Theo như nỗ lực ngoại giao của Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hiệp Quốc đã mang lại kết quả. Hôm nay, 02/11/2022, chính quyền Nga thông báo trở lại Thỏa thuận Sáng Kiến Hắc Hải, cho phép bảo đảm an ninh cho hoạt động xuất khẩu lương thực Ukraina qua Biển Đen là vốn đau đớn của Tổng thống Putin vì không làm gì được Thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc Ukraina.
Tàu chở ngũ cốc chờ đợi để được kiểm tra ngoài khơi Ukraine (ảnh: CNN)
Ngày hôm qua, chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ - đồng bảo trợ Sáng Kiến Hắc Hải cùng với Liên Hiệp Quốc - tiếp tục các nỗ lực ngoại giao. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recip Erdogan đã có cuộc điện đàm với lãnh đạo Nga Vladimir Putin về chủ đề này. Sau cuộc điện đàm, tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố ‘‘tin tưởng’’ vào khả năng đạt được một giải pháp.
“Ukraine cam kết hành lang xuất khẩu ngũ cốc trên biển sẽ được sử dụng phù hợp với các quy định của Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen và quy định của Trung tâm điều phối chung. Nga tin rằng các bảo đảm này là đầy đủ và tiếp tục thực hiện thỏa thuận”, Bộ Quốc phòng Nga thông báo hôm 2/11.
Bộ Quốc phòng Nga nhấn mạnh, Moscow đã nhận được cam kết bằng văn bản từ phía Kiev về việc không sử dụng hành lang xuất khẩu ngũ cốc vào hoạt động quân sự.
Trước đó cùng ngày, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan thông báo, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu nói rằng thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc sẽ được tiếp tục.
“Hoạt động vận chuyển ngũ cốc từ Ukraine sẽ được tiếp tục như thỏa thuận vào lúc 12 giờ trưa”, ông Erdogan nói.
Theo Reuters, Thổ Nhĩ Kỳ có vai trò lớn đối với việc thuyết phục Nga tiếp tục thực hiện thỏa thuận.
Nga và Ukraine ký kết thỏa thuận cho phép Ukraine xuất khẩu ngũ cốc qua Biển Đen hồi tháng 7 với Thổ Nhĩ Kỳ và Liên hợp quốc làm trung gian. Hôm 29/10, Nga thông báo đình chỉ thỏa thuận này, cáo buộc lực lượng Kiev lợi dụng hành lang ngũ cốc để tấn công Hạm đội Biển Đen ở Sevastopol.
Sau tuyên bố đình chỉ thỏa thuận của Nga, một số tàu vẫn chở ngũ cốc rời khỏi Ukraine. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, nếu không có “cái gật đầu” từ Nga, hoạt động này không thể kéo dài lâu. Hôm 2/11, trước thời điểm Nga nối lại thỏa thuận, không tàu nào ra vào các bến cảng của Ukraine.
Giá lúa mì, đậu nành, ngô và hạt hướng dương đã giảm mạnh trên thị trường toàn cầu sau khi Nga thông báo tiếp tục thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc Ukraine. Theo Reuters, lo ngại về nguy cơ khủng hoảng lương thực được giảm bớt.
“Đây là sự thay đổi khá bất ngờ”, Andrey Sizov – giám đốc công ty tư vấn nông nghiệp Sovecon (Nga) – nhận xét.
“Tuy nhiên, thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc Ukraine vẫn chưa bền vững. Hơn 2 tuần nữa, nó sẽ hết hạn và không rõ Nga có ý định gia hạn thỏa thuận hay không”, ông Sovecon nói.
Thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc Ukraine sẽ hết hiệu lực vào ngày 19/11.
Ngoại trưởng Đức Annalena Baerbock cho rằng, việc Nga đồng ý tiếp tục thỏa thuận ngũ cốc Ukraine là bằng chứng cho thấy các nước có thể tiến xa đến đâu bằng con đường ngoại giao.
Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc, Linda Thomas Greenfield, nói với CNN rằng bà “vui mừng” khi biết tin Nga tiếp tục thỏa thuận.