Cựu TT Jimmy Carter đang mừng sinh nhật lần thứ 100, ông là cựu tổng thống đầu tiên trong lịch sử Hoa Kỳ sống tròn một thế kỷ.
Đây là thời điểm quan trọng dành cho Carter, ông được săn sóc tại tư gia ở Plains, Georgia từ Tháng Hai 2023. Carter góa vợ, Rosalynn Carter, vào Tháng Mười Một, sau 77 năm đầu gối tay ấp. Cựu tổng thống từng tham dự lễ tưởng nhớ người vợ quá cố trên xe lăn.
Tổng Thống Joe Biden gửi một thông điệp chúc mừng Carter, “thay mặt cho gia đình Biden và người dân Hoa Kỳ, Chúc Mừng Sinh Nhật Lần Thứ 100!” Biden gọi Carter là “phẩm hạnh điển hình cho quốc gia và thế giới … và trên hết, là một người bằng hữu đáng kính.”
Carter từng nói ông muốn sống đủ lâu để bỏ phiếu cho Phó Tổng Thống Kamala Harris đắc cử tổng thống. Cuộc bỏ phiếu sớm sẽ khởi động vào cuối tháng này tại Georgia, quê nhà của Carter.
“Tôi chỉ cố gắng sống để được bỏ phiếu cho Kamala Harris,” Carter nói với con trai ông, Chip, được Jason, cháu trai Carter tường thuật với tờ Atlanta Journal-Constitution.
Cựu tổng thống được chăm sóc cuối đời tại nhà ở Georgia đã khá lâu, nơi mà thời gian trung bình của bệnh nhân là 63 ngày, theo Viện Y Tế Quốc Gia. Carter được chăm sóc như vậy đã hơn 19 tháng.
Một số minh tinh tài tử bày tỏ lòng kính trọng dành cho Carter trong lễ kỷ niệm trước sinh nhật lần thứ 100, với hơn 4,000 người ngồi chật ních Kịch Trường Fox tại Atlanta trong một buổi hòa nhạc từ thiện vào giữa Tháng Chín. Sinh hoạt “Jimmy Carter 100: A Celebration in Song” gây quỹ cho các chương trình quốc tế của Trung Tâm Carter, tổ chức mà Jimmy và Rosalyn Carter thành lập sau khi rời Tòa Bạch Ốc.
James Earl Carter Jr. sinh ngày 1 Tháng Mười 1924 tại Plains, Georgia, là con trai của một nhà nông trồng đậu phộng và một y tá — và là tổng thống tương lai của Hoa Kỳ đầu tiên được sinh ra trong bệnh viện. Ông tốt nghiệp Học Viện Hải Quân Hoa Kỳ và phục vụ lực lượng Hải Quân trước khi trở về nhà giúp gia đình điều hành điền trang. Ông đắc cử Thống Đốc Georgia năm 1970.
Carter, một thành viên Đảng Dân Chủ, từng phục vụ một nhiệm kỳ tổng thống, từ 1977 tới 1981, giám sát một giai đoạn lạm phát cao kỷ lục cùng những thách thức khác. Rắc rối liên quan tới bắt giữ con tin người Mỹ tại Tòa Đại Sứ Hoa Kỳ ở Iran xuất hiện nhan nhản trong các bản tin suốt 14 tháng cuối cùng của chính quyền Carter. Iran thả các con tin Hoa Kỳ vào ngày Carter rời nhiệm sở năm 1981.
Sau khi Chiến Tranh Việt Nam kết thúc năm 1975, hàng trăm ngàn người Việt Nam tìm cách vượt thoát chế độ Cộng Sản đi tìm tự do. Năm 1978, Tổng Thống Carter lúc bấy giờ ra lệnh cho chiến hạm Mỹ phải vớt các thuyền nhân lênh đênh trên biển. Khi con số người tỵ nạn tăng lên theo thời gian, Carter cho nhận vào Hoa Kỳ gấp đôi số người theo quy định hàng năm.
Quyết định này không được công chúng ủng hộ nhiều, theo cuộc thăm dò CBS và The New York Times lúc đó. Có tới 62% người Mỹ chống đối việc nhận thêm người tỵ nạn từ Đông Nam Á. Đến năm 1980, Tổng Thống Carter ký ban hành Đạo Luật Người Tỵ Nạn (Refugee Act), tạo nền tảng luật pháp giúp đỡ cho những người trốn chạy các chế độ bạo tàn khắp thế giới đến định cư tại Hoa Kỳ, trong đó có hằng trăm ngàn người Việt Nam vào những năm sau biến cố Tháng Tư năm 1975.
Carter dành những năm cuối đời cho kế hoạch nhân đạo và trở nên tiếng tăm hơn với tư cách là cựu tổng thống so với lúc còn là tổng thống. Khi vẫn còn khỏe mạnh, Carter hợp tác với Habitat for Humanity hăng hái xây cất nhà ở và đi khắp thế giới để ủng hộ các sáng kiến về dân chủ và y tế công cộng.