Trừng phạt, công cụ chủ chốt trong chính sách đối ngoại của Donald Trump

[cha12 ba]

6/27/19

« Sanctions are coming », nhái theo bộ phim rất ăn khách « Games of Thrones », tổng thống Mỹ Donald Trump, hồi đầu tháng 11/2018, đăng một tweet thông báo sẽ tái lập trừng phạt Iran.

Kể từ khi Donald Trump vào Nhà Trắng, tháng Giêng 2017, các trừng phạt kinh tế được ban hành với nhịp độ hối hả nhắm vào một số chế độ mà Washington muốn gây áp lực, như Bắc Triều Tiên, Iran, Venezuela, Nga…

Ngoại trừ trường hợp ra lệnh phóng vài chục quả tên lửa hồi tháng 04/2018 trừng phạt chế độ Damas bị cáo buộc dùng vũ khí hóa học sát hại thường dân Syria, vị tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ ưa thích sử dụng vũ khí trừng phạt kinh tế, đi kèm với những tuyên bố đe dọa, nhằm gây áp lực tối đa, thay vì can thiệp quân sự trực tiếp.

Đó là phương pháp và công cụ trong chính sách đối ngoại của Donald Trump.
Trên đài France Culture, chuyên gia Pascal Boniface, giám đốc Viện Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược, Pháp, nhận định :

« Gần như đây là một chiến lược mới. Donald Trump làm một bản tổng kết về chính sách bá quyền tự do, dùng can thiệp quân sự để áp đặt nền dân chủ và ông ta nhận thấy, Hoa Kỳ đã thất bại tại Irak, thất bại ở Libya.

Do vậy, Trump muốn chuyển sang một chiến lược khác, không mạo hiểm thí mạng quân nhân Mỹ vì sẽ phải trả giá rất đắt và không được lòng dân tại Hoa Kỳ.
Thế nhưng Donald Trump muốn « lột da đầu » một vài chế độ trước cuộc bầu cử tổng thống năm 2020.
Đó là những chế độ mà một bộ phận công luận, những cử tri ủng hộ ông ta rất thù ghét, như Venezuela, đương nhiên là Iran, cả Cuba nữa.

Còn trong hồ sơ Bắc Triều Tiên, ông ta muốn chứng tỏ là có khả năng đạt được những điều mà không một tổng thống tiền nhiệm nào có thể làm được : đó là phi hạt nhân hóa.
Do vậy, Donald Trump đặt chiến lược can thiệp quân sự sang một bên và tập trung hết sức lực vào chiến lược gây sức ép tối đa về kinh tế, cấm vận, tranh thủ nguyên tắc « ngoài lãnh thổ » trong luật pháp Hoa Kỳ để bắt chẹt và buộc các nước khác phải đi theo chính sách của ông ta. »

Bà Annick Cizel, chuyên gia về chính trị Mỹ tại Đại học Sorbonne mới-Paris 3, được báo La Croix trích dẫn, nhận định, « kiểu chính sách này thực ra là một truyền thống kể từ khi nước Mỹ ra đời ».
Truyền thống này « ăn sâu, bắt rễ » trong giới chính trị gia Hoa Kỳ, vượt lên trên sự phân chia phe phái Dân Chủ - Cộng Hòa.

Dưới thời tổng thống Bill Clinton, thuộc phe Dân Chủ, đạo luật Helms-Burton được thông qua năm 1996, tăng cường phong tỏa kinh tế Cuba.
Điểm khác biệt, theo chuyên gia Annick Cizel, là « quy mô các trừng phạt được đưa ra là mới mẻ », theo kiểu của Trump và « trừng phạt đã trở thành vũ khí ưa chuộng nhất trong chính sách đối ngoại của chính quyền Trump ».

Vũ khí này, một mặt, giúp tổng thống Donald Trump thực hiện mục tiêu đối nội.
Theo giới quan sát, nhìn vào lịch sử Hoa Kỳ và Nhà Trắng, hiếm khi nào lại có một tổng thống như Donald Trump tiến hành chính sách đối ngoại hướng tới một mục đích duy nhất : đó là tái đắc cử vào năm 2020.

Mặt khác, khi dùng vũ khí trừng phạt kinh tế, tài chính để gây áp lực thì các đồng minh của Hoa Kỳ khó có thể phản bác.
Đó là bài học mà Donald Trump rút ra trong vụ Mỹ can thiệp quân sự vào Irak năm 2003.

Chuyên gia Pascal Boniface giải thích :
« Thực vậy, mỗi khi Donald Trump làm một việc gì đó trong lĩnh vực đối ngoại, đó là để phục vụ cho chính sách đối nội.
Donald Trump muốn thuyết phục các cử tri. Ông ta muốn tái đắc cử tổng thống vào năm 2020.

Và còn gì tốt hơn khi có thể tuyên bố rằng ông làm thay đổi nhiều chế độ, rằng chính ông làm cho chế độ Ayatolla ở Iran sụp đổ, chế độ Maduro ở Venezuela sụp đổ hoặc thậm chí chế độ kế thừa Fidel Castro ở Cuba sụp đổ.

Thậm chí ông đạt được việc phi hạt nhân hóa Bắc Triều Tiên. Đó là những việc mà kể từ khi chiến tranh lạnh kết thúc, không một vị tổng thống tiền nhiệm nào làm được và đối với ông, đó là những thắng lợi…

Chúng ta có thể thấy một sự nhất quán trong học thuyết của Donald Trump.
Trước đây, Pháp cùng với Đức đã chống lại can thiệp quân sự của Mỹ vào Irak.
Nhưng với chiến lược mới của Donald Trump, tức là gây áp lực, tiến hành trừng phạt, các công ty của Pháp đã phải rút khỏi Iran.

Rõ ràng là rất khó chống lại chiến lược mới của Donald Trump.
Trước đây, dưới thời các tổng thống tiền nhiệm của Trump, người ta có thể chống lại chiến lược cũ, tức là chống can thiệp quân sự ».
Để gây áp lực tối đa, chính sách trừng phạt của tổng thống Trump thường đi kèm với tuyên bố « mọi giải pháp ở trên bàn », hàm ý cả can thiệp quân sự.
Vào lúc cuộc khủng hoảng ở Venezuela lên cao, trong những tháng đầu năm 2019, nguyên thủ Mỹ và nhiều cố vấn ở Nhà Trắng liên tục đưa ra các đe dọa.
Về khả năng Hoa Kỳ can thiệp quân sự vào Venezuela, chuyên gia Pascal Boniface nhận định :
« Không thể loại bỏ hoàn toàn khả năng này, bởi vì từ lâu, nước Mỹ đã có truyền thống can thiệp quân sự vào châu Mỹ Latinh và đó là trường hợp duy nhất.
Còn trong trường hợp Iran, Bắc Triều Tiên và cả trong trường hợp Cuba, Donald Trump không đưa ra những đe dọa can thiệp quân sự.

Trong khi đó, ông ta liên tục có những tuyên bố đe dọa đối với Venezuela, đó là nhằm gây sức ép, lôi kéo giới tướng lĩnh đứng về phía tổng thống tự xưng Guaido, nhưng vì can thiệp quân sự gây ra rủi ro rất lớn đối với sinh mệnh binh sĩ Mỹ.
Do vậy, chúng ta có thể nghĩ rằng, các tuyên bố của Donald Trump chủ yếu là nhằm gây áp lực, bắt chẹt hơn là đe dọa thực sự.

Người ta thấy rõ là trong tất cả các trường hợp, bất kể hậu quả về lâu dài ra sao, Trump muốn làm cho các chế độ đó kiệt quệ, sụp đổ về kinh tế, chứ không muốn can thiệp quân sự trực tiếp theo kiểu cũ nữa. »

Can thiệp quân sự gây tốn kém, không được lòng dân, nhiều nguy cơ bị sa lầy.
Với chính sách trừng phạt, tổng thống Mỹ có thể dễ dàng ra quyết định áp dụng hoặc tạm đình chỉ, để gây sức ép hoặc khuyên dụ đối phương.

Trường hợp điển hình là đối với Bắc Triều Tiên.

Theo chuyên gia Pascal Boniface, việc tổng thống Trump đơn phương ra các quyết định như vậy gây lo ngại cho các nước liên quan:

« Về ngắn hạn, sự can thiệp của Donald Trump vào quan hệ Hàn Quốc-Bắc Triều Tiên gây lo ngại.
Có thể ông ta nghĩ rằng Kim Jong Un muốn hiện đại hóa đất nước và do vậy, không có một sự lựa chọn nào khác là phải nhượng bộ trong hồ sơ vũ khí nguyên tử, đánh đổi lấy việc mở cửa kinh tế.

Đối với Donald Trump, việc gây áp lực tối đa sẽ buộc Kim phải nhượng bộ.
Thế nhưng, điều mà Kim Jong Un muốn là sống sót và tồn tại.
Lãnh đạo Bắc Triều Tiên nghĩ rằng nếu Kadhafi hay Sadam Hussein có vũ khí nguyên tử thì hai nhà độc tài này chắc vẫn còn sống và nắm quyền.
Do vậy, Kim Jong Un không hề có ý định nhương bộ.

Hàn Quốc rất lo ngại chính sách gây áp lực tối đa, kích động và châm lửa gây hỏa hoạn của Trump.
Hàn Quốc cũng như Trung Quốc đều mong muốn chế độ Bình Nhưỡng hạ cánh một cách nhẹ nhàng, lôi kéo chế độ này hội nhập vào nền kinh tế quốc tế, giống như Đông Đức trước đây đã được Tây Đức dẫn dắt trong thời kỳ hậu chiến tranh ».

Chính sách gây áp lực tối đa của Trump cho đến lúc này chưa mang lại những kết quả cụ thể.
Chuyên gia Pascal Boniface cho rằng trong hồ sơ Bắc Triều Tiên, Donald Trump đã phải nhượng bộ :
« Trump đã nhượng bộ vì ông ta dành cho Kim Jong Un những gì mà nhân vật này muốn có, tức là các cuộc gặp thượng đỉnh song phương.

Đây là một thành công rất lớn đối với Kim Jong Un vì có được uy tín và được lòng dân tại Bắc Triều Tiên.
Mặt khác, cả Hàn Quốc và Trung Quốc đều không muốn thấy chế độ Bình Nhưỡng sụp đổ bởi vì cả Seoul và Bắc Kinh đều biết rằng họ sẽ phải gánh chịu và giải quyết hậu quả.

Hàn Quốc biết rõ rằng trong trường hợp thống nhất bán đảo Triều Tiên quá nhanh, họ không có đủ khả năng và phương tiện để gánh vác việc này.
Khoảng cách phát triển giữa Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên rất lớn so với sự chênh lệch giữa hai nước Đức trước đây.

Tính trung bình, khi thống nhất nước Đức, bốn người dân Tây Đức nuôi và giúp đỡ một người Đông Đức, còn trên bán đảo Triều Tiên là hai người Hàn Quốc hỗ trợ một người Bắc Triều Tiên.

Do vậy, Hàn Quốc rất lo ngại trước nguy cơ chế độ Bắc Triều Tiên sụp đổ nhanh chóng mà dường như Trump rất mong muốn để gây áp lực, buộc Kim Jong Un và chế độ Bình Nhưỡng phải nhượng bộ ».

Hồ sơ Venezuela cũng chưa có kết quả khả quan nào.

Song song với các trừng phạt ngày càng khắc nghiệt nhằm làm cho Iran kiệt quệ kinh tế, tài chính, sau những lời đe dọa, tổng thống Donald Trump, ngày 27/05/2019, trong chuyến công du Nhật Bản, đã tuyên bố Hoa Kỳ không có ý định làm thay đổi chế độ tại Iran và ông vẫn hy vọng có thể đàm phán với chính quyền Teheran về một hiệp định hạt nhân mới.

Về hiệu quả của các trừng phạt, chuyên gia Dalia Dassa Kaye, thuộc tổ chức tư vấn Rand Corporation, được báo La Croix trích dẫn, cho rằng « nếu thực sự là nhằm thúc đẩy Iran ngồi vào bàn đàm phán hoặc thay đổi thái độ trong khu vực, thì khó có thể nói rằng chính sách của Mỹ đã thành công ».

Đức Tâm

Ngoài sanctions ra thì Trump thực tế chả có kế sách nào khả thi cả...Sang Venezuela thì Putin trừng mắt một cái là biến, xéo ngay để Aguado chới với ! Sang Bắc Hàn thì Tập tủm tỉm cười là Trump 0 biết làm gì hơn là bỏ đò, leo sang tranh chấp mậu dịch ! Iran thì hăm họa , xong vuốt ve, rồi lại chửi rủa...mấy chục năm qua Bắc Hàn và Iran đã sinh tồn ra sao thì ai cũng rõ, chỉ có mình Trump 0 hề biết...Vietnam là nước nào xa xôi, the moon is a part of the mars (NASA´s dumbest attack), nhưng hỏi khách sạn nào ở Moscow có call girls xinh nhất trần gian thì có em ! Bullshits !