[june04]

Với việc sóng 2G sắp bị cắt tại Việt Nam, người dùng buộc phải tìm kiếm những mẫu điện thoại mới để đảm bảo liên lạc. Trong bối cảnh này, hai lựa chọn phổ biến là điện thoại cơ bản hỗ trợ 4G và smartphone cũ.

Đại diện cho điện thoại cơ bản là Nokia 105 4G Pro, với mức giá khoảng 680.000 đồng cho máy mới 100%. Đây là mẫu máy điện thoại cơ bản bán chạy nhất tại Việt Nam, với nhiều hệ thống bán lẻ cho biết doanh số của Nokia (HMD) trong phân khúc điện thoại cơ bản chiếm tới 70%.

Trong khi đó, về phía smartphone cũ, bên cạnh những mẫu điện thoại Android, một sự lựa chọn rất phổ biến tại thị trường Việt Nam là iPhone cũ. Những mẫu iPhone được tin cậy bởi thương hiệu Apple nổi tiếng bởi chất lượng phần cứng, hệ điều hành iOS thân thiện và ổn định, hệ sinh thái phụ kiện đa dạng và cộng đồng mua bán, sửa chữa đông đảo.

Với 700.000 đồng, chúng tôi đã mua được một chiếc iPhone 6 Plus 64GB. Đây là mẫu iPhone "hàng đỉnh" ra mắt tròn một thập kỷ trước (9/2014). Chiếc máy này hiện đã bị đưa vào danh sách ngừng hỗ trợ, và phiên bản hệ điều hành mới nhất được hỗ trợ là iOS 12, ra mắt từ năm 2018.

Vậy với số tiền tương đương, điện thoại cơ bản và smartphone sẽ có những ưu/nhược điểm gì?

Smartphone: Hiện đại nhưng cũng "hại điện"

Về phần cứng, rõ ràng iPhone 6 Plus vượt trội so với Nokia 105 4G Pro ở mọi khía cạnh. Thiết kế của iPhone 6 Plus không chỉ đẹp mắt và hợp thời mà còn được làm từ chất liệu nhôm chắc chắn, mang lại cảm giác sang trọng và bền bỉ, khác xa với lớp vỏ nhựa nhẹ của Nokia 105 4G Pro, mang lại cảm giác cầm nắm giống như một món đồ chơi.

Một trong những ưu điểm lớn nhất của iPhone 6 Plus là màn hình lớn 5.5 inch, cho phép hiển thị rõ ràng, đặc biệt hữu ích đối với người lớn tuổi. Với màn hình lớn và các tính năng trợ năng (cỡ chữ lớn) của hệ điều hành iOS, người dùng có thể dễ dàng đọc tin nhắn, tra cứu danh bạ, lướt web, xem hình ảnh... một cách thoải mái hơn. Đây là yếu tố mà Nokia 105 4G Pro không thể sánh được do màn hình nhỏ và độ phân giải thấp.

Màn hình lớn của iPhone 6 Plus còn mang đến cho chiếc máy này các tính năng về giải trí, trong đó đặc biệt là xem video với ứng dụng YouTube. Bên cạnh video, YouTube còn có nhiều tuyển tập nhạc theo chủ đề. Đây là một biện pháp giải trí rất được ưa chuộng, đặc biệt với người lớn tuổi.

iPhone 6 Plus còn được trang bị camera 8MP, cho phép người dùng ghi lại những khoảnh khắc trong cuộc sống. Mặc dù đã ra mắt 10 năm, chất lượng camera của iPhone 6 Plus vẫn tốt hơn nhiều so với các mẫu điện thoại cơ bản đang được bán trên thị trường ở thời điểm hiện tại.

Không chỉ dừng lại ở việc chụp ảnh, camera của iPhone còn cho phép thực hiện cuộc gọi video thông qua các ứng dụng OTT như Zalo, Facebook Messenger hay iMessage/FaceTime, điều mà Nokia 105 4G Pro hoàn toàn không thể thực hiện.

Ngoài ra, các ứng dụng OTT còn mang lại lợi ích lớn cho việc liên lạc. So với tin nhắn SMS, người dùng có thể gửi tin nhắn có dấu không giới hạn ký tự, đính kèm các nội dung đa phương tiện (chứa ảnh, video) và thực hiện các cuộc gọi miễn phí thay vì phải sử dụng SMS hoặc cuộc gọi truyền thống, giúp tiết kiệm đáng kể chi phí liên lạc.

Trong xu thế chuyển đổi số hiện nay, smartphone cũng là công cụ bắt buộc để thực hiện các tác vụ liên quan đến Chính phủ điện tử (VNeID, VssID, dịch vụ công) hay ngân hàng điện tử (ứng dụng ngân hàng, ví điện tử). Người dùng sẽ không thể thực hiện các tác vụ như xác minh danh tính hay chuyển khoản bằng điện thoại cơ bản.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc tiếp xúc với các ứng dụng chứa thông tin cá nhân, trong đó đặc biệt là ứng dụng ngân hàng, có thể mở ra những nguy cơ về việc bị lừa đảo trực tuyến. Đây là vấn đề nhức nhối mà người lớn tuổi, cũng là đối tượng lớn nhất trong quá trình chuyển dịch từ điện thoại cơ bản lên smartphone, bị kẻ xấu lợi dụng.

Ngoài ra với hệ điều hành iOS 12, iPhone 6 Plus đã lỗi thời và không thể cài đặt một số ứng dụng quan trọng như VNeID hoặc các ứng dụng ngân hàng mới nhất. Vì vậy, người dùng có nhu cầu sử dụng các ứng dụng này nên cân nhắc mua iPhone 6s trở lên để có trải nghiệm đầy đủ hơn.

Điện thoại cơ bản: Trải nghiệm tệ nhưng ít rủi ro

Khi so sánh với iPhone 6 Plus về mặt phần cứng, Nokia 105 4G Pro rõ ràng yếu thế hơn hẳn. Mặc dù thua kém về cấu hình, Nokia 105 4G Pro nói riêng và điện thoại cơ bản nói chung lại sở hữu những ưu điểm riêng nhờ tính chất của hệ điều hành.

Với chip Unisoc T107 và RAM 48MB, thông số của Nokia 105 4G Pro nghe có vẻ rất yếu so với chip Apple A8 và RAM 1GB trên iPhone 6 Plus. Tuy nhiên, vì không phải xử lý nhiều tác vụ phức tạp, Nokia 105 4G Pro lại cho phản hồi nhanh hơn, có thể nói là tức thì, trong các tác vụ như gọi điện, nhắn tin. Trong khi đó, tình trạng giật lag là điều khó tránh khỏi trên iPhone 6 Plus do máy đã 10 năm tuổi và phải xử lý nhiều ứng dụng nặng.

Hệ điều hành đơn giản cũng giúp Nokia 105 4G Pro duy trì hoạt động ổn định. Máy có thể hoạt động cả tuần, thậm chí cả tháng mà không cần khởi động lại. Trong khi đó, do cấu trúc phức tạp của một hệ điều hành smartphone, ngay cả một hệ điều hành nổi tiếng bởi sự ổn định như iOS vẫn có thể gặp lỗi và yêu cầu khởi động lại thường xuyên.

Ngoài ra, việc sử dụng một hệ điều hành smartphone với hàng loạt các ứng dụng sản sinh dữ liệu có thể kéo theo vấn đề về hết bộ nhớ. Phiên bản thấp nhất của iPhone 6 có dung lượng bộ nhớ trong chỉ 16GB, một con số cực kỳ hạn chế ở thời điểm hiện tại. Trong một số trường hợp, tình trạng đầy bộ nhớ có thể cản trở hoàn toàn việc sử dụng smartphone, và với việc iPhone không thể nâng cấp bộ nhớ, người dùng sẽ phải tốn kém chi phí để lên đời một chiếc máy khác. Vấn đề này gần như không bao giờ xảy ra trên điện thoại cơ bản.

Thời lượng pin của Nokia 105 4G Pro cũng là một điểm cộng lớn. Máy có thể duy trì hoạt động trong nhiều ngày mà không cần sạc, nhờ vào việc sử dụng ít tính năng. Ngược lại, iPhone 6 Plus do có màn hình lớn và cấu hình cao hơn, thường yêu cầu người dùng sạc pin mỗi ngày, thậm chí là nhiều lần trong ngày nếu sử dụng thường xuyên. Một lý do chủ yếu đến từ việc điện thoại cơ bản quá ít tính năng nên người dùng không sử dụng nhiều như smartphone.

Giao diện của Nokia 105 4G Pro tuy không trực quan bằng smartphone, nhưng với các nút bấm vật lý, máy dễ dàng sử dụng hơn đối với người cao tuổi. Trong khi đó, giao diện cảm ứng của iPhone có thể gây khó khăn cho những ai không quen thuộc với công nghệ. Ngoài ra, các bản cập nhật phần mềm trên iPhone thường xuyên thay đổi giao diện, có thể khiến người dùng lớn tuổi bị bỡ ngỡ.

Cuối cùng, Nokia 105 4G Pro là một chiếc điện thoại mới 100%, được bảo hành chính hãng trong 12 tháng. Ngược lại, khi mua iPhone 6 Plus cũ, người dùng phải chấp nhận rủi ro về chất lượng và không có bảo hành. Đây là một yếu tố quan trọng đối với những người muốn sở hữu một thiết bị đáng tin cậy, không phát sinh vấn đề trong quá trình sử dụng.

Những chi phí phát sinh

Khi nói đến phân khúc giá dưới 1 triệu đồng, chi phí là một yếu tố quan trọng đối với người tiêu dùng. Với điện thoại cơ bản như Nokia 105 4G Pro, người dùng chỉ cần trả tiền mua máy mà không cần đầu tư thêm cho các phụ kiện như ốp lưng hay dán màn hình. Đây là những phụ kiện gần như không ai sử dụng với điện thoại cơ bản, giúp người dùng tiết kiệm được chi phí ban đầu.

Ngược lại, với iPhone 6 Plus, dù máy cũ có giá rẻ, người dùng thường phải bỏ ra thêm tiền cho các phụ kiện bảo vệ như ốp lưng, dán màn hình để tránh hư hỏng. Tùy thuộc vào chất lượng phụ kiện, chi phí này có thể lên tới vài trăm nghìn đồng, làm tăng tổng chi phí sử dụng so với điện thoại cơ bản.

Trong quá trình sử dụng, chi phí cho điện thoại cơ bản chủ yếu đến từ cước gọi và tin nhắn truyền thống. Người dùng chỉ phải trả tiền cho các cuộc gọi và SMS truyền thống. Trong khi đó, với smartphone như iPhone 6 Plus, chi phí chính đến từ dữ liệu di động (data). Việc sử dụng các ứng dụng OTT để liên lạc hay truy cập internet sẽ tiêu tốn một lượng data lớn, đòi hỏi người dùng phải mua các gói data hàng tháng. Tùy thuộc vào nhu cầu của từng người dùng mà việc sử dụng máy cơ bản hay smartphone sẽ tốn kém cước hơn.

Ngoài ra, điện thoại cơ bản thường không phát sinh thêm chi phí "bảo trì". Tuy nhiên, với cấu trúc phức tạp hơn, iPhone 6 Plus có thể yêu cầu sửa chữa các linh kiện như màn hình, camera, cảm biến vân tay hay pin. Chi phí sửa chữa của những linh kiện này không hề rẻ, thậm chí có thể ngang ngửa với giá mua một chiếc điện thoại cơ bản mới. Điều này khiến smartphone trở nên "tốn kém" hơn so với điện thoại cơ bản khi tính về lâu dài.

iPhone 6 Plus là một dòng iPhone tương đối "tai tiếng" với hàng loạt những vấn đề về phần cứng như vỏ dễ bị cong dẫn đến lỗi cảm ứng, hay lỗi chống rung camera. Chiếc iPhone 6 Plus của chúng tôi cũng gặp chút vấn đề về màn hình, nhưng vẫn sử dụng được nên không cần thay thế. Nếu thay thế màn hình cho iPhone 6 Plus sẽ mất khoảng 500.000 đồng, con số hoàn toàn không xứng đáng khi xét tới vòng đời và giá trị của máy.

Cuối cùng, xuyên suốt thời gian sử dụng, nếu như một chiếc điện thoại cơ bản có thể đảm nhiệm các tính năng của mình như nghe, gọi, nhắn tin tốt như ngày đầu, thì điều này lại không chắc chắn với smartphone. Phần mềm và ứng dụng của smartphone liên tục được cập nhật các tính năng mới, và tới một thời điểm nào đó, người dùng sẽ không thể sử dụng các ứng dụng được nữa vì phiên bản đã quá lỗi thời.

Ví dụ như đã nói ở trên, ứng dụng VNeID không còn hỗ trợ iOS 12 trên iPhone 6 Plus. Các ứng dụng như ngân hàng, Zalo hay YouTube cũng chắc chắn sẽ ngưng hoạt động ở một thời điểm nào đó trong tương lai. Do người dùng phụ thuộc vào các ứng dụng này, vì vậy vòng đời của một chiếc smartphone cũng ngắn hơn và thôi thúc người dùng nâng cấp lên dòng máy mới, tốn kém chi phí hơn so với điện thoại cơ bản.

Kết luận

Khi xét đến yếu tố giá cả và các tính năng, smartphone rõ ràng là lựa chọn tốt hơn cho đa số người dùng, đặc biệt là người dùng trẻ tuổi. Những lợi ích mà smartphone mang lại vượt trội hơn nhiều so với những rủi ro về chi phí phát sinh hay sự cố kỹ thuật.

Tuy nhiên, đối với đối tượng người dùng lớn tuổi - nhóm người dùng chính của điện thoại cơ bản - việc tiếp tục lựa chọn một chiếc máy cơ bản hay nâng cấp lên smartphone còn phụ thuộc vào nhu cầu cá nhân. Nếu họ chỉ cần một thiết bị đơn giản, dễ sử dụng và ít phát sinh sự cố, Nokia 105 4G Pro nói riêng và điện thoại cơ bản nói chung là lựa chọn an toàn và tiết kiệm hơn. Máy không chỉ giúp duy trì liên lạc trong thời kỳ cắt sóng 2G mà còn có thời lượng pin dài và giao diện đơn giản, phù hợp với những người không quen sử dụng các thiết bị phức tạp.