Giữa căng thẳng Israel–Iran, Nga bất ngờ “im bặt”: Lý do khiến thế giới phải ngỡ ngàng?

[PinaColada]

5 tháng sau khi hiệp ước đối tác chiến lược Nga - Iran được ký kết, chính phủ Iran đang phải đối mặt với mối đe dọa nghiêm trọng từ các cuộc tấn công của Israel. Và Nga, ngoài các cuộc gọi điện và tuyên bố lên án, không thể hiện vai trò hỗ trợ nào.

Theo tờ New York Times, các nhà phân tích cho biết Điện Kremlin đang ưu tiên cuộc chiến của riêng mình chống lại Ukraine, cũng như mối quan hệ với các quốc gia Vùng Vịnh vốn không muốn thấy một Iran mạnh hơn.

Iran đã hỗ trợ Điện Kremlin thiết bị bay không người lái (UAV), giúp Moskva xây dựng một nhà máy quan trọng để sản xuất UAV trong nước và ký một hiệp ước đối tác chiến lược mới trong năm nay với Tổng thống Vladimir Putin, báo hiệu mối quan hệ chặt chẽ hơn, bao gồm cả trong quốc phòng.

Nhưng 5 tháng sau khi hiệp ước đó được ký kết, chính phủ Iran đang phải đối mặt với mối đe dọa nghiêm trọng đối với sự tồn vong của mình do các cuộc tấn công của Israel. Và Nga, ngoài các cuộc điện đàm và tuyên bố lên án, không thể hiện vai trò hỗ trợ nào.

Các cơ sở hạt nhân và cơ sở năng lượng của Iran đã bị hư hại, và nhiều nhà lãnh đạo quân sự hàng đầu của đất nước thiệt mạng, trong cuộc tấn công dữ dội của Israel bắt đầu ngày 13/6 và kể từ đó đã mở rộng, nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy Moskva sẽ hỗ trợ Tehran.

“Với Iran, Nga phải cân nhắc khả năng xảy ra xung đột với Israel và Mỹ, nên rõ ràng việc cứu Iran rõ ràng là không đáng”, ông Nikita Smagin, chuyên gia về quan hệ Nga-Iran, nhận định.

Tình hình hiện nay phản ánh một phép tính chính trị từ phía Moskva, khi họ đang ưu tiên cuộc xung đột của chính mình tại Ukraine, đồng thời duy trì mối quan hệ nồng ấm với các đối tác khác ở Trung Đông – những nước đã góp phần giúp Moskva vượt qua các lệnh trừng phạt kinh tế của phương Tây, theo giới phân tích.

Các nhà phân tích nói thêm rằng, Tổng thống Putin không muốn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân và cũng muốn tiếp tục cải thiện quan hệ với Tổng thống Trump - người đã kêu gọi Iran đạt được thỏa thuận về chương trình hạt nhân của mình để chấm dứt các cuộc tấn công. Nga cũng được hưởng lợi từ việc giá dầu tăng đột biến kể từ khi cuộc tấn công bắt đầu.

Giới phân tích đánh giá, ông Putin khó có thể tham gia quân sự vào cuộc xung đột hoặc cung cấp vũ khí cho Tehran quá mức. Một phần, sự thận trọng này xuất phát từ nỗi lo làm mếch lòng Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) và Saudi Arabia, hai đối tác ngày càng quan trọng của Moskva và họ không chào đón một Iran hùng mạnh hơn.

Thay vào đó, Moskva đang định vị mình trong vai trò tại các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt giao tranh.

Điều đó đánh dấu sự thay đổi so với cách Nga phản ứng cách đây một thập kỷ, khi một đối tác khu vực khác phải đối mặt với mối đe dọa khủng khiếp. Với Syria, Điện Kremlin đã triển khai quân sự để hỗ trợ chính quyền của Tổng thống Bashar al-Assad. Và đến tháng 12/2024, chế độ của ông al-Assad đã sụp đổ.

"Vấn đề thực sự đối với Nga là những gì họ có thể gửi cho người Iran vào thời điểm này về mặt thiết bị quân sự, xét đến nhu cầu của cuộc xung đột với Ukraine?", ông Thomas Graham, một thành viên danh dự tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, cho biết.

Trong các cuộc điện đàm với ông Trump, ông Putin đã đề nghị giúp đỡ cho các cuộc đàm phán với Iran, có thể một phần là để thuyết phục Washington rằng việc bình thường hóa quan hệ với Nga còn có những lợi ích khác, ngay cả khi ông Putin không chấp thuận yêu cầu của Nhà Trắng về việc chấm dứt xung đột với Ukraine.

Điện Kremlin cho biết ông Putin đã gọi điện cho các nhà lãnh đạo của cả Iran và Israel sau khi các cuộc tấn công bắt đầu và thông báo tóm tắt cho ông Trump về nội dung các cuộc trao đổi đó.

Trong những ngày gần đây, Bộ Ngoại giao Nga lưu ý rằng Mỹ đã sẵn sàng tiếp tục đàm phán với Iran về chương trình hạt nhân, ám chỉ rằng Tehran nên cân nhắc quay lại bàn đàm phán. Nga cũng đã đề nghị tiếp nhận uranium làm giàu cao của Iran.

"[Nga] Có mong muốn thiết lập lại mối quan hệ này và tự giới thiệu mình với người Mỹ là người đối thoại về mọi vấn đề trong các vấn đề toàn cầu, bao gồm cả hồ sơ hạt nhân của Iran, mà không thực sự nói về Ukraine với bất kỳ nội dung nào", bà Hanna Notte, giám đốc chương trình Âu Á tại Trung tâm Nghiên cứu Không phổ biến vũ khí hạt nhân James Martin ở Monterey, California, đánh giá.

Nhưng ông Putin có nguy cơ làm mất lòng người Iran, những người lo sợ rằng Điện Kremlin có thể mặc cả với Nhà Trắng và "bỏ rơi Tehran", bà Notte cho biết.

Nhưng bất chấp lời đề nghị tạo điều kiện thuận lợi của Điện Kremlin, các cuộc đàm phán vẫn có thể còn rất xa vời.

Trong khi đó, Israel đã mở rộng mục tiêu tấn công trong ngày 17/6 bao gồm đài truyền hình nhà nước Iran và Lực lượng Quds tinh nhuệ. Trả lời một câu hỏi tại một cuộc họp báo cùng ngày, Thủ tướng Benjamin Netanyahu của Israel không loại trừ khả năng chính phủ Iran sẽ sụp đổ.

Nga từ lâu đã có mối quan hệ bền chặt với Iran, trở thành nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất của nước này vào năm ngoái. Nga đã cung cấp vũ khí cho Iran trong nhiều năm nhưng vẫn chưa cung cấp đầy đủ các loại vũ khí mà Tehran mong muốn.

Cho đến gần đây, ông Putin vẫn vun đắp mối quan hệ hữu nghị với Israel. Ông cũng phát triển mối quan hệ sâu sắc hơn với các quốc gia Vùng Vịnh vốn phản đối việc Tehran tích lũy sức mạnh quân sự lớn hơn.

"Iran đã yêu cầu Nga cung cấp vũ khí trong vài năm qua", ông Smagin cho biết. "Họ đã yêu cầu máy bay, hệ thống phòng không. Nhưng Nga hầu như không cung cấp gì cả". Và hiện tại, Iran đang phải chật vật để đơn độc tự vệ.

VietBF@ sưu tập