Nguy cơ đột quỵ tim trong mùa lạnh

[june04]

Tim phải làm việc nhiều hơn khi thời tiết lạnh để duy trì nhiệt độ cơ thể làm tăng nguy cơ suy tim, đột quỵ tim nếu không phòng ngừa đúng cách.

Ngày 14/12, PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh, Giám đốc Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết đột quỵ tim có thể xảy ra với bất kỳ độ tuổi, thời điểm nào trong năm. Tuy nhiên, vào mùa lạnh, nguy cơ đột quỵ tim cao hơn, nhất là ở người bệnh tăng huyết áp, suy tim, từng phẫu thuật hay đặt stent, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, thói quen hút thuốc lá... Khi nhiệt độ trung bình giảm 10 độ C, nguy cơ nhồi máu cơ tim ở người lớn tuổi tăng thêm khoảng 7%. Người có tiền sử nhồi máu cơ tim, mắc bệnh tim hoặc trên 65 tuổi dễ bị ảnh hưởng bởi thời tiết lạnh hơn nhóm người khác.

Phó giáo sư Vinh giải thích nhiệt độ xuống thấp làm thay đổi độ nhớt của máu. Nhiều nghiên cứu cho thấy nhiệt độ giảm có thể làm tăng nồng độ fibrinogen - loại protein chính liên quan đến hình thành cục máu đông dẫn đến nhồi máu cơ tim. Ngoài ra, thời tiết lạnh, tim phải làm việc nhiều hơn để duy trì nhiệt độ cơ thể ổn định, dễ khiến bệnh tim mạch trở nặng nếu không có chế độ chăm sóc phù hợp.

Như bà Thương, 71 tuổi, ngụ TP HCM, suy tim độ 3. Thời tiết cuối năm se lạnh, giữ ấm cơ thể không tốt khiến bà hạ thân nhiệt, nhập viện với biểu hiện mệt, khó thở, hụt hơi. Kết quả xét nghiệm bà bị suy tim nặng (chức năng co bóp cơ tim - EF còn 20%), phù phổi cấp. Bệnh nhân được điều trị bằng thuốc trợ tim, lợi tiểu, kháng sinh trị viêm phổi. Sau hai tuần, triệu chứng cải thiện, chức năng tim phổi ổn định.

Còn ông Tiến, 68 tuổi, ngụ TP HCM, có thói quen hàng ngày đi bơi vào lúc 7h sáng, đủ khoảng 1.000 m. Đầu tháng 12, tiết trời se lạnh, ông dự định bơi vài vòng nhưng mới được khoảng 200 m thì cảm thấy khó thở, tức ngực. Ông ngừng bơi, về nhà nghỉ ngơi nhưng mức độ khó thở, nặng ngực tăng dần, vào bệnh viện Tâm Anh cấp cứu.

Phó giáo sư Vinh cho biết ông Tiến suy tim cấp do đột quỵ tim (chức năng tim chỉ còn 10%), nghi tắc hoàn toàn động mạch vành trái. Ông còn khó thở nhiều do phù phổi cấp, phải thở oxy qua mặt nạ. May mắn ông được đưa đến viện trong "giờ vàng" (hai giờ từ khi khởi phát triệu chứng). Bác sĩ nhanh chóng điều trị nội khoa suy tim cấp và đặt stent tái thông mạch máu cho bệnh nhân.

Dưới sự hỗ trợ của hệ thống siêu âm trong lòng mạch (IVUS), ê kíp đặt thành công hai stent đường kính lớn (3 mm). Sau can thiệp, ông Tiến giảm đau ngực, khó thở, tiếp tục điều trị suy tim, chức năng tim tăng lên 26%.

Ông Tiến có tiền sử tăng huyết áp, đái tháo đường nhưng không uống thuốc đều đặn. Theo Phó giáo sư Vinh, thói quen đi bơi mỗi sáng rất tốt nhưng vào những hôm trời lạnh, cơ thể dễ hạ thân nhiệt (nhiệt độ cơ thể giảm xuống dưới 35 độ C), khiến tim phải làm việc nhiều hơn để giữ ấm. Điều này làm tăng nguy cơ đột quỵ tim ở người vốn có sẵn yếu tố nguy cơ. Nhiệt độ giảm có thể làm tăng nguy cơ suy tim ở người cao tuổi. Trung bình, tỷ lệ tử vong hoặc nhập viện do suy tim tăng 0,7% khi nhiệt độ giảm một độ C.

Trời lạnh còn khiến người lớn tuổi dễ mắc các bệnh truyền nhiễm, phổ biến nhất là cúm. Bệnh do virus gây ra, có thể dẫn đến những vấn đề sức khỏe nguy hiểm, trong đó có suy tim, nhồi máu cơ tim.

Để phòng ngừa đột quỵ tim và các biến chứng tim mạch trong mùa lạnh, cần giữ ấm cơ thể, ăn đủ dinh dưỡng để tăng sức đề kháng, tránh vận động gắng sức, không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia, theo dõi huyết áp, điều trị tốt các bệnh nền. Người lớn tuổi, nhất là người có bệnh tim hoặc các yếu tố nguy cơ cần khám tim mạch định kỳ, tiêm vaccine phòng bệnh cúm, viêm phổi, ho gà, bạch hầu...

Không chỉ người lớn tuổi, trẻ bị bệnh tim bẩm sinh có nguy cơ trở nặng trong mùa lạnh, nhất là những trẻ vừa trải qua cuộc phẫu thuật, không được tiêm phòng đầy đủ.

BS.CKI Vũ Năng Phúc, Trưởng khoa Tim bẩm sinh, Trung tâm Tim mạch, cho biết bệnh viêm đường hô hấp như viêm phổi, cúm, viêm phổi do nhiễm RSV... là nguyên nhân chính làm trầm trọng triệu chứng và gây tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi mắc bệnh tim bẩm sinh.

Song song với tiêm vaccine đầy đủ, giữ ấm, người già, trẻ nhỏ tránh tiếp xúc với người mắc bệnh truyền nhiễm, bổ sung vitamin C và các dưỡng chất khác, đeo khẩu trang khi ra đường, hạn chế vận động mạnh để tránh ra nhiều mồ hôi khiến cơ thể mất nước.