xin quai bị là cá biệt 4 năm. Vắc xin COVID-19 được phát triển chưa tới 1 năm, trong khi đây là 1 tác nhân có rất nhiều biến chủng, do đó rất khó để đ̣i hỏi độ an toàn tuyệt đối.
Như vậy, với cả 2 kỳ vọng của vắc xin th́ vắc xin COVID đều không đáp ứng một cách hoàn toàn. Tuy nhiên, v́ COVID độc hơn cúm mùa một chút và đặc biệt là khả năng lây nhiễm của COVID rất cao, làm cho xác suất COVID “hỏi thăm” người có bệnh nền, có sức đề kháng yếu tăng lên và có thể gây tử vong với nhóm người "yếu" này.
Theo WHO, cúm mùa gây tử vong 250.000-650.000 người mỗi năm.
Thực ra, mọi việc đều có tính 2 mặt, không có việc ǵ là chỉ có lợi hoặc chỉ có hại, quan trọng là tùy vào mục đích mà chấp nhận thiệt hại ở mức độ nào. Vắc xin COVID ở đây cũng vậy, tại thời điểm này, chấp nhận rủi ro về tính an toàn, tiêm vắc xin để đạt được mục đích miễn dịch cộng đồng, đẩy lùi đại dịch, phát triển kinh tế, đưa cuộc sống của người dân trên toàn thế giới trở lại b́nh thường…
Vắc xin có ngăn chặn lây nhiễm COVID-19?
Theo GS Nguyễn Văn Tuấn thuộc Viện nghiên cứu Y khoa Garvan, Úc về vấn đề tiêm vắc xin COVID-19, đồng thời là một nhà khoa học y khoa chuyên về dịch tễ học và di truyền loăng xương:
Một hiểu lầm phổ biến nhất hiện nay là cứ tiêm vắc xin xong là có thể ngăn chặn hiệu quả lây nhiễm COVID-19 từ người khác. Nhưng sự thật khoa học th́ không hẳn vậy, v́ không có vắc xin hiện hành nào có thể ngăn chặn sự lan lây của COVID-19.
Thử tưởng tượng một t́nh huống như sau: bạn đă được tiêm vắc xin để pḥng ngừa vi rút, nhưng chính bạn có khi lại là người lây truyền vi rút cho người khác. T́nh huống đó chưa xảy ra, nhưng về lí thuyết th́ có thể xảy ra. Vắc xin có hiệu quả ngăn chặn không cho phát sanh triệu chứng, nhưng vắc xin có thể không ngăn được sự lan truyền của vi rút. Ngay cả bạn được tiêm vắc xin, nhưng người khác vẫn có thể lây truyền vi rút sang cơ thể bạn, v́ vắc xin cũng có thể không ngăn chận được sự xâm nhập của vi rút.
Để hiểu vấn đề, GS Tuấn giải thích: Khoảng 50% (có nghiên cứu báo cáo là 40%) các bệnh nhân bị nhiễm tiêm vắc xin gây COVID-19 không biểu hiện triệu chứng. Những bệnh nhân không có triệu chứng này có khả năng lây lan cho người khác. Đường lây lan thường qua mũi và miệng, bởi v́ 'viral load' của vi rút SARS-CoV-2 'toạ lạc' ở mũi và miệng. Điều này có nghĩa là chúng dễ lây lan sang người khác qua các h́nh thức như hắt hơi và hỉ mũi chẳng hạn. Hai câu hỏi quan trọng đặt ra là:
Thứ nhất, nếu người bệnh (bị nhiễm) không có triệu chứng được tiêm vắc xin th́ vắc xin có ngăn chặn người bệnh lây cho người khác?
Thứ hai, nếu người không bị bệnh được tiêm vắc xin, và người này bị phơi nhiễm (như tiếp xúc với người bị nhiễm vi rút) th́ vắc xin có ngăn chận vi rút xâm nhập cơ thể?
Câu trả lời cho 2 câu hỏi trên là: không. Bằng chứng khoa học hiện nay là vắc xin hiện hành không ngăn chận được lây nhiễm và có lẽ cũng không chặn vi rút xâm nhập cơ thể.
Điều cần phải ghi nhận là (cho đến nay) chưa có vắc xin nào có thể ngăn ngừa vi rút xâm nhập cơ thể chúng ta, hay ngăn chận sự lây lan của vi rút. Có một nghiên cứu từ Israel cho rằng vắc xin có thể ngăn chận vi rút, nhưng v́ số lượng ít và thiết kế chưa tốt nên rất khó nói đó là do vắc xin.
Vậy hiệu quả của vắc xin hiện hành (Pfizer, Moderna, Oxford) là ǵ? Tất cả 3 vắc xin này chỉ có hiệu quả ngăn triệu chứng và bảo vệ (protection) chống lại t́nh trạng nhiễm vi rút nặng (severe COVID). Nhiễm nặng có nghĩa là phải nhập viện và thở máy. Các vắc xin này có hiệu quả 100% chống lại nhiễm nặng.
Tuy rằng vắc xin không ngăn chặn vi rút lây nhiễm cho người khác và không chận được vi rút, nhưng nó vẫn là giải pháp tốt nhứt hiện nay. Vắc xin sẽ không làm cho dịch COVID-19 biến mất một sớm một chiều, nhưng nó có thể giúp giảm gánh nặng y tế và giảm nguy cơ tử vong cho bệnh nhân bị nhiễm.
Hiện nay, vắc xin đang khá khan hiếm, những người có thể trạng tốt, khỏe mạnh cần ưu tiên cho người có nguy cơ cao. Quan trọng nhất là luôn tuân thủ biện pháp 5K để bảo vệ ḿnh và cộng đồng.
Bạn đang đặt sức khỏe của ḿnh vào t́nh trạng nguy hiểm, có thể là do vô t́nh, nếu làm những điều này.
Ở độ tuổi 60, bạn vẫn rất cần vận động, nên chọn những hoạt động phù hợp với thể chất và độ tuổi /// Ảnh minh họa: Shutterstock
Ở độ tuổi 60, bạn vẫn rất cần vận động, nên chọn những hoạt động phù hợp với thể chất và độ tuổi
ẢNH MINH HỌA: SHUTTERSTOCK
Nhu cầu sức khỏe của chúng ta thay đổi khi chúng ta già đi. Theo Trung tâm Kiểm soát và Pḥng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ, tuổi tác có thể khiến bạn có nguy cơ mắc các bệnh mạn tính cao hơn, bao gồm chứng mất trí nhớ, bệnh tim, tiểu đường loại 2, viêm khớp và ung thư.
Dưới đây là những điều mà bạn không nên làm khi bạn trên 60 tuổi, theo Eat This, Not That!
1. Tập thể dục quá mạnh, quá sức
Tiến sĩ Allen Conrad, chủ sở hữu của Trung tâm thần kinh cột sống quận Montgomery ở Mỹ, cảnh báo rằng có thể nguy hiểm khi thực hiện một số động tác thể dục ở độ tuổi 60, bao gồm plyometric (một dạng bài tập đ̣i hỏi người tập phải nhảy), các bài tập cường độ cao ngắt quăng (HIIT), ngồi lên, chạy hết tốc lực và nâng tạ, vào nhiều ngày liên tiếp.
Mặc dù các bài tập plyometric (chẳng hạn như plank) có hiệu quả và có thể cải thiện tốc độ và sức mạnh, nhưng nếu bạn trên 60 tuổi sẽ có nguy cơ bị rách gân cơ cao hơn.
Các bài tập cơ bụng cường độ cao có thể làm đau lưng của bạn, HIIT có thể gây căng thẳng quá nhiều lên khớp của bạn, chạy có thể dẫn đến găy xương và nâng tạ quá thường xuyên có thể dẫn đến chấn thương, do thời gian phục hồi cơ bắp cần thêm khi chúng ta già đi.
Lưu ư: Thay vào đó, tiến sĩ Allen Conrad đề xuất các bài tập dưới nước hoặc đi bộ với tốc độ thoải mái, luân phiên các ngày nâng và gập gối sau.
2. Bỏ qua các vấn đề về “bộ nhớ”
Chớ làm những điều này khi bạn trên 60 tuổi - ảnh 1
Bệnh Alzheimer và các chứng sa sút trí tuệ khác phổ biến nhất ở người lớn từ 60 tuổi trở lên và nguy cơ tăng lên theo tuổi tác
SHUTTERTOCK
CDC Mỹ lưu ư rằng bệnh Alzheimer và các chứng sa sút trí tuệ khác phổ biến nhất ở người lớn từ 60 tuổi trở lên và nguy cơ tăng lên theo tuổi tác. Họ cũng khuyên bạn nên t́m ra 10 dấu hiệu cảnh báo và nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào trong số đó, hăy liên hệ với bác sĩ của bạn càng sớm càng tốt.
“Chẩn đoán sớm cho bạn cơ hội tốt nhất để t́m cách điều trị và thời gian để lập kế hoạch cho tương lai”, CDC Mỹ cho biết.
Lưu ư: Hăy cẩn thận:
- Việc mất trí nhớ làm gián đoạn cuộc sống hằng ngày
- Có những thách thức trong việc lập kế hoạch hoặc giải quyết vấn đề
- Khó hoàn thành các công việc quen thuộc ở nhà, tại cơ quan hoặc lúc rảnh rỗi
- Nhầm lẫn với thời gian hoặc địa điểm, giữa những thứ khác
3. Ngồi nhiều, di chuyển ít
Theo CDC Mỹ, di chuyển là vô cùng quan trọng đối với người lớn tuổi, luôn nhớ rằng có một số hoạt động thể chất tốt hơn là không có hoạt động thể chất nào.
CDC Mỹ cho biết: "Người lớn tuổi ngồi ít hơn và thực hiện bất kỳ hoạt động thể chất nào có cường độ từ trung b́nh đến mạnh mẽ sẽ thu được một số lợi ích về sức khỏe”.
Lưu ư: "Nếu bạn vượt quá 300 phút một tuần hoạt động cường độ trung b́nh (60 phút một ngày, 5 ngày một tuần) hoặc 150 phút một tuần hoạt động cường độ mạnh (30 phút một ngày, 5 ngày một tuần), hoặc một sự kết hợp tương đương, bạn sẽ nhận được nhiều lợi ích sức khỏe hơn nữa”, theo CDC Mỹ, theo Eat This, Not That!
4. Lầm tưởng bạn không liên quan đến COVID-19
Hy vọng là bạn đă tiêm vắc xin ngừa Covid-19. Ở độ tuổi trên 60, bạn cần phải bảo vệ bản thân kỹ càng hơn. Đừng bao giờ nghĩ rằng bạn không liên quan ǵ đến COVID-19.
Lưu ư: Tổ chức Y tế Thế giới khuyên bạn nên đeo khẩu trang ngay cả khi bạn đă tiêm pḥng. Và nếu bạn sống trong khu vực có tỷ lệ tiêm chủng thấp, hăy luôn thực hiện các biện pháp pḥng ngừa theo quy định của ngành y tế, theo Eat This, Not That!
5. Quên uống nước
Nếu bạn khát tức là cơ thể bạn đă bị mất nước. Và ở tuổi của bạn, đó là một vấn đề. "Người cao tuổi cũng có nguy cơ bị mất nước cao hơn do thành phần cơ thể thay đổi theo tuổi tác. Người lớn tuổi có ít nước trong cơ thể hơn so với người lớn hoặc trẻ em", Cleveland Clinic cho biết.
"Nước cần thiết cho hầu hết mọi chức năng của cơ thể, từ bôi trơn các khớp xương đến điều chỉnh nhiệt độ cơ thể và bơm máu đến các cơ. V́ vậy, không cung cấp đủ nước có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe", theo Cleveland Clinic.
Lưu ư: Uống ít nhất 8 ly nước mỗi ngày, tức khoảng 2 lít nước.
Nhận biết dấu hiệu huyết khối, giảm tiểu cầu sau tiêm vắc xin Covid-19
Nam Sơn
Nam Sơn
1 2 3 4 5
06:29 - 03/07/2021 0 THANH NIÊN
Tỷ lệ huyết khối sau tiêm vắc xin Covid-19 là hiếm gặp, cụ thể với AstraZeneca là 4,6/1 triệu liều tiêm thứ nhất, Pfizer/BioNTech là 0,2/1 triệu liều tiêm thứ nhất.
Thời gian theo dơi sau tiêm vắc xin Covid-19 là 30 ngày /// Ảnh: ĐẬU TIẾN ĐẠT
Thời gian theo dơi sau tiêm vắc xin Covid-19 là 30 ngày
ẢNH: ĐẬU TIẾN ĐẠT
Theo “Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị hội chứng giảm tiểu cầu, huyết khối sau tiêm vắc xin Covid-19” do Bộ Y tế ban hành, thuyên tắc huyết khối kèm theo giảm tiểu cầu sau khi tiêm vắc xin Covid-19 là biến cố hiếm gặp, được ghi nhận trong báo cáo của các cơ quan quản lư dược và tổ chức giám sát an toàn vắc xin tại một số quốc gia.
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) yêu cầu cảnh giác, theo dơi, phát hiện sớm và xử trí kịp thời những biến cố hiếm gặp ở người sau tiêm vắc xin Covid-19 nghi ngờ giảm tiểu cầu, đông máu rải rác trong ḷng mạch, huyết khối tĩnh mạch năo.
Miễn dịch cộng đồng là ǵ và vắc xin quan trọng ra sao trong đại dịch Covid-19?
Biểu hiện thuyên tắc huyết khối kèm theo số lượng tiểu cầu thấp xảy ra sau khi tiêm vắc xin. Các nghiên cứu cho thấy sau tiêm vắc xin Covid-19, cơ thể có thể sinh kháng thể kháng yếu tố 4 tiểu cầu (platelet factor-PF4). Phức hợp kháng nguyên kháng thể đó hoạt hóa tiểu cầu quá mức dẫn đến giảm tiểu cầu, gây huyết khối và có thể chảy máu, gặp nhiều hơn ở phụ nữ dưới 60 tuổi.
Để chẩn đoán, cùng với chẩn đoán bằng xét nghiệm máu, bệnh nhân (BN) cần được thực hiện thêm chẩn đoán h́nh ảnh, siêu âm doppler mạch vị trí nghi ngờ lâm sàng, chụp X-quang, cộng hưởng từ... giúp phát hiện huyết khối, chảy máu.
Tỷ lệ huyết khối sau tiêm vắc xin Covid-19 là hiếm gặp, cụ thể với AstraZeneca là 4,6/1 triệu liều tiêm thứ nhất, Pfizer/BioNTech là 0,2/1 triệu liều tiêm thứ nhất. Huyết khối sau tiêm vắc xin AstraZeneca chủ yếu gặp ở nữ.
Tỷ lệ đông máu sau tiêm vắc xin AstraZeneca ở người trẻ cao hơn so với người lớn tuổi. Sau tiêm vắc xin AstraZeneca, tỷ lệ đông máu dường như ít xảy ra ở người trên 60 tuổi, khoảng 0,2/1 triệu liều tiêm đầu.
Biến chứng đông máu sau tiêm vắc xin AstraZeneca phụ thuộc vào yếu tố di truyền, bệnh nền, lối sống, thuốc đang dùng, yếu tố V Leiden. Cơ chế bệnh sinh được cho là sự h́nh thành các kháng thể kháng yếu tố 4 tiểu cầu (PF4), gây tiêu thụ tiểu cầu dẫn đến số lượng tiểu cầu thấp và h́nh thành huyết khối.
(Nguồn: Trung tâm kiểm soát bệnh tật TP.HCM - HCDC)
Theo Bộ Y tế, cấp cứu điều trị, phụ thuộc vào điều kiện nhân lực các tuyến y tế. Trong đó, tại các cơ sở y tế xă, phường, trung tâm y tế quận/huyện, cần theo dơi người sau tiêm vắc xin Covid-19. Nếu xuất hiện ít nhất 1 trong các triệu chứng lâm sàng kể trên, cần chuyển tuyến cao hơn, xử trí cấp cứu nếu có.
Tại các bệnh viện tuyến quận/huyện, tiếp nhận, xử trí những người sau tiêm vắc xin Covid-19 xuất hiện triệu chứng: đau đầu dai dẳng; đau bụng (gợi ư huyết khối tĩnh mạch cửa); đau, phù chi dưới (gợi ư huyết khối tĩnh mạch sâu) hoặc biểu hiện chảy máu, xuất huyết dưới da. Với các BN có triệu chứng trên, nên được thực hiện các xét nghiệm: đếm số lượng tiểu cầu; các thăm ḍ khác như: siêu âm, X-quang; cộng hưởng từ (nếu có)... Trường hợp đánh giá BN có bất thường, cần chuyển tuyến cao hơn hoặc tham vấn ư kiến chuyên gia.
Các loại vắc xin Covid-19 trên thế giới được sản xuất theo công nghệ nào?
Các triệu chứng thường gặp liên quan đến biến chứng huyết khối - giảm tiểu cầu:
- Huyết khối mạch máu năo, nội tạng và phổi: Nhức đầu dữ dội; Đau bụng, đau lưng; Buồn nôn và nôn; Thay đổi thị lực; Thay đổi trạng thái tinh thần như cáu gắt, buồn rầu, giận vô cớ, ngủ gà và lơ mơ; Đau ngực và khó thở; Sưng chân và đau chân, tăng hơn khi vận động.
- Giảm tiểu cầu từ nhẹ đến nặng: Vết bầm tím ngoài da có đặc điểm: Dạng chấm, dạng mảng, dạng u máu; Màu đỏ tươi, tím bầm, màu vàng nhạt; Khi ấn hoặc đè vào vết bầm không biến mất; Không đau và xuất hiện tự nhiên. Chảy máu răng, miệng tự nhiên hoặc sau chải răng. Chảy máu mũi, xuất huyết kết mạc mắt tự nhiên. Tiểu ra máu, đại tiện phân đen hoặc máu tươi. Kinh nguyệt bất thường và rong kinh kéo dài. Xuất huyết có thể biểu hiện cùng lúc dưới da, niêm mạc và nội tạng.
Khi có các dấu hiệu trên sau tiêm ngừa từ ngày thứ 4, cần phải đến ngay cơ sở y tế gần nhất hoặc cơ sở y tế tiêm ngừa để được thăm khám, tham vấn và trị liệu.
Tại các cơ sở y tế tuyến tỉnh/TP, khi tiếp nhận BN cần đánh giá t́nh trạng lâm sàng, các xét nghiệm cơ bản và chẩn đoán h́nh ảnh để đánh giá huyết khối, nguy cơ chảy máu. Nếu vượt quá khả năng, cần hỏi ư kiến chuyên gia hoặc chuyển tuyến.
Tại các tuyến T.Ư, nơi tiếp nhận người sau tiêm vắc xin Covid-19 có biến cố nặng do các tuyến chuyển đến, thực hiện tất cả các thăm ḍ cần thiết để chẩn đoán và điều trị theo hướng dẫn chẩn đoán và điều trị của Bộ Y tế (về chẩn đoán xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch). Tham vấn ư kiến chuyên gia khi cần (tim mạch, đột quỵ, thần kinh, huyết học…), đặc biệt lưu ư chẩn đoán và điều trị giảm tiểu cầu huyết khối miễn dịch khi BN có cả 2 yếu tố: sau khi tiêm vắc xin Covid-19 từ 4 - 28 ngày và xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ huyết khối. Đồng thời, thực hiện ngay các xét nghiệm chẩn đoán số lượng tiểu cầu, xác định huyết khối (chẩn đoán h́nh ảnh). Cần điều trị càng sớm càng tốt ngay khi nghi ngờ BN giảm tiểu cầu huyết khối do vắc xin.
Các nhà nghiên cứu của ĐH Oxford (Anh) công bố nghiên cứu mới cho thấy mũi tiêm thứ ba của vắc xin AstraZeneca tạo ra phản ứng miễn dịch vô cùng mạnh mẽ.
Liều tiêm vắc xin AstraZeneca thứ hai có thể bị tŕ hoăn đến 45 tuần mà vẫn tạo phản ứng miễn dịch tốt
/// Ảnh: Đậu Tiến Đạt
Liều tiêm vắc xin AstraZeneca thứ hai có thể bị tŕ hoăn đến 45 tuần mà vẫn tạo phản ứng miễn dịch tốt
ẢNH: ĐẬU TIẾN ĐẠT
Kết quả nghiên cứu đăng tải trên chuyên san SSRN chứng minh liều tiêm nhắc của loại vắc xin này làm tăng phản ứng miễn dịch của kháng thể và tế bào lympho T, tế bào giúp xác định cũng như tiêu diệt các tác nhân gây bệnh cho cơ thể.
Trước đó, một số nghiên cứu đă chỉ ra rằng vắc xin AstraZeneca có hiệu quả cao hơn khi liều thứ hai được tŕ hoăn đến 12 tuần, thay v́ 4 tuần như khuyến cáo của nhà sản xuất. Ở cuộc nghiên cứu lần này, các nhà khoa học lại phát hiện liều tiêm thứ hai khi bị tŕ hoăn đến 45 tuần có thể tạo ra mức độ kháng thể gần gấp 4 lần so với khi các liều được tiêm cách nhau 8 - 12 tuần, theo báo cáo của ĐH Oxford được đăng lại trên trang The Hindu ngày 28.6.
Vắc xin AstraZeneca tiêm 3 mũi, tiêm nhắc cách 10 tháng có hiệu quả ra sao?
Theo đó, nồng độ kháng thể vẫn tăng trong gần một năm và liều nhắc lại thứ ba của vắc xin (được tiêm cho một nhóm nhỏ những người t́nh nguyện) cũng làm tăng đáng kể mức kháng thể lên gấp đôi sau liều thứ hai.
Kết quả nghiên cứu giúp xoa dịu phần nào lo ngại rằng những loại vắc xin sử dụng công nghệ vector vi rút, như AstraZeneca và Johnson & Johnson, có thể mất hiệu lực nếu phải tiêm chủng hằng năm hoặc lo ngại về việc công nghệ này có nguy cơ tạo ra phản ứng miễn dịch với vi rút, thay v́ chống lại Covid-19.
Phó giáo sư Teresa Lambe, tác giả nghiên cứu, khẳng định với Reuters: “Đă có một số băn khoăn rằng chúng tôi sẽ không thể sử dụng vắc xin này cho chế độ tiêm chủng tăng cường, nhưng dữ liệu hiện nay chắc chắn đă cho thấy điều ngược lại”.
Theo Reuters, chính phủ Anh đang xem xét kế hoạch tổ chức một chiến dịch tiêm tăng cường vắc xin Covid-19 các loại vào mùa thu dành cho 60% số công dân trưởng thành đă được tiêm chủng đầy đủ.
Tuy nhiên, Giáo sư Andrew Pollard, Giám đốc Nhóm nghiên cứu vắc xin của ĐH Oxford, nhận định có nhiều bằng chứng cho thấy vắc xin có khả năng bảo vệ chống lại các biến thể hiện tại trong một khoảng thời gian dài và việc tiêm nhắc lại là chưa thật sự cần thiết.
“Tại thời điểm này, với mức độ bảo vệ cao của vắc xin trong dân số Anh và không có bằng chứng nào cho thấy khả năng bảo vệ đó bị mất đi, việc tiêm liều thứ ba ở Anh trong khi các quốc gia khác không có đủ vắc xin là không thể chấp nhận được”, ông Andrew đánh giá.
Bên cạnh đó, một nghiên cứu mang tên Com-CoV2 do ĐH Oxford dẫn đầu được công bố tuần trước trên chuyên san Y khoa Lancet cho thấy việc tiêm kết hợp vắc xin AstraZeneca và Pfizer/BioNTech giúp tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ chống lại protein IgG có khả năng gây đột biến cho vi rút SARS-CoV-2. Phương án tiêm kết hợp đă tạo ra nồng độ cao của kháng thể khi các liều được dùng cách nhau 4 tuần.
Đáng chú ư, các chuyên gia khuyến cáo nên tiêm liều đầu tiên là AstraZeneca và liều tiếp theo là Pfizer để tạo ra kháng thể và phản ứng tế bào T cao hơn so với thứ tự ngược lại.
Giáo sư Matthew Snape, chuyên nghiên cứu về Nhi khoa và Tiêm chủng tại ĐH Oxford, cho biết: “Nghiên cứu mở ra khả năng cho phép sự linh hoạt trong việc triển khai tiêm vắc xin ở Vương quốc Anh cũng như trên toàn cầu, đặc biệt là các quốc gia c̣n thiếu nguồn cung”.
Theo Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh TP.HCM (HCDC), sau tiêm vắc xin Covid-19, tùy cơ địa mỗi người sẽ có phản ứng khác nhau. Để cơ thể mau hồi phục, cần có chế độ dinh dưỡng và vận động phù hợp.
HCDC lưu ư những người sau tiêm vắc xin cần có chế độ dinh dưỡng và vận động phù hợp /// ẢNH: ĐỘC LẬP
HCDC lưu ư những người sau tiêm vắc xin cần có chế độ dinh dưỡng và vận động phù hợp
ẢNH: ĐỘC LẬP
Ngày 28.6, Trung tâm kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC) cho hay, khi tiêm vắc xin Covid-19, tùy theo cơ địa của từng người mà có các phản ứng ở mức độ khác nhau như sốt nhẹ, đau mỏi khắp người, đau sưng tại chỗ tiêm,…
TP.HCM đă tiêm hơn 700.000 liều vắc xin Covid-19; với 91.000 người phải hoăn tiêm
Trong đó, các phản ứng rất phổ biến sau tiêm vắc xin Covid-19 của AstraZeneca (chiếm tỷ lệ từ 10% các trường hợp được tiêm) là: đau đầu, buồn nôn, đau cơ, đau khớp, nhạy cảm đau, đau, nóng tại vị trí tiêm, ngứa, mệt mỏi, bồn chồn, sốt, ớn lạnh (rất phổ biến là sốt nhẹ và phổ biến là sốt từ 38 độ C). Các phản ứng phổ biến (chiếm từ 1% đến dưới 10%) là: sưng và đỏ tại vị trí tiêm.
Các triệu chứng sau tiêm vắc xin sẽ thuyên giảm và khỏi hoàn toàn sau 1-2 ngày. Để giảm bớt t́nh trạng này, ngoài chế độ chăm sóc, theo dơi, HCDC lưu ư những người sau khi tiêm vắc xin cần bổ sung đầy đủ dinh dưỡng và vận động hợp lư để cơ thể nhanh phục hồi, khỏe mạnh.
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
