Tổng thống Mỹ Donald Trump đă bị chỉ trích nặng nề v́ quyết định ngưng tài trợ cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) trong bối cảnh đại dịch virus corona toàn cầu đang diễn ra phức tạp.
Tỷ phú Bill Gates, một nhà tài trợ chính của WHO, nói rằng việc này 'rất nguy hiểm'.
Tổng thống Trump hôm thứ Ba nói WHO đă "thất bại trong nhiệm vụ cơ bản" khi phản ứng với virus corona.
Người đứng đầu WHO cho biết họ đang xem xét tác động của việc cắt giảm tài trợ "để đảm bảo công việc của chúng tôi không bị gián đoạn".
"Chúng tôi rất tiếc về quyết định của Tổng thống Hoa Kỳ về việc tạm dừng tài trợ cho WHO", Tổng giám đốc Tedros Adhanom Ghebreyesus nói trong một cuộc họp báo, nói thêm rằng Hoa Kỳ là "một người bạn lâu đời và hào phóng ... Và chúng tôi hy vọng họ sẽ tiếp tục như vậy ".
Trước đó trên Twitter, ông này nói rằng "trọng tâm duy nhất" của WHO là ngăn chặn dịch bùng phát.
Tổng thư kư Liên Hiệp Quốc António Guterres nói rằng đây "không phải là lúc" để cắt tài trợ cho WHO, vốn "vô cùng quan trọng đối với những nỗ lực của thế giới để giành chiến thắng trong cuộc chiến chống lại Covid-19".
Ông Trump cáo buộc WHO đă phạm sai lầm chết người và quá tin tưởng Trung Quốc.
"Tôi đang chỉ đạo chính quyền của ḿnh tạm dừng tài trợ trong khi đánh giá vai tṛ của WHO trong việc quản lư sai nghiêm trọng và che đậy sự lây lan của virus corona," ông Trump nói với các phóng viên hôm thứ Ba.
Một tuyên bố của Nhà Trắng hôm thứ Tư cho biết WHO đă làm người dân Mỹ "thất vọng".
"Người dân Mỹ xứng đáng nhận được hơn thế từ WHO, và sẽ không có thêm nguồn tài trợ nào cho đến khi sự quản lư sai lầm, bao che và thất bại của họ có thể được điều tra," tuyên bố cho hay.
Ông Trump đă bị chỉ trích v́ cách xử lư đại dịch. Ông đă t́m cách làm chệch hướng những lời chỉ trích dai dẳng rằng ông đă hành động quá chậm để ngăn chặn sự lây lan của virus bằng cách chỉ ra quyết định của ḿnh hồi tháng Giêng về hạn chế người Trung Quốc nhập cảnh.
Ông cáo buộc WHO đă "chỉ trích" quyết định đó, nhắm đến các khuyến nghị chung của WHO về vấn đề hạn chế đi lại.
Hoa Kỳ là nhà tài trợ lớn nhất của WHO và đă trao cho tổ chức này hơn 400 triệu đôla năm 2019.
Quỹ Bill và Melinda Gates, nơi tài trợ cho nghiên cứu vaccine và điều trị Covid-19, là nhà tài trợ lớn thứ hai.
Quyết định về việc Mỹ có tiếp tục tài trợ sẽ được đưa ra sau khi có kết quả đánh giá mà ông Trump nói sẽ kéo dài 60 đến 90 ngày.
Các phản ứng khác:
Người phát ngôn của Thủ tướng Anh, ông Vladimir Johnson, cho biết "không có kế hoạch" dừng tài trợ và cho biết WHO có "vai tṛ quan trọng trong việc dẫn dắt các phản ứng liên quan đến sức khỏe toàn cầu"
Bộ trưởng Ngoại giao Đức Heiko Mass tweet rằng làm cho WHO vững mạnh là một trong những khoản đầu tư tốt nhất có thể được thực hiện tại thời điểm này
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên nói rằng quyết định này sẽ "phá hoại sự hợp tác quốc tế" trong việc chống lại virus
Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ cho biết đây là một "bước đi sai lầm nguy hiểm"
Không có lời biện minh nào cho động thái này vào thời điểm WHO "cần thiết hơn bao giờ hết", ông Josep Borrell, người đứng đầu chính sách đối ngoại của EU cho biết
Thủ tướng Úc Scott Morrison nói rằng ông đồng cảm với những lời chỉ trích của ông Trump nhưng WHO cũng thực hiện "rất nhiều công việc quan trọng"
Lănh đạo New Zealand Jacinda Ardern cho biết WHO đă đưa ra những "lời khuyên chúng ta có thể dựa vào"
Tổng thống đă làm "bất cứ điều ǵ cần thiết để làm chệch hướng dư luận khỏi thực tế là chính quyền của ông đă xử lư tồi tệ khủng hoảng này", đại diện đảng Dân chủ Eliot Engel nói.
Quyết định này "hoàn toàn chính xác", Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ Josh Hawley nói, trong số nhiều đảng viên Cộng ḥa chia sẻ quan điểm của ông Trump về WHO
Lập luận của Donald Trump là ǵ?
Bản quyền hình ảnhALEX WONG/GETTY IMAGES
Cho đến nay, Hoa Kỳ có số người nhiễm virus corona và tử vong cao nhất thế giới - với hơn 640.000 ca nhiễm và hơn 28.000 ca tử vong.
Ông Trump cáo buộc WHO đă không đánh giá đầy đủ sự bùng phát khi nó xuất hiện lần đầu ở thành phố Vũ Hán, làm mất đi thời điểm vàng.
"Nếu WHO đă thực hiện nhiệm vụ của ḿnh, đưa các chuyên gia y tế vào Trung Quốc để đánh giá khách quan t́nh h́nh tại đó và vạch ra sự thiếu minh bạch của Trung Quốc, th́ dịch bệnh có thể được ngăn chặn tại nguồn với ít người thiệt mạng," ông nói với các phóng viên.
"Điều này sẽ cứu sống hàng ngàn người và tránh thiệt hại kinh tế toàn cầu. Thay vào đó, WHO sẵn sàng chấp nhận các tuyên bố hời hợt của Trung Quốc ... và bảo vệ hành động của chính phủ Trung Quốc."
WHO là ǵ - và ai tài trợ cho tổ chức này?
Được thành lập vào năm 1948 và có trụ sở tại Geneva, Thụy Sĩ, đây là cơ quan của Liên Hiệp Quốc chịu trách nhiệm về sức khỏe cộng đồng toàn cầu
Có 194 quốc gia thành viên và nhằm mục đích "tăng cường sức khỏe, giữ an toàn cho thế giới và phục vụ những người yếu thế"
Tham gia vào các chiến dịch tiêm chủng, cứu hộ và hỗ trợ các nước trong chăm sóc ban đầu
Được tài trợ bởi các nước thành viên, dựa trên sự giàu có và dân số của nước đó, cùng với các đóng góp tự nguyện
Hoa Kỳ đă cung cấp 15% ngân sách của WHO năm 2018-19 - với hơn 400 triệu đôla
Trung Quốc đóng góp khoảng 86 triệu đô la trong năm 2018-19
Các quan chức Trung Quốc ban đầu che đậy sự bùng phát của virus ở Vũ Hán và trừng phạt những người cố gắng đưa ra cảnh báo. Bắc Kinh sau đó đă áp đặt các lệnh phong tỏa hà khắc, bao gồm cách ly ở quy mô chưa từng có, việc này nhận được sự khen ngợi từ WHO và ông Tedros.
Các chuyên gia của WHO chỉ được phép đến Trung Quốc và điều tra vụ dịch vào ngày 10/2, thời điểm đó nước này có hơn 40.000 ca nhiễm.
Tuy nhiên, các phóng viên Nhà Trắng chỉ ra rằng chính ông Trump đă ca ngợi phản ứng của Trung Quốc đối với dịch bệnh và hạ thấp nguy cơ của virus tại Mỹ sau khi WHO tuyên bố "t́nh trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng".
Tại sao WHO phải đối mặt với chỉ trích?
Đây không phải là lần đầu tiên phản ứng của WHO đối với dịch bệnh được mang ra soi xét.
Vào ngày 14/1, tổ chức này đă tweet rằng các cuộc điều tra sơ bộ của Trung Quốc cho thấy "không có bằng chứng rơ ràng về sự lây truyền từ người sang người" của virus mới.
Ông Trump và những người khác dùng Twitter để tấn công WHO v́ đă tin vào Trung Quốc bất chấp có bằng chứng ngược lại. Nhưng khoảng một tuần sau ḍng tweet đó, vào ngày 22/1, WHO đưa ra một tuyên bố công khai nói rằng việc lây truyền từ người sang người dường như đang diễn ra ở Vũ Hán.
Vào cuối tháng Giêng, cùng ngày đưa ra tuyên bố t́nh trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng, WHO nói rằng không cần thiết phải hạn chế đi lại để ngăn chặn sự lây lan của Covid-19 - lời khuyên này đă bị hầu hết các nước bỏ qua, bao gồm cả chính quyền Trump.
Vào tháng Ba, WHO cũng bị cáo buộc là chịu ảnh hưởng quá mức từ Trung Quốc sau khi một quan chức cấp cao từ chối thảo luận về phản ứng của Đài Loan đối với dịch bệnh.
Trong khi đó, một số chuyên gia y tế cũng nói rằng hướng dẫn của WHO về khẩu trang đă dẫn đến sự bối rối, hoang mang của công chúng.
Những lời chỉ trích thường xuyên khác về WHO nói chung là về việc tổ chức này bị hạn chế bởi chính trị và có bộ máy quan liêu. WHO đă bị chỉ trích nặng nề đặc biệt v́ phản ứng đối với dịch Ebola 2014-16 ở Tây Phi và về việc phải mất bao lâu mới đưa ra được tuyên bố t́nh trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng, khiến tổ chức này phải tuyên bố cải tổ.