Nhận biết người sống giả tạo để không bị tổn thương
Tác giả: Thảo Viên
Tham vấn y khoa: BS. Nguyễn Thường Hanh
Nhấn vào chia sẻ trên Facebook (Opens in new window)
Chia sẻ trên Skype (Opens in new window)
Bấm để chia sẻ lên LinkedIn (Opens in new window)
Nhận biết người sống giả tạo để không bị tổn thương
Những người sống giả tạo có thể khiến bạn tổn thương v́ bị lừa dối, thậm chí là bị chơi xấu khi cạnh tranh mà không hề hay biết. Làm sao bạn có thể sớm tháo mặt nạ của kiểu người nguy hiểm này?
Các nhà khoa học cho biết con người sẽ có xu hướng nói dối khi muốn vượt trội ai đó, giữ ǵn ḥa b́nh hay tránh để người khác bị tổn thương (*). Một số người th́ nói dối để tự bảo vệ bản thân trong những t́nh huống nguy hiểm hoặc bảo vệ ḷng tự trọng của ḿnh. Ngay cả một đứa trẻ mới vài tháng tuổi cũng biết “lừa dối” mẹ khi khóc mặc dù chẳng có vấn đề ǵ cả để thu hút sự quan tâm. Động vật có thể dùng các chiêu tṛ “lừa dối” nhau để tranh giành thức ăn hoặc bạn t́nh giao phối.
Tuy nhiên, con người sống giả dối th́ có thể xem sự lừa dối như một loại mặt nạ tâm lư để âm thầm gây tổn hại cho mọi người xung quanh. Bạn cần biết cách phân biệt người giả dối và người tử tế để tránh bị tổn thương. Đồng thời, sự nhạy bén trong cách nh́n người cũng sẽ giúp bạn trân trọng hơn những người yêu mến bạn một cách chân thành.
Dấu hiệu của người sống giả dối
sống giả tạo
Cuộc sống này quá ngắn ngủi để bạn bận tâm về những người sống giả dối. V́ thế, bạn nên nhận biết những người này qua 10 dấu hiệu sau đây:
1. Người sống giả tạo nói không giữ lời: Nếu t́nh trạng “nói được mà không làm được” lặp lại quá nhiều lần, đây có thể là dấu hiệu chứng tỏ người ấy đang nói dối.
2. Người sống giả tạo xuất hiện khi có lợi: Bạn sẽ thấy kiểu người này luôn vắng mặt mỗi khi bạn cần có sự giúp đỡ, nhưng lại có mặt mỗi khi có lợi ích cho bản thân.
3. Người sống giả tạo không lắng nghe bạn: Họ chỉ giả vờ ngồi đó nhưng không nắm bắt thông tin bạn đề cập, sau này nhắc lại sẽ không nhớ.
4. Người sống giả tạo thường tỏ ra vui vẻ: Dạng người này có biệt tài có thể cười nói vui vẻ với cả người mà họ ghét hoặc ngay sau khi bị sếp phê b́nh!
5. Người sống giả tạo nói xấu sau lưng bạn: Không có ai hoàn hảo, song họ luôn cố ư “vạch lá t́m sâu” để nói những điều tiêu cực về bạn, thậm chí nói sai sự thật về bạn.
6. Người sống giả tạo thích khoe thành tích: Những giá trị cuộc sống hiện đại có thể khiến họ thích chạy theo danh vọng và các mối quan hệ có lợi cho ḿnh.
7. Người sống giả tạo thường biện minh: Thay v́ thừa nhận lỗi lầm hoặc sai sót, họ có xu hướng đưa lư do biện minh để tự bảo vệ ḿnh.
8. Người sống giả tạo thích đổ lỗi: Để đánh lạc hướng đối phương khi xung đột, họ sẽ t́m cách đổ lỗi cho người khác.
9. Người sống giả tạo thường tám chuyện: Họ thường tụ tập buôn dưa lê về người thứ ba. Nếu đang túm tụm nói chuyện mà tản ra khi bạn đến th́ có thể đang nói về bạn đấy.
10. Người sống giả tạo hay lấy ḷng cấp trên: Kiểu người này sẽ rất chú ư xây dựng mối quan hệ với cấp trên bằng cách khen ngợi, tặng quà, mời đi ăn…
Thế nhưng có thứ không phải là thuốc, không phải là thủ thuật ǵ cả mà vẫn có thể gây ra những bệnh vô duyên: đó là lời nói! Có những lời nói gây hoang mang, lo lắng, làm mất ăn mất ngủ, gây kiêng cữ quá đáng làm cho t́nh trạng bệnh khó phục hồi hơn. Cái đó gọi là sự “dán nhăn” (labelling). Chẳng hạn như người không có chuyên môn, không đủ cơ sở khoa học chắc chắn mà “phán” cho một cái chẩn đoán kiểu như “nghi ung thư”, “hơi bị lớn tim”, hoặc một từ mơ hồ như “máu lộn mỡ, gan hơi nhiễm mỡ, viêm nhiễm phần phụ, rối loạn thần kinh thực vật”… hoặc “bị thư phù, bị người cơi trên nhập…” đều đem lại những kết quả tai hại không thể ngờ được! Ngay cả bị dán nhăn là già cả, già nua, già yếu, mất sức rồi bị ép phải nằm yên một chỗ, lúc nào cũng có người nâng đỡ chăm sóc th́ sẽ ngày càng lệ thuộc, ngày càng suy nhược, mau loăng xương, bắp cơ thoái hóa, cứng khớp nhanh. Đáng sợ hơn cả là bị ép phải vào nằm viện, nằm nhà thương, nhà dưỡng lăo, nhà nghỉ mất sức… khi vẫn c̣n có thể tự quản được. Thật ra đây chỉ là giải pháp cuối cùng v́ một khi đă vào các cơ sở này rồi th́ không hy vọng ǵ trở lại đời sống b́nh thường được nữa v́ càng ngày càng thụ động, ỷ lại, lệ thuộc, suy sụp.
Các cơ sở chăm sóc cho người già thực ra rất cần thiết, miễn là phải giữ một số nguyên tắc như đảm bảo sự riêng tư, tôn trọng cá nhân, giúp tự chủ, tự quản, và tạo nhiều cơ hội cho họ tham gia sinh hoạt phù hợp với sở thích và sức khỏe. Tóm lại, không nên để người cao tuổi mắc thêm những bệnh… vô duyên!
V́ Sức Khỏe Của Ḿnh, Đừng Bao Giờ Làm 11 Điều Này Khi Đi Máy Bay
Các tiếp viên hàng không đă chứng kiến tất cả, và họ khuyên bạn đừng ngây thơ cho rằng máy bay là nơi sạch sẽ để có thể làm mọi thứ mà không lo nhiễm bệnh. Nhiều người đă phát ốm chỉ v́ ngồi máy bay.
Sau đây là những việc bạn nên hạn chế làm khi đi máy bay:
1. Đi chân trần trên máy bay
Nhiều hành khách từng nôn ói, làm đổ thức ăn ra sàn, thậm chí đổ... máu ra sàn. Do đó đừng bao giờ đi chân trần trên sàn máy bay, đặc biệt khi vào nhà vệ sinh. Chưa kể những mảnh ly tách vỡ không được dọn sạch có thể gây thương tích cho bạn.
2. Uống nước đá trên máy bay
Hầu hết các hăng máy bay đều phục vụ nước đóng chai, nhưng đá của họ có thể làm từ nước ṿi. Huống chi, các bể chứa nước trên máy bay thường khá cũ kỹ và dễ có vi khuẩn. Đó là lư do thức ăn trên máy bay khá nhạt nhẽo, không ngon. Nếu muốn uống nước, bạn chỉ nên dùng các loại nước đóng chai và đóng lon, không thêm đá nhé.
3. Đừng ngồi trên máy bay cả chặng dài
Nếu ngồi trên máy bay suốt, bạn rất dễ bị thuyên tắc tĩnh mạch sâu ở chân. Đối với những chuyến bay ngắn th́ không sao, nhưng nếu bay đường dài, bạn nên đứng dậy đi lại hoặc duỗi người, hoặc tập thể dục chân tại chỗ. Bạn cũng nên tránh mặc quần áo chật để không gây khó khăn cho tuần hoàn máu.
4. Đừng tắt điều ḥa ở ghế của bạn
Nếu máy điều ḥa khiến bạn lạnh, tốt nhất bạn nên mặc thêm quần áo vào. V́ máy điều ḥa có vai tṛ quan trọng trong việc thổi bay vi khuẩn trước khi chúng tấn công bạn, do đó từng tắt máy nhé.
5. Đừng đeo kính áp tṛng
Bạn nên đeo kính thường thay v́ kính áp tṛng. Không khí trong cabin rất khô, có thể gây khó chịu cho mắt. Việc ngủ trên máy bay khi đeo kính áp tṛng cũng dễ làm tổn thương mắt.
6. Đừng dùng chăn trên máy bay
Chăn gối trên máy bay được sử dụng lại luân phiên giữa các chuyến, chúng chỉ được giặt giũ khi ngày bay kết thúc. Nhiều người dùng chăn quấn chân hoặc hỉ mũi vào đó, nên bạn tránh dùng chúng th́ tốt hơn.
7. Đừng tiếc thức ăn làm rơi trên khay đựng
Khay đựng thức ăn trước mặt bạn ít khi được tiệt trùng giữa các chuyến bay, do đó nếu làm rơi văi thức ăn ra đây, tốt nhất là bạn nên dọn sạch và bỏ đi. Nhiều người c̣n cho con ngồi lên khay để thay tă, có người c̣n gác chân lên đó, do đó bạn chẳng biết trên đó có ǵ đâu
Độ ẩm trên máy bay rất thấp, do đó bạn hăy uống đủ nước để không bị viêm họng. Bên cạnh đó, bạn cũng không nên dùng cà phê hay trà v́ caffeine dễ gây mất nước. Rượu cũng là một thức uống nên hạn chế v́ có thể gây mất nước.
9. Đừng mặc đồ ngắn
Hăy mặc quần áo dài nhằm cách li da thịt với chỗ ngồi trên máy bay, v́ ghế chứa đầy vi khuẩn. Nhiệt độ trên máy bay cũng khá lạnh nên bạn hăy tự biết giữ ấm.
10. Đừng ngủ tựa đầu vào cửa sổ
Nhiều người cũng tựa đầu vào cửa sổ giống bạn. Họ ho, hỉ mũi vào tấm kính đó, nên nơi này không sạch sẽ lắm đâu. Bạn cũng chớ chạm tay linh tinh và đừng cho tay vào miệng hay lên mặt nhé.
11. Hăy gọi tiếp viên hàng không khi thấy không khỏe
Tiếp viên hàng không đều đă được đào tạo bài bản về các trường hợp sơ cứu khẩn cấp, kể cả những ca đỡ đẻ trên máy bay. Do đó bạn đừng ngại lên tiếng khi cần giúp đỡ nhé.
V́ hiểu sai về hạn dùng, 90% người Mỹ đă phạm sai lầm là vứt bỏ thực phẩm và thuốc quá sớm.
1/. Thực phẩm
Họ nghĩ rằng thực phẩm sẽ không c̣n dùng được sau ngày qui định đó, trong khi thật ra ư nghĩa đúng nhất mà các nhà sản xuất muốn nói đến là thực phẩm sẽ đạt t́nh trạng tươi tốt nhất vào ngày qui định trên nhăn hiệu, chứ không phải là sẽ bị hư hỏng ngay sau ngày đó.
Một cuộc nghiên cứu mới đây do ban bảo vệ nguyên liệu thiên nhiên phối hợp với ban quy định điều lệ thực phẩm của đại học Harvard cho thấy phần đông người tiêu dụng thường lẫn lộn về ư niệm “bán đến ngày” (sell by), “tiêu thụ đến ngày” (use by), “dùng tốt nhất trước ngày” (best before).
Theo bà Dara Gunders, một trong những người tham gia cuộc nghiên cứu trên th́ ư niệm lệch về ngày tháng hết hạn khiến cho biết bao thực phẩm và nguyên liệu để chế biến chúng đă bị lăng phí v́ ai cũng sợ ăn vào sẽ mang bệnh. 25% người dân thậm chí c̣n vứt bỏ thực phẩm sớm hơn ngày quy định.
Nhóm nghiên cứu trên nghĩ rằng nguyên nhân gây ra sự lẫn lộn chính là vấn đề thiếu sót của liên bang trong việc xác định tiêu chuẩn từng nguồn thực phẩm, đưa đến sự tự tiện ra luật lệ ở cấp tiểu bang về cách đánh giá thực phẩm và phương cách ghi ngày tháng hạn định trên bao b́.
Nói cách khác như bà Dara Gunders nhận định th́ thật là một việc rối nùi, mà hậu quả gây ra khiến cho hằng năm có 40% thực phẩm c̣n tốt không được sử dụng tới, trị giá lên đến 165 tỉ đô la, tính b́nh quân ra là 455 đô la lăng phí đối với một gia đ́nh 4 người.
Cũng theo các nhà nghiên cứu th́ trong khi họ đang đề nghị các bộ ngành thực phẩm phải có một công thức chuẩn mực rơ ràng về thời hạn, cách tốt nhất đối với người tiêu dùng là tự t́m hiểu cấu trúc thực phẩm và cách bảo quản, tồn trữ của từng loại thức ăn, trong đó một kiến thức quan trọng là cách sử dụng hữu hiệu chức năng của tủ lạnh để vừa bớt tốn điện vừa kéo dài sự tươi tốt của thực phẩm.
Hàng năm người Hoa Kỳ đă liệng đi cả tỷ bạc Mỹ Kim thuốc Tây mà nhăn hiệu của các nhà bào chế nói là "quá hạn" theo lời dặn là phải của các dược sĩ là phải vứt đi.
Sự thật như thế nào?
Có phải liệng đi những thuốc "bị quá hạn" không?
Có đúng là thuốc "bị quá hạn" sẽ hết hiệu nghiệm hay là sẽ "hư hại" sau ngày "quá hạn" dán ngoài hộp thuốc?
Gerald Murphy, là một dược sĩ nay đă về hưu hiện cư ngự tại Ormond Beach, TB Florida không nghĩ như thế. Ông ta nói rằng đa số các thuốc "quá hạn" vẫn c̣n tốt và hiệu nghiệm nhiều năm sau ngày "hết hạn", mà do các hăng dược phẩm "cố ư" dán vào bao thuốc, để bắt người tiêu thụ phải mua thuốc mới để kiếm tiền mà thôi.
Ông đă trải qua cả chục năm tranh đấu cho việc "đặt để ngày hết hạn thuốc" phải dựa trên tiêu chuẩn khoa học chứ không phải dựa theo "chu kỳ" do các hăng dược phẩm tự ư "chọn lựa" được. Tại nhiều Tiểu Bang các dược sĩ tự động "cho" một ngày quá hạn khác - nhiều khi chóng hơn là ngày quy định của các hăng bào chế nữa. Ông nói: "Họ làm tiền bằng cách khuyến khích người tiếu thụ liệng đi những thuốc hăy con` tốt, để mua thuốc mới."
Ông Murphy được một "thắng lợi nho nhỏ" năm 2005, là Quốc Hội Florida đă nói với Hiệp Hội các dược sĩ Florida là "Không cần phải ghi ngày quá hạn trên các hộp thuốc nữa" như họ đă làm từ năm 1993.
Ông Murphy không phải hành động đơn độc. Cơ quan Quản Trị Thực Phẩm, Thuốc Men Hoa Kỳ ( US Food and Drug Administration=FDA ), trong những thử nghiệm cho Bộ Quốc Pḥng Hoa Kỳ, đă xác nhận rằng đa số các thuốc tây bán theo toa bác sĩ, hay bầy bán tại các tiệm thuốc vẫn c̣n hiệu nghiệm và an toàn rất lâu sau ngày "quá hạn" của các nhà bào chế.
( The U.S. Food and Drug Administration, in tests for the Defense Department has determined that most prescription and over-the-counter drugs remain safe and effective long after the manufacturer's expiration date - in some cases, may years longer.)
Nhưng khảo cứu của cơ quan FDA không kể đến những thuốc để trong những pḥng tắm có hơi ẩm hay trong xe nóng bỏng mùa hè. Bà Mary L. Euler, phụ tá khoa trưởng tại trường Đại Học Dược Khoa Missouri tại Kansas City, và là phát ngôn viên của Hiệp Hội Dược Phẩm Hoa Kỳ nói:
"Tôi có nghĩ rằng một cuộc khảo cứu rất cần thiết để t́m hiểu rơ về vần đề này không? - Tôi tin chắc chắn như vậy"
Năm 2001 Hiệp Hội Dược Sĩ Toàn Quốc Hoa Kỳ yêu cầu kỹ nghệ bào chế thuốc Tây đầu tư vào việc nghiên cứu kia, nhưng không được trả lời. (*)
Dân Biểu CH-Tb Pennsylvania là Tim Murphy đă yêu cầu cơ quan FDA cho một ban chuyên viên nghiên cứu riêng về vấn đề "quá hạn này".
Ông nói: "Có cái ǵ rơ ràng là không ổn. Ngay bây giờ, các ngày quá hạn đều do các nhà bào chế thuốc tự động quy định, làm sao mà biết được thực hư?"
Ông Armon Neel Jr, một dược sĩ tại Griffin TB Georgia mà công tác đặc biệt là xem xét lại các loại thuốc dùng trong các nhà dưỡng lăo và phải kư giấy huỷ bỏ các loại thuốc "hết hạn" quả làm ḷng ông không yên ổn.
Ông nói: " Thấy thuốc bị đưa vào ḷ đốt đi - cả triệu triệu Mỹ Kim - thật không đúng chút nào hết. "
Các bệnh nhân nào nếu c̣n thuốc dư, mà nghĩ rằng hăy c̣n tốt th́ nên hỏi bác sĩ riêng của ḿnh.
(*) .- Các nhà bào chế làm thinh là đúng quá rồi, v́ chạm đến túi tiền của họ. Bệnh nhân và người tiêu thụ phải vứt thuốc cũ đi để mua thuốc mới th́ họ được lợi bao nhiêu? Nên nhớ rằng mỗi năm có hàng ngàn dự luật "làm lợi" cho người dân Hoa Kỳ bị "nằm chết" trong các hộc bàn của các vị Dân Biểu, Thượng Nghị Sĩ Hoa Kỳ, nhất là các vị được làm Trưởng Ban hay Trưởng Tiểu Ban.
Ví dụ điển h́nh là "Dự Luật cho người dân Hoa Kỳ mua thuốc từ bên Canada giá rẻ bằng 1/10 giá thuốc ở Mỹ" đă chết thảm v́ sự "chống đối mănh liệt" (chạy chọt vận động - lobby) của các hăng bào chế Hoa Kỳ và Hiệp Hội Dược Sĩ Mỹ Quốc.
Việc đề nghị hỏi các ông bác sĩ gia đ́nh cũng không xong, v́ mấy vị bác sĩ này không có rành về thuốc lắm vả lại họ c̣n sợ bị đưa ra toà nữa, nếu "cho phép" bệnh nhân dùng thuốc cũ rồi sau naỳ sinh chuyện không lành.
Hồi tháng 6, tôi thấy trên đùi chân trái tôi có một vết bầm lớn bằng ngón tay cái. Tôi đi gặp bác sĩ. Bác sĩ hỏi tôi có té hay va chạm vào đâu không, có cảm thấy đau không. Tôi cho bác sĩ hay là tôi không té, không đụng vào đâu và không cảm thấy đau ǵ hết.
Bác sĩ cho tôi đi thử máu ngay, c̣n gọi điện thoại cho pathology hỏi khi nào có kết quả. Bác sĩ nói với tôi là đi đến pathology ngay để thử máu và ngày kia đến gặp bà. Thường th́ bác sĩ bảo tôi đi thử máu hay X ray, chẳng bao giờ họ gọi điện thoại hỏi bao giờ có kết quả, lần này tôi hăy c̣n ngồi ở pḥng mạch chờ bác sĩ viết order cho pathology, chưa đi tới pathology mà bác sĩ đă bảo họ gởi kết quả ngay.
Hai ngày sau, tôi trở lại gặp bác sĩ để biết kết quả thử máu, bác sĩ cười tươi nói không có bệnh ǵ hết, không bị ung thư máu. Và bác sĩ bảo tôi : ngưng uống dầu cá ngay lập tức.
Thông tin về dầu cả trong bản tin này có thể tin được.
Dầu cá chứa nhiều chất dinh dưỡng quư giá bởi được chiết xuất từ cá thu, cá hồi, cá trích, cá ngừ, cá tuyết…
Do đó, các chế phẩm của dầu cá thường chứa một lượng lớn axít béo omega-3. Ngoài ra, chúng c̣n có vitamin E, canxi, sắt, các vitamin A, B1, B2, B3, C hoặc D. Nhờ vậy mà dầu cá được sử dụng trong việc hỗ trợ điều trị rất nhiều bệnh, phổ biến nhất là những bệnh liên quan tới tim mạch.
Một số người sử dụng dầu cá để giảm huyết áp hoặc triglyceride (mỡ máu). Dầu cá cũng được dùng để pḥng ngừa bệnh tim và đột quỵ.
Bằng chứng khoa học cho thấy dầu cá thực sự làm giảm nồng độ triglyceride và có vẻ giúp pḥng ngừa bệnh tim cũng như đột quỵ khi sử dụng theo đúng liều khuyến nghị. Dầu cá khá an toàn đối với hầu hết mọi người, bao gồm phụ nữ có thai và cho con bú, khi dùng với liều thấp (3 g trở xuống mỗi ngày).
Tuy nhiên, dùng quá nhiều dầu cá (trên 3 g/ngày) có thể dẫn đến nguy cơ làm tăng đột quỵ hay những tác dụng phụ khác. Cụ thể:
- Dùng hơn 3 g dầu cá mỗi ngày có thể khiến máu khó đông và làm tăng nguy cơ bị chảy máu. Mặt khác, khi dùng dầu cá liều cao c̣n làm giảm hoạt động của hệ miễn dịch, dẫn đến giảm khả năng chống nhiễm trùng.
- Các tác dụng phụ có thể xảy ra như ợ hơi, hơi thở hôi, ợ nóng, buồn nôn, tiêu chảy, phát ban và chảy máu cam. Uống dầu cá trong bữa ăn hoặc để lạnh có thể giảm những tác dụng phụ này.
- Lạm dụng dầu cá c̣n có thể khiến những người mắc bệnh gan tăng nguy cơ chảy máu. Những người bị dị ứng với hải sản cũng có thể dị ứng với dầu cá. Uống dầu cá có thể làm tăng triệu chứng của bệnh trầm cảm. Sử dụng dầu cá liều cao c̣n có thể khiến cho việc kiểm soát đường huyết trở nên khó khăn hơn.
- Dầu cá có thể làm giảm huyết áp và khiến huyết áp tụt xuống quá thấp ở những người đang dùng thuốc hạ huyết áp. Đối với người có HIV/AIDS và các bệnh suy giảm miễn dịch khác, dầu cá liều cao có thể làm giảm đáp ứng miễn dịch của cơ thể.
- Một số nghiên cứu cho thấy dầu cá có thể làm tăng nguy cơ nhịp tim không đều ở những bệnh nhân cấy máy khử rung. Để an toàn, tốt nhất nên tránh các chế phẩm dầu cá. Với trường hợp polyp tuyến có tính gia đ́nh th́ dầu cá có thể làm tăng nguy cơ ung thư ở những người bị căn bệnh này.
- Với thuốc chống đông máu, dầu cá có thể làm máu khó đông. Sử dụng dầu cá cùng với các thuốc chống đông máu có thể làm tăng khả năng xuất huyết. Các thuốc làm máu chậm đông bao gồm: aspirin, clopidogrel (Plavix), diclofenac (Voltaren, Cataflam), ibuprofen (Advil, Motrin, others), naproxen (Anaprox, Naprosyn), dalteparin (Fragmin), enoxaparin (Lovenox), heparin, warfarin (Coumadin)...
Tóm lại, khi sử dụng dầu cá cần có sự chỉ dẫn của thầy thuốc, không tự ư mua dùng để tránh những điều đáng tiếc có thể xảy ra.
Yogurt hay sữa chua lên men là một loại thực phẩm rất phổ thông.
Đây là một loại thức ăn ngon miệng đồng thời cũng là một thực phẩm chức năng đầy tính bổ dưỡng.
Yogurt được làm từ sữa cho lên men bởi những loại vi khuẩn tốt, mà người ta gọi là Probiotics.
Vậy Probiotics (“trợ sinh”?) Prebiotics (tiền trợ sinh) và Synbiotics (hợp sinh?) là những chất ǵ?
Những vi khuẩn đồng minh của chúng ta
Biết rằng hệ tiêu hóa của con người chứa thường trực trên 400 loại vi khuẩn khác nhau với tổng số trên 100 000 tỉ vi khuẩn.
Đây là những vi khuẩn có ích cho cơ thể. Chúng tạo thành hệ vi sinh đường ruột (intestinal flora).
Các vi khuẩn nầy giúp ích trong việc làm lên men vài loại glucid như chất cellulose mà cơ thể không hấp thụ được. Cellulose là một chất trong các loài thực vật.
Ngoài ra, hệ vi sinh cũng dự phần trong việc tổng hợp các vitamins nhóm B và hầu hết vitamin K mà gan rất cần đến.
Khi thế quân b́nh của hệ vi sinh bị lệch đi, ruột có thể bị cảm nhiễm và bệnh sẽ xuất hiện ra.
Nói tóm lại, hệ vi sinh đường ruột rất cần thiết cho việc tiêu hoá, hấp thụ dưỡng chất (nutriments) cũng như sự thải bỏ những cặn bă độc hại.
Probiotics là ǵ?
Đây là những vi khuẩn tốt, có ích lợi cho sức khỏe chúng ta. Chúng thường được thấy hiện diện trong đường tiêu hóa và ngay cả trong âm hộ. Sự hiện diện của probiotics giúp ngăn chặn tác hại của các vi khuẩn xấu (pathogens) xâm nhập vào ruột.
Có nhiều loại vi sinh vật được sữ dụng như Probiotics, đó là vi khuẩn nhóm lactic (bactéries lactiques) như Bifidobacterium và Lactobacillus trích từ hệ vi sinh đường ruột hoặc là một vài loại men (levure).
Thí dụ điển h́nh về probiotics là vi khuẩn Bifidobacterium và vi khuẩn Lactobacillus trích từ hệ vi sinh đường ruột.Các loại vi khuẩn nầy có khả năng tạo ra lactic acid khi chúng phân hủy đường lactose.
Hai loại vi khuẩn nầy từ lâu đă được Nhật Bản và Âu Châu sử dụng trong kỹ nghệ sản xuất sữa chua lên men.
Tại Hoa Kỳ, trên 60% yogurt có chứa Bifidobacterium và Lactobacillus.
Trong kỹ nghệ yogurt, các probiotics sau đây thường được thấy sử dụng: Bifidobacterium bifidum, Bifidobacterium breve, Bifidobacterium infantis, Bifidobacterium longum, Lactobacillus acidophilus và Lactobacillus casei.
Muốn được hiệu nghiệm, probiotics cần phải là vi khuẩn sống.
Để đạt kết quả tốt, phải cần ít nhất một tỉ vi khuẩn sử dụng như Probiotics mỗi ngày v́ những vi khuẩn nầy chỉ ở tạm trong ruột mà thôi.
Trở ngại thường gặp là acid của dịch vị tiêu hóa có thể hủy diệt lối 90% probiotics ăn vào. Để bù đấp sự mất mát nầy mà chúng ta cần tiêu thụ một số lượng probiotics thật lớn.
Chúng ta cũng có thể uống những viên thuốc probiotics có áo bọc bên ngoài để chỉ tan ra lúc vào đến ruột mà thôi.
Nên uống Probiotics lúc bụng tróng,và trường hợp nếu có uống thuốc khác th́ phải cách nhau hai giờ.( Julie Véronneau,Pharm)
Tại Canada, luật lệ về bao b́ nhăn hiệu quy định sản phẩm probiotics cần phải được ghi chú rơ rệt về nồng độ vi khuẩn sống (active) hay U.F.C (unités formatrices de colonies) cho mỗi gram sản phẩm.
Prebiotics là ǵ?
Đây là những thức ăn của Probiotics. Nói rơ hơn là những chất bột đường glucide không tiêu hóa dược và vẫn c̣n nguyên vẹn khi vào đến ruột già (colon). Tại nơi đây chúng kích thích sự hoạt động của probiotics dặc biệt là nhóm Bifidobacterium.
Prebiotic giúp vào việc cải thiện hệ miễn dịch, giúp hấp thụ chất calcium, và có thể làm giảm nguy cơ xuất hiện của một vài loại cancer nữa.
Prebiotic có thể hiện diện một cách tự nhiên trong một số thực phẩm, chẳng hạn như củ hành, rau diếp xoắn chicory, củ cây cúc vu topinambour (helianthus tuberosis) và artichaut
Cây cúc vu (danh pháp khoa học: Helianthus tuberosus L.), là một loài thực vật có hoa, có nguồn gốc Bắc Mỹ và được trồng trong khu vực ôn đới để lấy phần thân củ mà người Việt quen gọi là củ dùng làm rau ăn củ.(wikipedia).
Topinambour là thực vật bà con với artichaut. Củ topinambour rất giàu Inuline, một chất bột đường glucide, có ích trong việc giúp vi khuẩn bifidobacterium phát triển mạnh trong ruột. Đồng thời cũng chứa nhiều chất sắt, potassium, vitamins B1, B5 và phosphore
Rất tốt để giúp cải thiện bệnh tiểu đường type II và t́nh trạng mỡ cao trong máu.
Thấy bán trong gian hàng rau quả của siêu thị và các chợ Á Đông. Ăn sống hơi ḍn nhưng không cai ṇng như củ cải trắng daikon. Làm món ǵ cũng được: ngâm chua,, làm gỏi, nấu canh, xào… Giá hơi đắt.
Le Figaro fr.- Que contient le topinambour? (c̣n có tên là Jerusalem artichoke)
Một khảo cứu trên chuột của Unversité catholique de Louvain (2011) cho biết prebiotic tác động vào hệ vi sinh đường ruột và mệnh lệnh đuợc truyền lên năo để kiểm soát sự nhạy cảm của hormon leptin. Hormon nầy giúp ích trong việc thu nạp và sử dụng năng lượng trong tế bào và kiểm soát sự đói bụng appetite.
Kết quả thí nghiệm trên cho biết prebiotic trong thức ăn rất tốt để giúp kiểm soát hiện tượng béo ph́ và bệnh tiểu đường type II.
Một vài loại sản phẩm có chứa đồng thời vừa probiotic và vừa prebiotic, người ta gọi chúng là những Synbiotics.
Đôi khi nhà sản xuất cho trộn thêm vào yogurt những chất fructo oligosaccharides trích từ Inuline (là một glucide) của Rau diếp Xoắn Chicorée (Chicory, wild succory). Chất thêm vào nầy được gọi là Prebiotic và có công dụng giúp cho probiotics tăng trưởng mạnh hơn.
The green variety is the most common. Radicchio is a red-leafed Italian variety of chicory
Thí dụ điển h́nh tại Canada, sản phẩm sữa Additio de Nutrimor có chứa bốn loại vi khuẩn gốc lactic (Bifidobacteriumlactis BB-12, Lactobacillus acidophilus LA-5, Lactobacillus bulgaricus, Streptococcus thermophilus) và Inuline là một prebiotic. Sữa hiệu Vitalité de Lactantia có chứa Inuline (4gr/250ml).
Lactantia Vitalité* contains the soluble prebiotic fibre, inulin, which is sourced from the Chicory plant. Its a natural fibre which is undetectable in the flavour and texture of milk.
Nước trái cây hiệu Tradition Vision Santé chứa 2g/250ml, và đồng thời cũng chứa 3 tỉ probiotics.
Các thí nghiệm cho thấy, mỗi ngày tiêu thụ 4g prebiotic là đũ nhu cầu rồi. C̣n nếu tiêu thụ trên20 gr sẽ bị bị đau bụng và trướng hơi bụng.
Probiotics có ích lợi ǵ cho sức khỏe?
Theo giới thuốc thiên nhiên, kỹ nghệ sữa cũng như ư kiến của một số nhà dinh dưỡng th́ yogurt là một thực phẩm chức năng (functional food) rất tốt cho sức khỏe.
Probiotics có thể đem đến cho cơ thể những lợi ích sau đây:
*-Cải thiện sự quân b́nh của hệ vi sinh đường ruột bằn cách làm gia tăng sự hiện diện của vi khuẩn tốt trên số lượng vi khuẩn xấu (như E coli, Salmonella)
*-Ngăn chặn sự xâm nhập của các vi khuẩn gây bệnh bằng cách cản chúng bám vào thành ruột.
*-Giúp cho việc tiêu hóa thức ăn được hữu hiệu hơn. Cải thiện sự hấp thụ dưỡng chất. Dễ đi cầu.
Đối với những người thường bị chứng bất dung nạp đường lactose (intolérance au lactose) th́ probiotics sẽ giúp chất đường nầy được tiêu hóa dễ dàng hơn.
*-Giảm nguy cơ bị tiêu chảy do uống quá nhiều thuốc kháng sinh (antibiotic associated diarrhea hay AAD).
*-Điều hoà hệ miễn dịch.
*-Ngừa cancer ruột.
*-Giảm cholesterol trong máu.
*-Giảm thiểu hiện tượng dị ứng.
*-Các thí nghiệm gần đây cho biết probiotics cũng có ít nhiều tác dụng tốt trong việc chữa trị các bệnh viêm ruột gây tiêu chảy do virus và do vi khuẩn Clostridium difficile.
Có quảng cáo c̣n đi xa hơn nữa, như cho rằng…probiotics giúp vào việc quân b́nh của các hormones, ngừa viêm đường tiết niệu và viêm âm hộ, ngăn ngừa chứng loăng xương, ngăn chặn tác dụng độc hại của tia phóng xạ và của các kim loại nặng, ngừa chứng hôi miệng và giảm stress, v.v…
Trên đây là những ǵ kỹ nghệ probiotics đă quảng cáo.
Tại Canada và Hoa Kỳ, probiotics chỉ được xếp vào loại thực phẩm bổ sung (dietary supplement) mà thôi..
Ở dạng bột và dạng viên, probiotics phải chịu sự chi phối của cơ quan FDA thông qua luật Dietary Supplement Health and Education Act Standards...
Trường hợp dùng để làm lên men yogurt, kefir (cũng là nột loại sữa lên men) th́ probiotics được xem như nằm trong thành phần b́nh thường của sản phẩm...
Trường hợp kỹ nghệ muốn sử dụng một loại vi khuẩn nào đó như một probiotic để thêm vào sản phẩm, vi khuẩn nầy cần phải được FDA xét duyệt và công nhận là nằm trong nhóm vi khuẩn an toàn gọi là GRAS (Generally Recognized as Safe).
Vấn đề probiotics c̣n rất phức tạp và chưa rơ rệt cho lắm nên các cơ quan y tế của Canada lẫn Hoa Kỳ chỉ cho phép ghi chú trên món hàng những câu quảng cáo (claims) chung chung như “giúp cho hệ vi sinh đường ruột được tốt” (supports a healthy intestinal flora) mà thôi.
Tốt hơn hết là nên chọn những sản phẩm có chứa những probiotics nào đă từng được nghiên cứu nhiều, như Lactobacillus casei, Lactobacillus rhamnosus…
Nên chọn các vi khuẩn có tính cộng lực với nhau v́ mỗi loại vi khuẩn có khuynh hướng tác động tại những nơi chuyên biệt khác nhau chẳng hạn như Lactobacillus có tác động chủ yếu trên ruột non c̣n loại Bifidobacterium th́ tác động trên ruột già.
Tại Quebec, sản phẩm yogurt thường có chứa các loại probiotics như Lactobacillus bulgaricus, Streptococcus thermophilus, Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus casei và Bifidus…
+chọn những viên có áo bọc để tránh bị acid của bao tử làm tổn hại vi khuẩn.
+nên biết là yogurt loại chúng ta thường mua ở siêu thị đều chứa rất ít vi khuẩn.
+nên mua những loại yogurt dùng để trị liệu (yogurt thérapeutique) v́ có chứa số lượng lớn vi khuẩn cần thiết. Có thể mua trong các tiệm bán thực phẩm thiên nhiên.
+tránh mua yogurt có pha trộn thêm nhiều loại trái cây.
+tốt nhất nên mua những loại yogurt ferme hoặc nature hay plain.
Số lượng vi khuẩn sống có hoạt tính cũng có thể rất thay đổi tùy theo nhăn hiệu yogurt.
Kết luận
Hiện nay trên thị trường, probiotics cũng như Omega-3 nhờ khéo quảng cáo đă trở thành những mặt hàng đang lên rất mạnh mẽ trên khắp thế giới...
Kỹ nghệ sữa và kỹ nghệ thuốc thiên nhiên đều hết lời ca tụng probiotics và xem nó như là một thực phẩm bổ sung mang những tính năng pḥng trị được rất nhiều bệnh tật.
Ngược lại, phía y khoa th́ dè dặt hơn. Họ cũng công nhận rằng probiotics là vi khuẩn tốt cho sức khỏe, nhất là trong việc củng cố hệ vi sinh đường ruột và ngăn chặn bệnh tiêu chảy do việc lạm dụng thuốc kháng sinh gây ra.
C̣n đối với các tính năng khác của probiotic th́ các bác sĩ khuyên chúng ta cần phải thận trọng dè dặt hơn v́ lẽ c̣n thiếu rất nhiều xét nghiệm lâm sàng cùng các khảo cứu khoa học đáng tin cậy.
Người ta tự hỏi phải chăng cơn sốt probiotics chẳng qua chỉ là một đ̣n khuyến măi của kỹ nghệ sữa?
Nhưng dù có nói sao đi nữa, chúng ta phải nh́n nhận rằng yogurt là một thức ăn ngon miệng và rất tốt cho tất cả mọi người bất luận tuổi tác già hay trẻ.
Tại sao chúng ta không dám thử?
Tham khảo:
Julie Veronneau, pharmacienne. Les Probiotiques; Québec Pharmacie Vol. 55 No 11, Dec 2008-Jan 2009
Isabelle Huot, Dre en Nutrition.Prébiotiques et Probiotiques. Bel Âge Magazine , Fev 2008
American Diabetes Association Journal-Responses of gut microbia and glucose and lipid metabolism to prebiotics in genetic obese and diet induced leptin resistant mice
Ung thư dạ dày thời kỳ đầu đa phần không có biểu hiện ǵ hoặc chỉ có những biểu hiện nhỏ.
Khi các triệu chứng lâm sàng biểu hiện ra th́ bệnh đă đến thời kỳ cuối. 5 triệu chứng sau đây giúp chúng ta không bỏ lỡ cơ hội chữa trị.
Đau nhức phần bụng trên
Đây là triệu chứng phổ biến nhất của ung thư dạ dày. Bắt đầu đau âm ỉ liên tục, thường được chẩn đoán là viêm dạ dày hoặc loét dạ dày.
Khó chịu phần bụng trên
Chủ yếu là cảm giác no chướng bụng hoặc nóng bụng. Triệu chứng đó có thể hết tạm thời nhưng sẽ bộc phát lặp đi lặp lại.
Chán ăn, ợ hơi và triệu chứng khó tiêu khác
Có cảm giác là sau khi ăn bụng đầy, chướng, khó chịu và chủ động hạn chế đồ ăn uống, thường kèm theo triệu chứng ợ hơi.
Phân đen hoặc đại tiện kèm máu
Nếu trong trường hợp bạn không ăn đậu phụ huyết, hoặc uống các loại thuốc như bismuthum (Bi) mà xuất hiện phân đen khi đại tiện, cần sớm đến bệnh viện kiểm tra.
Mệt mỏi, giảm cân và thiếu máu
Đây là các triệu chứng ung thư dạ dày thông thường không có ǵ khác biệt. Bệnh nhân thường do chán ăn, mất máu đường tiêu hóa nên xuất hiện các triệu chứng suy nhược và mệt mỏi.
Khi dạ dày đau, khu vực dạ dày hay đường tiêu hóa khó chịu, chúng ta nên kịp thời đi đến bệnh viện để kiểm tra nội soi để t́m rơ nguyên nhân. Những người mà sinh hoạt không có quy luật, công việc căng thẳng, bận rộn, thời gian dài ăn thực phẩm muối, hun khói hoặc thực phẩm ẩm mốc th́ càng nên kịp thời kiểm tra sức khỏe định kỳ.
Mặc dù có nhiều người khi đau dạ dày chỉ là viêm dạ dày thông thường, nhưng cuối cùng đă phát triển thành ung thư dạ dày, con số này cũng không phải ít. Loét dạ dày, viêm dạ dày thu co, thịt thừa dạ dày hoặc một số bệnh dạ dày măn tính khác hiện tại đă được công nhận tiền ung thư.
Điều này khuyến cáo các gia đ́nh có tiền sử về bệnh dạ dày, nếu xuất hiện các triệu chứng đau dạ dày nhiều lần, nên thận trọng v́ có thể sẽ dẫn đến ung thư dạ dày.
Bài thuốc này "lượm" được trên net. Nhận thấy người chuyển có ḷng chia sẻ, xin đăng vào trang nhà để quư vị tùy nghi xử dụng. Chỉ là rượu thoa ng̣ai da nếu không công hiệu th́ cũng không đến nỗi có hại hay bị phản ứng như thuốc uống. Biết đâu có thể giúp giảm cơn đau đầu gối mà thế hệ sáu bó trở lên thế nào cũng mắc phải. Xin tùy nghi.
Đau nhức đầu gối khi trời trở gió là một loại thống phong, nó vừa nhức vừa sưng lại âm ấm. Thông thường người ta dùng thuốc aspirin để trấn át cơn đau nhức này. Nhưng có những người đau bao tử không dám dùng aspirin th́ hăy dùng bài thuốc rất khả tín này.
Không có rượu vodka th́ xài rượu đế thượng hạng cũng ok .
Cách làm:
Hai (2) phần tiêu đen + 3 phần rượu Vodka bỏ vào một chai, lọ hay hủ thủy tinh ngâm cho đến khi nào nước rượu trở nên màu đen tuyền (càng để lâu càng tốt) ...
Loại rượu này dùng mỗi khi trở trời đau nhức đầu gối.
Hy vọng giúp ích được cho quư vị.
Hội Chứng Đường Hầm Bàn Tay - Carpal Tunnel Syndrome
Thần kinh giữa (median nerve) chạy giữa cẳng tay xuống đến cổ tay. Thần kinh giữa phụ trách việc dẫn truyền cảm giác từ các ngón cái, trỏ, giữa, và một nửa ngón đeo nhẫn của bàn tay. Bàn tay ta có cảm giác khi sờ vào vật cứng, mềm, nóng, lạnh, phần lớn là nhờ dây thần kinh giữa. Thần kinh giữa cũng điều khiển các cử động của ngón cái.
Khi thần kinh giữa bị chèn ép, bàn tay và cổ tay sẽ đâm đau, tê. Đây là chứng rất hay xảy ra, được gọi “hội chứng đường hầm bàn tay” (carpal tunnel syndrome), khiến nhiều người đau khổ và khó làm việc. 1-2% số người sống tại Mỹ có chứng này, tốn kém hàng năm lên đến cả tỷ mỹ-kim.
Trước kia, bệnh hay nhận thấy ở các vị cao niên, song các khảo cứu gần đây cho biết nhiều người trẻ nay cũng bị. Cổ tay phụ nữ thon nhỏ, đường hầm bàn tay hẹp, nên phụ nữ hay có hội chứng đường hầm bàn tay nhiều gấp ba đàn ông.
Đến cổ tay, trước khi chia thành nhiều nhánh chạy xuống các ngón cái, trỏ, giữa, và một nửa ngón đeo nhẫn của bàn tay, thần kinh giữa chạy trong một đường hầm (tunnel) nhỏ hẹp. Đường hầm ấy bao bọc bởi các xương của bàn tay ở phía sau, và một màng gân cứng chắc phía trước. Trong đường hầm, ngoài thần kinh giữa, c̣n có 9 sợi dây gân bắp thịt (tendons). Thần kinh giữa bị chèn ép khi đường hầm ở cổ tay đâm hẹp lại do màng gân bao bọc phía trước dày thêm, xương bàn tay phía sau có ǵ bất thường to hơn, hoặc các cơ cấu trong đường hầm sưng lên.
Đa số các trường hợp đau, tê bàn tay do hội chứng đường hầm bàn tay không có nguyên nhân rơ rệt, bệnh xảy ra nó cứ xảy ra (idiophathic carpal tunnel syndrome). Nhưng một số bệnh cũng khiến con đường hầm bàn tay đâm nhỏ hẹp, đưa đến hội chứng đường hầm bàn tay, như trong nhiều trường hợp:
- Chấn thương vùng cổ tay, khiến cấu trúc của cổ tay thay đổi.
- Các bất thường của những dây gân trong đường hầm (ở chung pḥng, một hai anh to béo bất thường, thế nào cũng có anh chịu chèn ép).
Ngoài ra, các cử động gập, ngửa cổ tay đều có thể làm áp suất trong đường hầm tăng lên. Đây là cơ chế gây bệnh ở một số các nghề nghiệp cần gập và ngửa cổ tay liên tục, như gói thịt (meat packer), tính tiền trong siêu thị, nhân viên assembly line, thợ may, nhạc sĩ,... Nhất là, nếu cổ tay và bàn tay lại thường xuyên rung (vibration) v́ cách làm việc hoặc dụng cụ làm việc.
Định bệnh
Các triệu chứng điển h́nh của hội chứng đường hầm bàn tay: đau nóng (burning), giảm cảm giác, hoặc thấy tê như kiến ḅ ở các ngón cái, trỏ, giữa, và một nửa ngón tay đeo nhẫn; một số vị có triệu chứng ở nguyên ḷng bàn tay. Đau có thể lan lên khuỷu tay, thỉnh thoảng lên đến vai. Xoa nắn bàn tay và các ngón tay, hoặc vẩy vẩy bàn tay giúp ta thấy đỡ hơn.
Triệu chứng hay xảy ra lúc đang ngủ ban đêm, v́ ban đêm, đường hầm bàn tay dễ sưng, chật hơn ban ngày, thêm vào đó khi ngủ, ta lại hay gập cổ tay, khiến đường hầm càng bóp nhỏ thu hẹp. Lâu dần, triệu chứng xảy ra cả vào ban ngày, sau khi dùng bàn tay để làm một công việc ǵ đặc biệt.
Bệnh tiến triển nặng hơn, bàn tay đâm yếu, vụng về, mất khéo léo lúc làm những công việc tỉ mỉ như cài cúc áo, xỏ kim,... Cuối cùng, ngón cái ngày càng kém sức, bắp thịt phía dưới ngón cái teo nhỏ. Triệu chứng nặng hơn khi ta sử dụng bàn tay lâu, như lúc lái xe, viết lách, đọc sách, khi thực hiện những hoạt động cần đến bàn tay trong tư thế nắm chặt, hay phải chuyển động các ngón tay và cổ tay liên tục. Cái đau có khi rất dữ, chịu không nổi.
Bệnh thường tấn công bàn tay dùng nhiều, song đến 35% số người bệnh có triệu chứng ở cả hai bàn tay.
Làm thế nào để định ra chứng tê, đau bàn tay do hội chứng đường hầm bàn tay? Sự định bệnh bao giờ cũng bắt đầu bằng bệnh sử (phần kể bệnh của bạn). Bạn biết kể bệnh khéo sẽ giúp bác sĩ nhanh chóng nghĩ đến hội chứng đường hầm bàn tay.
Rồi, để xác định chẩn đoán, bác sĩ thường t́m 3 dấu chứng quan trọng sau:
- Gơ búa cổ tay (Tinel’s sign): bác sĩ dùng một búa nhỏ gơ vào cổ tay của bạn, xem bạn có tê, đau lúc bác sĩ gơ búa hay không?
- Gập cổ tay (Phalen’s sign): bác sĩ bảo bạn để cả hai tay lên mặt bàn, khuỷu tay chống trên mặt bàn, và để gập hai cổ tay trong ṿng 1 phút: bên bệnh có cảm giác tê ở các vùng ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa, và một nửa ngón đeo nhẫn.
- Đè cổ tay (compression test): bác sĩ dùng ngón cái bấm đè vào cả hai cổ tay bạn (vùng có đường hầm bàn tay) trong ṿng 1 phút: cũng như dấu chứng gập cổ tay, bên bệnh có cảm giác tê ở các vùng ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa, và một nửa ngón đeo nhẫn.
Nếu cần, trong những trường hợp nghi ngờ hoặc chữa không bớt, để xác quyết “bạn đúng có hội chứng đường hầm bàn tay do thần kinh giữa bị chèn ép”, chúng ta đo sự dẫn truyền các luồng thần kinh (nerve conduction study, hơi đau, đắt tiền) ở cổ tay. Việc này ta nhờ đến bác sĩ chuyên khoa Thần Kinh (neurologist). Những trắc nghiệm này cũng cho ta biết t́nh trạng đă nặng đến đâu.
Ngoài ra, trên đường đi t́m nguyên nhân của chứng tê, đau bàn tay của bạn, bác sĩ có khi chụp phim cổ tay, xem xương cổ tay có ǵ bất thường khiến đường hầm bàn tay hẹp (như gẫy xương trong quá khứ), hoặc làm một số thử nghiệm để t́m những bệnh gây hội chứng đường hầm bàn tay: suy tuyến giáp trạng, tiểu đường, bệnh thấp khớp rheumatoid, bệnh lupus, ...
Để tiện cho việc chữa trị, ta chia hội chứng đường hầm bàn tay thành hai thể:
Ít khi xảy ra. Thể cấp tính thường do chấn thương như gẫy, trật khớp xương cổ tay làm đường hầm bàn tay bất ngờ hẹp nhỏ. Trường hợp này, triệu chứng xảy ra nhanh chóng và rất nặng, v́ thần kinh giữa tổn thương cấp tính. Sự chẩn đoán và chữa trị cần gấp rút để mau chóng cứu văn t́nh thế.
- Thể kinh niên:
Xảy ra thường hơn, và chính là thể bệnh chúng ta đang thảo luận. Thể kinh niên lại được phân chia thành: sớm (early), giữa (intermediate), muộn (late).
Khi bạn mới bị hội chứng đường hầm bàn tay thể sớm, triệu chứng lúc có lúc không, hay xảy ra về đêm, hoặc sau một vài hoạt động đặc biệt. Trong giai đoạn sớm, thần kinh giữa chưa có những tổn thương quan trọng. Sau một thời gian, khi bệnh tiến triển sang giai đoạn giữa với những tổn thương quan trọng hơn của thần kinh giữa, bạn tê, đau bàn tay liên tục hơn. Sang đến giai đoạn muộn, thần kinh giữa tổn thương trầm trọng do sự chèn ép lâu ngày, sơ cứng và thoái hoá. Bạn mất cảm giác bàn tay và các ngón tay. Đồng thời, ngón cái yếu và bắp thịt bàn tay phía dưới ngón cái teo nhỏ.
Chữa trị
Việc chữa trị nhắm mục đích làm nhẹ triệu chứng, giảm thiểu hoặc loại trừ các yếu tố, điều kiện gây triệu chứng (việc làm, các bệnh thấp khớp rheumatoid, lupus, tiểu đường, suy tuyến giáp trạng t́m thấy, ...), đồng thời cân phân đă đến lúc cần đến giải phẫu hay chưa.
Có ba cách được xem là hữu hiệu để chữa hội chứng đường hầm bàn tay:
1. Bất động cổ tay:
Bạn được khuyên dùng một dụng cụ y khoa giúp bất động cổ tay (wrist splint) khi ngủ ban đêm, và cả ban ngày nếu cần, lúc phải làm những công việc thường hay khiến triệu chứng đến thăm bạn. Dụng cụ giữ cổ tay trong tư thế cân bằng, không gập hoặc ngửa nhiều trong lúc bạn ngủ hoặc làm việc.
Cách chữa này giản dị song rất quan trọng, bạn nên nghe theo lời khuyên của bác sĩ, đeo dụng cụ bất động cổ tay đều.
2. Dùng thuốc steroid:
Nếu triệu chứng làm khổ bạn nhiều, bác sĩ có thể chích thuốc steroid methylprednisolone vào đường hầm bàn tay bạn, hoặc cho bạn uống thuốc steroid prednisone 10-14 ngày.
Các thuốc chống đau Tylenol, Motrin, Aleve, … không hiệu nghiệm.
3. Giải phẫu nới rộng đường hầm (carpal tunnel release surgery):
Dành cho những trường hợp bệnh bắt đầu sang đến giai đoạn muộn, bàn tay, ngón tay bắt đầu yếu sức. Những trường hợp tuy chưa sang giai đoạn muộn, song làm khổ người bệnh lâu không bớt, có lẽ cũng nên giải phẫu.
Sau giải phẫu, 90% số người được mổ cho biết họ bớt đau (ban đêm hoặc ban ngày), nhưng chỉ 73% số người được mổ cho biết họ hoàn toàn hài ḷng với kết quả của giải phẫu. Như vậy, giải phẫu cũng không đem lại kết quả như ư cho tất cả mọi người bệnh.
Ngoài ba cách chữa hữu hiệu trên, hai cách chữa carpal bone mobilization (lay động xương bàn tay, làm bởi chuyên viên vật lư trị liệu chuyên về bàn tay) và yoga có thể cũng giúp.
Nói chung, đến một nửa số người bệnh (thường là người trẻ, triệu chứng chỉ một bên tay), triệu chứng thuyên giảm dần với thời gian (nếu gây do mang thai, triệu chứng thường sẽ biến mất khoảng 6 tuần sau khi sanh). V́ vậy, những trường hợp bệnh nhẹ, sớm, và một số trường hợp bệnh ở giai đoạn giữa, ta có thể thử dùng cách chữa dè dặt (conservative treatment) với dụng cụ bất động cổ tay, thuốc steroid, carpal bone mobilization, yoga. Có nhiều trường hợp nhẹ, sớm, bệnh lằng nhằng lúc nọ lúc kia qua nhiều tháng, năm.
Ngoài việc dùng dụng cụ bất động cổ tay và thuốc, nhiều người cần ngưng hẳn công việc, rút ngắn thời gian thực hiện công việc, hoặc thu xếp để lúc làm lúc nghỉ. Dụng cụ làm việc có khi cần được sửa đổi để giúp bàn tay và cổ tay, lúc cầm nắm dụng cụ, vẫn trong tư thế cân bằng, không ngửa hay gập nhiều.
Hội chứng đường hầm bàn tay xảy ra rất nhiều (nhưng lạ, người Việt chúng ta ít người biết đến tên nó!). Nhẹ, sớm, nó lằng nhằng lúc này lúc nọ qua tháng, năm, nhiều trường hợp nó biến mất luôn sau một thời gian. Tiến triển sang giai đoạn giữa và muộn, nó thường cần đến giải phẫu. Dụng cụ bất động cổ tay đóng vai tṛ quan trọng trong sự trị liệu ở giai đoạn sớm (song người Việt chúng ta lại ít người chịu dùng!).
Ngáp là hiện tượng tự nhiên của cơ thể chứ không hẳn khi bạn cảm thấy buồn chán, mệt mỏi hay buồn ngủ. Theo các nhà khoa học, ngáp rất có lợi cho sức khỏe. Ngáp là cách cơ thể làm trẻ hóa năo bộ để hoạt động hiệu quả hơn.
Ngáp được thể hiện bằng cách hít không khí vào để làm căng màng nhĩ, và tiếp theo là thở ra. Thỉnh thoảng, ngáp là phản ứng tự nhiên của cơ thể, và nó luôn bắt bạn phải mở lớn miệng.
Nâng cao tâm trạng
Khi ngáp, lượng dopamine gia tăng. Điều này kích hoạt oxytocin và cảm giác hài ḷng. Khi những hóa chất này được kích hoạt càng nhiều, bạn sẽ ngáp thường xuyên hơn. Ngáp dễ lây, v́ nó tạo sự phản chiếu, thúc đẩy bạn phản ứng lại trạng thái hành vi hoặc cảm xúc từ người khác. Những người đang sử dụng thuốc chữa bệnh suy nhược thường ngáp nhiều hơn, đặc biệt trong ba tháng đầu tiên khi dùng thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc. Những người ngồi gần người hay ngáp, cũng sẽ ngáp theo. Khi trong trạng thái căng thẳng với người thân hoặc bạn bè, mọi người thường ngừng cuộc nói chuyện và cùng ngáp nhiều lần. Hay nói cách khác, bạn cứ thoải mái ngáp và đừng cảm thấy lo lắng ǵ cả.
Tái kích hoạt cơ thể
Điều này hoàn toàn đúng, tương tự như khi bạn nhấn nút hoạt động lại cho một thiết bị vậy. Ngáp giúp điều chỉnh nhịp sinh học của cơ thể hoặc chu kỳ hoạt động 24 giờ của trạng thái và hoạt động sinh học của con người. Thực tế này thường gặp ở trẻ sơ sinh, bệnh nhân vừa ra khỏi cơn hôn mê hoặc những người đi dự tiệc khi trở về nhà vào buổi tối. Ngáp cũng gia tăng giữa lúc bạn thay đổi từ trạng thái thụ động sang trạng thái hoạt động và ngược lại.
Về phương diện sinh học, ngáp giúp tái khởi động đồng hồ sinh học cơ thể nhờ khuấy động hệ thống thần kinh cơ và tạo sự tiến triển trong thân năo. Khi bạn đi du lịch bằng máy bay và đến những vùng có múi giờ thay đổi, đừng ngại ngáp để tái kích hoạt nhịp sinh học cơ thể. Ngáp sẽ giúp giảm bớt những tác động của rối loạn sinh học cơ thể.
Tăng cường sức khỏe tinh thần
Khi thực hiện những hoạt động có tính tập trung cao, bạn phải tiêu hao nhiều năng lượng. Tinh thần đôi khi có khuynh hướng bị chao đảo, dẫn đến công việc của bạn kém hiệu quả, và ngáp là cách giúp bạn cảm thấy trấn tĩnh hơn. Nó cũng giúp bạn thư giăn, tỉnh táo và duy tŕ trí nhớ hiệu quả hơn. Bất cứ lúc nào bạn hít thở sâu, sóng năo hoạt động chậm lại và các bắp thịt sẽ phát tín hiệu thư giăn. Nếu bạn bị căng thẳng tinh thần, nên cố gắng tập trung vào việc ḿnh đang làm, hăy dành chút thời gian để ngáp và thư giăn.
Duy tŕ cân bằng của năo bộ
Nghiên cứu cho biết, ngáp giúp làm dịu hoạt động quá độ của năo bộ khi nó gắng sức hiệu chỉnh nhiệt độ và sự trao đổi chất. Thực tế, ngáp càng gia tăng khi bạn thực hiện những công việc đ̣i hỏi tập trung cao về tinh thần. Ngáp c̣n giúp ngăn chặn cơn buồn ngủ. Phát hiện này gây không ít ngạc nhiên cho chúng ta, trong khi hầu hết mọi người vẫn nghĩ ngáp sẽ tăng cảm giác buồn ngủ hơn. Ngáp giúp các bắp thịt trên khuôn mặt co rút lại, từ đó làm tăng lượng máu chảy qua các động mạch dẫn đến năo bộ. Theo các nhà khoa học, điều này có thể làm tăng sự tỉnh táo, khả năng duy tŕ năng lực tập trung.
Gai Cột Sống: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Biến Chứng
Cột sống, hay xương sống, bao gồm 33 đốt sống, xương cùng, các đĩa đệm cột sống, và xương cụt nằm ở phía lưng, tách biệt bởi các đĩa cột sống.
Gai cột sống là một bệnh gây đau nhức làm ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống, giảm khả năng lao động của người bệnh và thậm chí gây ra một số biến chứng khó lường.
1. Nguyên nhân gây gai cột sống
Cột sống, hay xương sống, bao gồm 33 đốt sống, xương cùng, các đĩa đệm cột sống, và xương cụt nằm ở phía lưng, tách biệt bởi các đĩa cột sống. Cột sống chứa và bảo vệ tủy sống bên trong ống tủy sống. Gai cột sống là một bộ phận h́nh thành do sự phát triển thêm ra của xương trên thân đốt sống, đĩa sụn hay dây chằng quanh khớp.
Gai đôi cột sống có thể gặp ở bất kỳ vị trí nào của cột sống (cột sống cổ, cột sống lưng, thắt lưng và cùng cụt), nhưng thường thấy ở đốt sống cổ và thắt lưng, v́ hai vị trí này chịu lực tác động nhiều nhất dẫn đến t́nh trạng khớp thoái hóa nhanh nhất.
Có một số nguyên nhân chính dẫn đến gai cột sống, đó là do viêm khớp cột sống măn tính làm ảnh hưởng đến phần sụn đốt sống gây hao ṃn dần bề mặt của khớp, trở nên thô ráp, xù x́ và cuối cùng hai bề mặt xương tiếp xúc, cọ xát lên nhau gây đau. Do đó, gai cột sống là một đáp ứng tự nhiên của cơ thể đối với phản ứng viêm măn tính của khớp xương cột sống.
Bên cạnh đó sự lắng đọng canxi ở dây chằng, gân tiếp xúc với đốt sống do quá tŕnh lăo hóa cũng là một trong các nguyên nhân gây gai cột sống (loại canxi này ở dưới dạng calcipyrophosphat). Gai cột sống có thể do nguyên nhân thoái hóa đốt sống bởi quá tŕnh lăo hóa (thông thường sau tuổi 40, nhất là nữ giới ở tuổi măn kinh) cũng là một trong các nguyên nhân chính gây ra gai cột sống.
Gai cột sống có thể do sự phản ứng của cơ thể sau khi bị chấn thương cột sống bởi sự chấn thương này sẽ làm tổn hại đến xương hoặc khớp cột sống (hoặc cả hai). Gai cột sống có chiều dài chỉ vài milimét thường xuất hiện ở mặt trước và bên, hiếm khi mọc ở phía sau, do đó ít chèn ép vào tủy và rễ thần kinh.
Bên cạnh đó, gai cột sống c̣n phụ thuộc khá nhiều vào yếu tố môi trường sống và có thể có yếu tố gia đ́nh (di truyền). Yếu tố môi trường: người bốc vác, đội các vật nặng, vận động viên cử tạ hoặc do ngồi nhiều, đứng nhiều bởi công việc. Bởi trọng lượng cơ thể, trọng lượng đồ vật nặng (có thể có cả hai) sẽ đè lên cột sống làm cột sống nhanh ṃn và yếu đi, nếu gặp ở những người có sức đề kháng kém, có bệnh măn tính, ăn uống không đảm bảo (lượng và chất), loăng xương th́ gai cột sống càng dễ xuất hiện.
Yếu tố gia đ́nh: bố, mẹ bị gai cột sống th́ con cái lớn lên cũng có thể mắc phải căn bệnh này
Gai cột sống nếu để lâu ngày không được chữa trị có thể gây nên biến chứng: nếu nhẹ th́ gây đau nhức khó chịu và ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt của người bệnh; nếu nặng có thể gây nên hiện tượng chèn ép thần kinh làm đau dây thần kinh liên sườn (gai cột sống lưng), đau thần kinh tọa (gai cột sống thắt lưng).
Đau dây thần kinh liên sườn rất dễ làm cho người bệnh hiểu nhầm là bệnh về hô hấp hoặc tim mạch. Đau dây thần kinh tọa có thể làm cho người bệnh đi lại khó khăn, teo cơ (bắp chân), rối loạn tiểu tiện thậm chí bị tàn phế. Nếu ống tủy bị quá thu hẹp cho sự h́nh thành gai cột sống, bệnh nhân (BN) sẽ có rối loạn đại tiểu tiện (đại, tiểu tiện không tự chủ), mất cảm giác.
2. Triệu chứng của gai cột sống
Gai cột sống là một trong các hậu quả của thoái hóa cột sống. Triệu chứng thường gặp của thoái hóa cột sống khiến BN phải đi khám là đau thắt lưng, đau vai hoặc cổ, lan xuống cánh tay, tê tay, đôi khi làm giới hạn vận động ở cổ, vai, thắt lưng (tùy vào vị trí của gai cột sống).
Với gai cột sống cổ th́ có thể gây nên chứng rối loạn tuần hoàn năo (đau đầu, buồn nôn, hoa mắt, chóng mặt, mất thăng bằng). Phần lớn gai cột sống gây đau do tiếp xúc với dây thần kinh hoặc các xương đốt sống khi cử động. Bởi v́ do gai cọ xát với xương khác hoặc các phần mềm ở xung quanh như: dây chằng, rễ dây thần kinh gây nên các cơn đau.
Nếu gai chèn ép các dây thần kinh, người bệnh sẽ bị những cảm giác đau vai, gáy, lan xuống cánh tay, bàn tay (gai cột sống cổ), đau tức ngực (gai cột sống lưng) và đau cơ đùi, cẳng chân, bàn chân và ngón chân, có khi gây rát bỏng (gai cột sống thắt lưng). Cơn đau xuất hiện khi BN đi, đứng. Cơn đau tăng khi cử động nhiều nhưng sẽ giảm khi được nghỉ ngơi.
Gai cột sống gây đau nhức và có thể gây nên một số biến chứng cho người bệnh. V́ vậy, khi bị đau vai gáy, cánh tay, thần kinh liên sườn, thắt lưng, mông, cẳng chân, bàn chân… th́ nên đi khám bệnh càng sớm càng tốt. Nơi khám tốt nhất là chuyên khoa xương khớp để được điều trị tránh biến chứng xảy ra. Ngoài thuốc c̣n có thể áp dụng lư liệu pháp để hỗ trợ cho điều trị.
Tuy nhiên, dùng thuốc ǵ, lư liệu pháp như thế nào sẽ có bác sĩ chuyên khoa cho chỉ định điều trị và tư vấn. BN không nên tự mua thuốc điều trị và không nên tự tập luyện không có hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
Trong cuộc sống hàng ngày không nên đứng, ngồi quá lâu, không mang vác, bưng bê các vật quá nặng. Khi bị viêm khớp, thoái hóa khớp cần tích cực điều trị theo đơn của bác sĩ khám bệnh. Dinh dưỡng đủ chất là điều hết sức cần thiết, nhất là các loại thức ăn giàu canxi, các loại vi chất có trong các loại rau xanh, trái cây.
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
