[Romano]

Ngày 9/6, các nước Đức, Anh và Pháp hối thúc Iran “khẩn trương hoàn tất thỏa thuận đang đàm phán” nhằm khôi phục thỏa thuận hạt nhân mang tên Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA) ký năm 2015. Trong một tuyên bố chung, chính phủ 3 nước nêu rõ, từ tháng 3 vừa qua, các bên đang đàm phán một thỏa thuận có tính khả thi. Các nước này cho rằng Iran đã không nắm bắt cơ hội ngoại giao để ký kết thỏa thuận và hối thúc Tehran có hành động này.

Về việc Iran dỡ bỏ camera giám sát tại các cơ sở hạt nhân, tuyên bố trên cho rằng, những hành động này chỉ khiến tình hình thêm phức tạp, ảnh hưởng tới nỗ lực của các cường quốc nhằm khôi phục cũng như thực hiện đầy đủ JCPOA.

Trước đó cùng ngày, Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) thông báo việc Iran dỡ bỏ 27 camera giám sát tại các địa điểm hạt nhân ở nước này. Tổng Giám đốc IAEA Rafael Grossi cảnh báo “đây sẽ là một đòn giáng mạnh” vào tiến trình đàm phán khôi phục thoả thuận hạt nhân Iran.

Giới phân tích nhận định động thái mới của Iran dường như nhằm tiếp tục đáp trả nghị quyết được Hội đồng Thống đốc IAEA gồm 35 quốc gia thành viên thông qua vào tối 8/6. Nghị quyết này chỉ trích Tehran không giải thích được về các dấu vết urani tại những cơ sở không khai báo.Sau khi IAEA thông qua nghị quyết trên, Tổ chức Năng lượng nguyên tử của Iran khẳng định nước này đang tiếp tục tuân thủ thỏa thuận an toàn với IAEA. Hơn 80% số camera hiện có của IAEA đang hoạt động theo thỏa thuận và sẽ tiếp tục hoạt động như trước. Trong khi đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Saeed Khatibzadeh nhấn mạnh những bên khởi xướng nghị quyết trên phải chịu trách nhiệm về hậu quả. Ông khẳng định phản ứng của Iran là kiên quyết và tương xứng.

Theo thỏa thuận hạt nhân giữa Iran và các cường quốc ký năm 2015, Tehran hạn chế hoạt động hạt nhân của nước này để đổi lấy việc nới lỏng các biện pháp trừng phạt quốc tế. Tuy nhiên, năm 2018, Tổng thống Mỹ khi đó là ông Donald Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận và tái áp đặt trừng phạt Iran. Đáp lại, Iran bắt đầu giảm bớt cam kết trong thỏa thuận từ năm 2019.

Từ tháng 4/2021, các bên bắt đầu đàm phán nhằm khôi phục thỏa thuận thông qua việc Mỹ dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt và Iran trở lại tuân thủ hoàn toàn thỏa thuận, tuy nhiên đàm phán đình trệ kể từ tháng 3 năm nay.