Bộ Ngoại giao Mỹ thông qua thương vụ bán 5 máy bay cảnh báo sớm "mắt thần" E-2D trị giá 1,38 tỷ USD cho Nhật Bản.
Cơ quan Hợp tác An ninh Quốc pḥng (DSCA) thuộc Lầu Năm Góc hôm 7/3 thông báo các máy bay cảnh báo sớm E-2D này sẽ giúp Nhật Bản cải thiện an ninh và quốc pḥng, cũng như "bảo đảm ổn định chính trị và tiến bộ kinh tế ở khu vực châu Á - Thái B́nh Dương".
Hợp đồng bao gồm 5 máy bay cảnh báo sớm E-2D Advanced Hawkeye, các hệ thống radar và điện tử, 12 động cơ cùng trang thiết bị huấn luyện, phụ tùng, đào tạo và bảo dưỡng kỹ thuật. DSCA khẳng định lực lượng Nhật Bản sẽ không gặp khó khăn nào khi biên chế số máy bay mới.
Thương vụ đă được thông báo cho quốc hội Mỹ để xem xét trong 30 ngày. Nếu không gặp sự phản đối từ quốc hội, hợp đồng sẽ được tŕnh lên Tổng thống Joe Biden kư phê duyệt.
Máy bay E-2D Nhật Bản tại căn cứ Misawa hồi năm 2020. Ảnh: Jetphotos.
Thông báo được đưa ra trong bối cảnh Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida kêu gọi tăng cường ngân sách quốc pḥng nhằm đối phó Trung Quốc và Triều Tiên.
E-2 Hawkeye là ḍng máy bay cảnh báo sớm có khả năng hoạt động trên tàu sân bay và trong mọi điều kiện thời tiết. Nguyên mẫu E-2 được phát triển từ cuối thập niên 1950 cho hải quân Mỹ, nhằm thay thế ḍng E-1 Tracer đă trở nên lạc hậu vào thời điểm đó. Đây là mẫu máy bay đầu tiên được chế tạo riêng cho nhiệm vụ cảnh báo sớm, thay v́ hoán cải từ khung thân có sẵn như ḍng E-3 Sentry cho không quân Mỹ.
E-2D là phiên bản hiện đại nhất của của ḍng E-2, có nhiệm vụ giám sát trên biển và đất liền nhằm cung cấp thông tin về các mối đe doạ cho trung tâm chỉ huy và lực lượng chiến đấu. Các radar AN/APY-9 băng tần UHF của máy bay Hawkeye có thể phát hiện tiêm kích tàng h́nh tốt hơn các phiên bản cũ.
Độ cao hành tŕnh 7.600 m cho phép mỗi chiếc Hawkeye bao phủ khu vực có bán kính khoảng 300 km, cũng như phát hiện mục tiêu bay sát mặt biển ở ngoài đường chân trời như tiêm kích và tên lửa chống hạm đối phương, vốn ngoài khả năng phát hiện của radar trên tàu chiến trong biên đội. Năng lực này khiến Hawkeye được mệnh danh là "máy bay mắt thần".
Bộ Ngoại giao Mỹ hồi năm 2018 duyệt bán 9 chiếc E-2D cho Nhật Bản trong thương vụ trị giá hơn 3,1 tỷ USD. Tính đến tháng 3/2022, nước này đang vận hành phi đội 10 chiếc E-2C và ba máy bay E-2D.