Các nhà khảo cổ phát hiện ra bức phù điêu 11 ngàn năm tuổi tại Sayburç. Sayburç có từ thiên niên kỷ thứ 9 trước CN. Đây là thời điểm mà những người săn bắn hái lượm bắt đầu chuyển sang làm nông nghiệp và định cư lâu dài.
Hoạt động khai quật tại khu vực này bắt đầu vào năm 2021 và nhanh chóng phát lộ các tàn tích của một công trình chung có đường kính 11 m.
Công trình được chạm khắc vào nền đá vôi, tường được xây bằng đá và các băng ghế dài được làm nhô ra từ nền đá. Bức phù điêu được khắc trên một trong những băng ghế này.
Bức phù điêu cao khoảng 1 m và dài 3,7 m, theo nhà khảo cổ học Eylem Özdoğan tại đại học Istanbul thì bức phù điêu có 2 phần được chạm khắc khác nhau: Phần bên trái khắc nông trên bề mặt đá thể hiện một con bò tót đực và một người đàn ông đối mặt với nó. Người này có bộ phận như ''cái đó'' ở bụng, tay trái dơ cao, bàn tay mở ra có 6 ngón, tay phải cầm một thứ như con rắn hay lục lạc. Phần bên phải của bức phù điêu thể hiện 2 con báo, miệng mở rộng, lộ răng, đuôi dài và cong về trước, 2 con báo đối mặt với một người đàn ông được khắc nổi gần như 3D. Người này hướng ánh nhìn vào căn phòng và tay phải cầm ''cái đó''.
Cô Özdoğan nói: "Về khía cạnh kỹ thuật chạm khắc thì các hình thù được khắc phẳng trên bức phù điêu có thể so sánh với những bức chạm khắc khác thuộc thời tiền Đồ Đá Mới được phát hiện trong khu vực".
Chẳng hạn như các bức khắc tại di chỉ Göbekli Tepe - một di sản UNESCO được biết đến là nơi có những tảng cự thạch lâu đời nhất thế giới với rất nhiều cột đá được chạm khắc hình động vật và con người.
Tuy nhiên bức phù điêu tại Sayburç lại khác biệt ở chỗ những hình ảnh được khắc họa gợi ý những sự kiện liên quan hoặc những câu chuyện được kể lại. Đây là "một dạng phản ánh ký ức tập thể nhằm giữ cho giá trị cộng đồng tồn tại.''
Hình ảnh của dương vật trên bức phù điêu được Özdoğan giải thích rằng: "Tại những khu vực như Göbekli Tepe (ảnh trên) và Sayburç, có một thế giới của giống đực và những thứ phản ánh chẳng hạn như động vật săn mồi là con đực, dương vật, các mô tả về giống đực. Bức phù điêu ở Sayburç chỉ khác là những yếu tố giống đực này (như 2 người đàn ông, con bò tót đực, 2 con báo tượng trưng cho động vật săn mồi) được mô tả cùng nhau tạo thành một khung cảnh."
Bí ẩn của bức phù điêu chính là thông điệp của nó. Người xưa có thể dễ dàng hiểu ra nhưng chúng ta lại có quá ít hiểu biết về câu chuyện mà nó thể hiện.