Báo cáo: TikTok - 'Con ngựa thành Troy' của TQ nhằm chi phối phương Tây

[vuitoichat]

Theo như ứng dụng TikTok thuộc sở hữu của ByteDance là 'con ngựa thành Troy' của của Trung Quốc mà Bắc Kinh sử dụng để tiếp cận và gây ảnh hưởng đến các nền dân chủ phương Tây như một trung tâm nghiên cứu có trụ sở tại Ottawa (Canada), ứng dụng chia sẻ video ngắn TikTok được ví như ‘Con ngựa thành Troy’ .

Kể từ khi được công ty mẹ ByteDance có trụ sở tại Trung Quốc ra mắt vào năm 2016, TikTok đã vươn lên trở thành một trong những nền tảng truyền thông xã hội phổ biến nhất thế giới. Tuy nhiên, một báo cáo (pdf) mới từ Viện Macdonald-Laurier khẳng định rằng ứng dụng này thực chất là một "công cụ chiến lược" được chính phủ Trung Quốc sử dụng để "thúc đẩy các thông điệp chính trị và chương trình nghị sự chiến lược của họ".

Báo cáo nhấn mạnh sự quan tâm của nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đối với dữ liệu lớn (big data), vốn được cho là đang được sử dụng để "thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội của Trung Quốc và củng cố an ninh quốc gia".

Tác giả báo cáo Sze-Fung Lee đã mô tả việc sử dụng dữ liệu lớn như một "chiến lược quan trọng" của Trung Quốc kể từ khi ông Tập lên nắm quyền.

Theo bài báo năm 2013 trên tờ China News, ông Tập đã ví dữ liệu như "nguồn tài nguyên dầu mỏ" mới, có khả năng biến đổi sức mạnh quốc gia toàn diện. Ông khẳng định "bất cứ ai kiểm soát dữ liệu lớn sẽ chiếm thế thượng phong".

Ông Lee nhận định: "Tham vọng về dữ liệu lớn này ảnh hưởng sâu sắc đến cách thức Bắc Kinh vận dụng TikTok cho các hoạt động gây ảnh hưởng, cũng như phương thức thu thập dữ liệu và giám sát hàng loạt, phù hợp với chiến lược tổng thể của họ".

Báo cáo chỉ ra cách TikTok, với hàng tỷ người dùng quốc tế, trở thành công cụ đắc lực cho Bắc Kinh trong việc thu thập dữ liệu, gia tăng giám sát kỹ thuật số và mở rộng các hoạt động gây ảnh hưởng nhằm thúc đẩy các mục tiêu của chế độ "theo cách mà các nền tảng truyền thông xã hội khác của Trung Quốc và phương Tây không thể làm được".

Người dân đi ngang qua trụ sở của ByteDance, công ty mẹ của ứng dụng chia sẻ video TikTok, tại Bắc Kinh, ngày 16/9/2020. (Ảnh: Greg Baker/AFP/Getty Images)

TikTok thu thập dữ liệu của người dùng

Báo cáo của Viện Macdonald-Laurier cũng nêu bật những lo ngại nghiêm trọng về quyền riêng tư dữ liệu và cách thức TikTok thu thập dữ liệu khác biệt so với các nền tảng truyền thông xã hội phương Tây.

Ông Lee, tác giả báo cáo, cho biết: "Trung Quốc sử dụng TikTok để thực hiện giám sát kỹ thuật số và đàn áp xuyên quốc gia thông qua các sáng kiến như 'Dự án Raven'. Trong dự án này, TikTok được sử dụng để theo dõi các nhà báo phương Tây sau khi họ đưa tin về việc ứng dụng này liên tục truy cập dữ liệu người dùng Hoa Kỳ. Điều đáng lo ngại hơn nữa là dữ liệu ứng dụng có thể được chuyển sang Trung Quốc theo khuôn khổ pháp lý của nước này".

Dự án Con Quạ (Project Raven), được khởi động bí mật vào năm 2009 bởi Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE), là một chương trình giám sát và do thám quy mô lớn nhằm mục đích theo dõi, kiểm soát và đàn áp những người bất đồng chính kiến, đối thủ chính trị và giới truyền thông độc lập.

Cơ sở hạ tầng thu thập dữ liệu khổng lồ và phạm vi tiếp cận toàn cầu của TikTok cho phép Bắc Kinh giám sát hàng loạt hầu hết các mục tiêu của họ, bất kể vị trí địa lý hay họ có sử dụng ứng dụng hay không.

Báo cáo cho biết, Bắc Kinh còn sử dụng TikTok như một công cụ để lan truyền thông tin sai lệch, thúc đẩy các chiến lược và câu chuyện chính trị theo ý đồ của họ. Một số ví dụ được báo cáo trích dẫn bao gồm: chiến dịch thông tin sai lệch nhắm vào các cuộc bầu cử ở Đài Loan, lan truyền thuyết âm mưu cho rằng Hoa Kỳ tạo ra virus COVID-19, và lên án "những lời dối trá của phương Tây" về việc sử dụng lao động cưỡng bức ở Trung Quốc.

Báo cáo cũng đề cập đến việc sử dụng thuật toán "For You" của TikTok, thuật toán này chia sẻ một phần mã máy chủ với Douyin - phiên bản tiếng Trung của TikTok (cả hai đều thuộc sở hữu của ByteDance).

Tác giả cho biết: "Do chia sẻ mã nguồn, các thuật toán này có thể phải tuân theo các quy định của Trung Quốc về đề xuất nội dung và kiểm duyệt Internet, từ đó thao túng những video được hiển thị và khuếch đại cho người dùng".

Giám đốc điều hành TikTok Châu Thụ Tư điều trần trước Ủy ban Tư pháp Thượng viện ở Washington, Mỹ, vào ngày 31/1/2024. (Ảnh: Madalina Vasiliu/The Epoch Times)

Phản ứng của Canada

Báo cáo cũng phân tích việc nhắm mục tiêu người dùng Canada trên nền tảng TikTok và tác động tiêu cực của việc Canada thiếu các biện pháp ngăn chặn. Tác giả kêu gọi chính phủ Canada thực hiện "các hành động cụ thể" để chống lại sự thao túng và can thiệp thông tin từ bên ngoài.

Tác giả báo cáo kiến nghị áp dụng biện pháp mạnh mẽ: buộc ByteDance thoái vốn hoàn toàn khỏi TikTok theo quy định của Đạo luật Đầu tư Canada.

Vào tháng 9 năm ngoái, Đảng Tự do Canada đã tiến hành đánh giá an ninh quốc gia đối với TikTok và cấm ứng dụng này trên các thiết bị của chính phủ liên bang. Tuy nhiên, Thủ tướng Justin Trudeau vẫn chưa đưa ra thông tin cụ thể về cách thức Ottawa bảo vệ an ninh và quyền riêng tư của người Canada liên quan đến TikTok.

Tại Hoa Kỳ, báo cáo khuyến nghị "thực thi Đạo luật Bảo vệ người Mỹ khỏi ứng dụng do đối thủ nước ngoài kiểm soát (PAFACA)" vừa được thông qua.

"Với phạm vi tiếp cận và tầm ảnh hưởng rộng lớn của TikTok, mục tiêu chính là buộc ứng dụng này phải thoái vốn hoàn toàn khỏi công ty mẹ có trụ sở tại Bắc Kinh", tác giả báo cáo nhấn mạnh.

"Các nền dân chủ cùng chí hướng bắt buộc phải thực hiện các biện pháp nghiêm ngặt hơn để giảm thiểu rủi ro do TikTok và ByteDance gây ra càng sớm càng tốt".

Vào ngày 7/5, TikTok đã đệ đơn kiện lên Tòa án Phúc thẩm Liên bang ở thủ đô Washington nhằm ngăn chặn thi hành một đạo luật mới. Đạo luật này yêu cầu ByteDance, công ty mẹ có trụ sở tại Trung Quốc, phải bán ứng dụng TikTok hoặc gỡ bỏ ứng dụng này khỏi các cửa hàng ứng dụng và dịch vụ lưu trữ web.

Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ký ban hành đạo luật vào tháng trước, và sau đó đạo luật này đã được cả Thượng viện và Hạ viện thông qua với sự ủng hộ rộng rãi từ lưỡng đảng.

Trong hồ sơ gửi lên tòa phúc thẩm liên bang ở Washington, TikTok đã thách thức tính hợp hiến của luật mới khi cho rằng chính phủ Hoa Kỳ đã vi phạm các quyền của Tu chính án thứ Nhất đối với TikTok và hàng trăm triệu người dùng của nó vì lo ngại an ninh quốc gia.

Với đạo luật mới, ByteDance sẽ phải hoàn tất việc thoái vốn trước ngày 19/1/2025.1. Tổng thống Biden có thẩm quyền gia hạn thời hạn này thêm ba tháng nữa để tạo điều kiện cho việc hoàn tất thương vụ.