VBF-Được biết hiện tại Việt Nam chưa công bố có bao nhiêu tiền dự trữ. Ước tính quỹ dự trữ ngoại hối lên đến 40 tỷ đô, c̣n vào vàng hay tiền đô như thế nào chưa rơ. Nhưng việc đổi tiền th́ đă bị dập tắt rồi, cùng lắm đầu 2018 mới có khả năng này.
Có lửa mới có khói
Cho dù Ngân hàng nhà nước Việt Nam đă chính thức bác bỏ tin đồn xuất hiện vào cuối tháng 11, đầu tháng 12 năm nay về việc cơ quan này sắp cho đổi tiền, nhưng thị trường và xă hội vẫn không bớt bị ám ảnh về một tương lai tiền đồng trượt giá thê thảm.
Bằng chứng đang hiển hiện là bất chấp thị trường bất động sản từ Bắc chí Nam vẫn tồn kho vài ba chục ngàn căn hộ cùng đất nền bao la, vẫn xuất hiện một ḍng tiền chảy vào khu vực này trong những tháng qua. Bằng chứng rơ ràng hơn là xu hướng người dân đă rút tiền gửi tiết kiệm để mua đất đang tăng dần với lư do hết sức đơn giản “Ôm đất th́ đất c̣n đó, chứ giữ tiền th́ chẳng biết c̣n lại được bao nhiêu”.
Đă từ lâu, chẳng có mấy người tin vào Ngân hàng nhà nước bởi cơ quan này đă quá nhiều lần bất nhất về “sáp nhập ngân hàng”, “giảm nợ xấu ngân hàng”, “giảm lăi suất cho vay”…, và c̣n nhiều dấu hiệu Ngân hàng nhà nước liên quan mật thiết với các nhóm lợi ích ngân hàng, vàng, chứng khoán, bất động sản và ngoại tệ.
Cách đây 30 - 40 năm, đă vài lần Ngân hàng nhà nước kiên định bác bỏ tin đồn đổi tiền, nhưng sau đó việc đổi tiền vẫn xảy ra và làm tuyệt đại đa số dân chúng hụt hẫng, khiến đời sống bị đảo lộn một thời gian khá dài.
Trong ṿng gần 4-5 năm trở lại đây, vào một số lần thị trường chứng khoán hay bất động sản được giới đầu cơ nhăm nhe “đánh lên”, từ một ngóc ngách tối đen nào đó lại bùng ra tin đồn đổi tiền. Cho dù Ngân hàng nhà nước bao giờ cũng lên tiếng phủ nhận tin đồn này, nhưng mọi việc vẫn quá trễ: nhóm “cá mập” đă ăn đủ khi xả hàng lên đầu những kẻ ngờ nghệch.
C̣n lần này th́ sao?
Có lửa mới có khói. Không loại trừ những thông tin bàn bạc trong nội bộ Chính phủ và Ngân hàng nhà nước về kịch bản đổi tiền cho những năm tới đă bị tiết lộ ra ngoài, rơi vào tầm ngắm của các nhóm đầu cơ.
Một trong những nhóm đầu cơ đang tỏ ra hưng phấn là nhóm “đánh lên” USD và vàng.
Trong những ngày qua, giá USD trong ngân hàng và chợ đen bất thần tăng mạnh, được lư giải là “tăng theo thế giới”. C̣n giá vàng trong nước thêm một lần nữa chênh cao hơn giá vàng thế giới đến hơn 4 triệu đồng. Nhưng cứ nh́n vào cách ứng xử mập mờ và bất nhất của Ngân hàng nhà nước, nhiều người nhận ra đợt tăng USD và vàng lần này là một cú “đánh lên” của “nhà cái”.
Một lần nữa giới quan chức lănh đạo của Ngân hàng nhà nước tuyên bố “quyết tâm chính trị” về việc sẽ tung quỹ dự trữ ngoại hối đến 40 tỷ USD để cân bằng thị trường ngoại tệ, song giá USD chợ đen đă vọt mạnh qua mốc 23.000 đồng/USD.
Chẳng ai lạ ǵ xứ Việt Nam thời tư bản hoang dă. Bối cảnh kinh tế đang suy yếu và suy sụp, các thị trường chứng khoán, bất động sản hầu như tê liệt. Chỉ c̣n vàng và USD. Nếu không “đánh lên” USD và vàng th́ nguyên năm 2016 sẽ chẳng làm ăn được ǵ.
Tháng 8 năm 2015 cũng có một đợt “đánh lên” USD và vàng, và theo một quy luật nào đó th́ mỗi năm cần phải tạo ra một đợt tăng giá giả tạo.
Rất có thể nhóm đầu cơ USD đă lợi dụng kịch bản đổi tiền để tung tin đồn đổi tiền, khiến thị trường ngoại tệ xáo động mạnh và làm cho bà con nháo nhào đổ tiền đồng ra để mua USD và vàng.
Những vớt vát cuối cùng
Niềm an ủi duy nhất dành cho chút uy tín c̣n lại của Ngân hàng nhà nước khi thông báo bác tin đổi tiền là khách quan mà xét, hiện thời chưa có lư do nào đủ thuyết phục để đổi tiền.
Lư do cấp bách nhất để tiến hành đổi tiền là mức độ trượt giá ngoài tầm kiểm soát của đồng nội tệ so với ngoại tệ mạnh. Trong hai đợt đổi tiền năm 1978 và năm 1986, lạm phát ở Việt Nam đều tăng vọt từ 50% đến 700%. Chiến dịch “giá - lương - tiền” được chủ xướng bởi Tố Hữu - một nhà thơ đi làm chính trị và tệ hơn nữa là điều hành kinh tế - đă khiến cả xă hội kinh hoàng. May mà hồi đó mới “giải phóng” nên vị thế của những người cộng sản vẫn chưa mấy suy suyển, chứ nếu thời này mà lạm phát vài trăm phần trăm và lại cộng thêm một ủy viên Bộ Chính trị như Tố Hữu th́ không biết sự thể sẽ hỗn loạn đến đâu.
C̣n hiện thời, t́nh h́nh vẫn tạm nằm trong ṿng tay kiểm soát của chính quyền. Trừ năm 2011 là thời điểm mà chính quyền buộc phải thừa nhận tỷ lệ lạm phát đă lên gần 20% (trong khi mặt bằng giá cả thực tế lên ít nhất gấp rưỡi), mức lạm phát năm 2016 chỉ khoảng 5% (theo báo cáo của chính quyền).
Tuy nhiên theo ước tính thực tế của một số chuyên gia độc lập cùng các bà nội trợ phải đi chợ hàng ngày, mức trượt giá của đồng Việt Nam có thể lên đến 30% trong năm 2016.
Tuy thế, 30% vẫn chưa phải là cái ǵ quá đáng, cho dù v́ thế mà tăng trưởng GDP thậm chí có thể âm dữ dội. Một trong những sở đoản của Ngân hàng nhà nước là cần thiết th́ in tiền, và càng cấp bách th́ in càng nhiều tiền. Không phải ngẫu nhiên mà sau lời than thở chưa từng có của Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh vào cuối năm 2015: “Ngân sách chỉ c̣n 45 ngàn tỷ đồng mà không biết chi cho cái ǵ”, từ đầu năm 2016 đến nay nhiều cán bộ hưu trí cho biết họ nhận lương hưu bằng tiền mệnh giá 500 ngàn đồng mới cứng, chắc chắn chưa qua lưu hành. Cũng nhiều người chắc mẩm là loại tiền này chỉ mới được in ra cấp thời.
Không có ǵ lạ, trong lúc các báo cáo vẫn cố “nén” mức lạm phát dưới 5%, giá cả nhiều mặt hàng ngoài chợ vẫn tăng đều đặn từ 30 - 50% mỗi năm. Thậm chí vào những thời điểm xảy ra băo lũ hoặc có tin tăng lương cơ bản cho công nhân viên chức, chợ búa lại như sốt hàng với những cú nhảy vọt gấp đôi.
Nhưng với Ngân hàng nhà nước, vẫn c̣n một yếu tố nữa để có thể giúp đôi chút cho nhiệm vụ “b́nh ổn tỷ giá”, đó là kho dự trữ ngoại hối của Việt Nam đă tăng đến 40 tỷ USD. Tuy con số 40 tỷ USD này vẫn chưa hề được Ngân hàng nhà nước công khai về kết cấu của nó (bao nhiêu USD, bao nhiêu vàng, bao nhiêu trái phiếu quốc tế…), song đây là một yếu tố tâm lư mà không làm cho thị trường ngoại tệ quá khan USD, do đó có thể duy tŕ nhiệm vụ “kềm chế lạm phát”.
Khi nào đổi tiền?
Nhưng kho dự trữ ngoại hối quốc gia không phải là bất biến, càng không phải là cái thùng không đáy.
Vào cuối năm 2015, kho dự trữ này đă tuột từ 38 tỷ USD xuống c̣n 30 tỷ USD. Dù Ngân hàng nhà nước không dám đưa ra bất kỳ giải thích nào cho hiện tượng “không cánh mà bay” này, nhưng rất nhiều người nghi ngờ về t́nh trạng thâm lạm và cạn kiệt ngân sách đă khiến Chính phủ phải vay mượn vô tội vạ từ quỹ dự trữ ngoại hối. Một trong những bằng chứng hiển nhiên lộ ra từ cơ chế vay mượn này là Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đă từng chỉ đạo Bộ Tài chính vay 1 tỷ USD từ Ngân hàng nhà nước để “bù đắp khó khăn ngân sách”.
Thế nhưng từ năm 2014, quỹ dự trữ ngoại hối đă không c̣n được chia năm xẻ bảy thoải mái như trước. Từ năm 2014, Chính phủ Việt Nam đă thực sự bước vào nhiệm vụ chuyên trách trả nợ nước ngoài. Nhiều khả năng trong nguyên năm 2016, Ngân hàng nhà nước phải “gom” USD từ các ngân hàng thương mại và nguồn trôi nổi trên thị trường để có đủ 12 tỷ USD trả nợ cho các chủ nợ quốc tế và trong nước theo đúng lịch thanh toán.
Trong lúc đó, kinh tế Việt Nam lại đang đối mặt với đủ vấn đề: nợ công, nợ xấu, ngân sách và lạm phát.
Nhưng nếu lạm phát những năm sau vẫn tiếp tục tăng đều đặn như năm 2016, khả năng đổi tiền có thể xuất hiện vào cuối năm 2017 hoặc sang năm 2018.
Mà kịch bản lạm phát vượt mặt lại khá dễ xảy ra. Chưa xét đến xu thế tăng dần, lập kỷ lục và có vẻ khá ổn định của đồng đôla Mỹ, cú trượt giá về đáy 8 năm của đồng Nhân dân tệ mà do đó đồng Việt Nam bắt buộc phải bị trượt giá theo, t́nh trạng suy thoái kinh tế c̣n lâu mới ngóc đầu lên được ở Việt Nam sẽ khiến các khu vực sản xuất và kinh doanh tiếp tục đ́nh trệ, nguồn thu thuế từ doanh nghiệp và từ dân giảm mạnh, càng sinh thêm nạn in tiền bừa băi và kích thích lạm phát. Trong quang cảnh đó, nếu hệ thống ngân hàng bị bùng vỡ một bộ phận và tệ hơn nữa là dẫn đến phản ứng dây chuyền trong phần lớn hệ thống này, sẽ không c̣n ǵ có thể ḱm giữ tương lai của khủng hoảng kinh tế.
Khi đó, đổi tiền sẽ chỉ là một trong những “nhiệm vụ cấp bách” phải làm, nhưng có khi chỉ là “chuyện nhỏ” nếu so sánh với “nguy cơ tồn vong của chế độ” như nỗi lo lắng khôn nguôi của Tổng Bí thư Trọng và ê kíp “tư bản cuồng nhiệt” của ông…
ST
|
|