Hai cuộc điều tra sẽ làm rơ vai tṛ của ông Trump trong các sự kiện dẫn tới vụ bạo loạn tại Đồi Capitol và quyết định giữ các tài liệu nhạy cảm của chính phủ Mỹ tại tư dinh ở Florida.
Việc bổ nhiệm ông Jack Smith, một công tố viên điều tra tội ác chiến tranh ḱ cựu, cho thấy bộ trưởng Garland muốn đảm bảo rằng Bộ Tư pháp Mỹ sẽ không bị cáo buộc điều tra ông Trump với động cơ chính trị.
Bộ trưởng Garland cho biết kế hoạch chính trị của ông Trump và của tổng thống Biden khiến ông phải đưa ra quyết định mà ông mô tả là "bước đi đặc biệt".
Hôm 15/11, ông Trump tuyên bố sẽ ra tranh cử tổng thống Mỹ vào năm 2024, trong khi ông Biden cũng từng nói tới ư định tái tranh cử.
"Sự bổ nhiệm này nhấn mạnh cam kết của Bộ Tư pháp đối với tính độc lập và trách nhiệm, đặc biệt trong các vấn đề nhạy cảm," bộ trưởng Garland nói. Ông Garland sẽ đưa ra quyết định cuối cùng về việc có truy tố h́nh sự cựu tổng thống Trump hay không, sau khi ông Jack Smith đưa ra đề nghị.
Ông Garland và ông Smith nhấn mạnh động thái kể trên không làm chậm tiến tŕnh điều tra, cụ thể là cuộc điều tra liên quan tới các tài liệu mật vốn đang diễn ra nhanh hơn so với cuộc điều tra vụ bạo loạn ở Đồi Capitol. Ông Smith hứa hẹn các cuộc điều tra sẽ được tiến hành nhanh chóng.
Cựu tổng thống Trump ngay lập tức chỉ trích động thái bổ nhiệm công tố viên đặc biệt, coi đây là phần tiếp theo của các cuộc điều tra nhắm vào ông từ khi ông trúng cử tổng thống.
"Tôi đă trải qua điều này suốt sáu năm, tôi sẽ không trải qua điều đó nữa," ông Trump nói trên kênh Fox News Digital. "Tôi hy vọng rằng các thành viên Đảng Cộng ḥa đủ can đảm để chống lại điều này".
Cựu tổng thống Mỹ cũng gọi quyết định bổ nhiệm công tố viên đặc biệt là "màn chính trị hóa tư pháp tồi tệ nhất". Các quan chức Nhà Trắng cho biết họ không tham gia vào quá tŕnh ra quyết định của Bộ Tư pháp Mỹ.
Các công tố viên đặc biệt có nhiều quyền tự chủ hơn công tố viên thông thường, nhưng vẫn phải báo cáo với Bộ trưởng Tư pháp Mỹ.
Trước khi ông Smith được bổ nhiệm làm công tố viên đặc biệt, đă có những dấu hiệu cho thấy các công tố viên ở cả hai vụ án đă đẩy nhanh tốc độ điều tra sau khi bầu cử giữa kỳ khép lại.
Trong những ngày gần đây, Bộ Tư Pháp Mỹ đă thu nhiều hồ sơ từ chiến dịch tranh cử năm 2020 của ông Trump, và từ ủy ban hành động chính trị (PAC) Save America mà các trợ lư của ông thành lập không lâu sau cuộc bầu cử 2020, trong bối cảnh ông Trump t́m cách lật ngược kết quả.
Ủy ban hành động chính trị Make America Great Again do ông Trump thành lập, và một ủy ban gây quỹ khác cũng bị triệu tập bằng chứng, cho thấy Bộ Tư pháp Mỹ đang nỗ lực xác định liệu có phải trợ lư của ông Trump biết rằng ông đă thất bại nhưng vẫn cố gắng gây quỹ để phản đối kết quả hay không, theo New York Times. Một số trợ lư của ông Trump cũng bị triệu tập lấy lời khai, liên quan tới vụ án tài liệu mật.
Một quan chức cấp cao của Bộ Tư pháp Mỹ nhấn mạnh ông Smith đăng kư độc lập chính trị, không thuộc Đảng Dân chủ hay Đảng Cộng ḥa. Từ năm 2018, ông là trưởng công tố viên tại một ṭa án đặc biệt ở La Hay, điều tra các tội ác chiến tranh ở Kosovo. Quan chức Bộ Tư pháp Mỹ cho biết ông sẽ sớm chuyển về Washington làm việc, nhưng hiện chưa thể ra mắt do mới bị tai nạn xe đạp.