Không giống như các truyện khác xoay quanh võ công và tinh thần hành hiệp trượng nghĩa, “Thần điêu đại hiệp” được Kim Dung miêu tả chi tiết chuyện tình khắc cốt ghi tâm giữa Dương Quá và Tiểu Long Nữ - hai nhân vật có thân phận, tuổi tác cách xa nhau, khiến thực chất, Dương Quá chỉ là người đàn ông thứ ba trong cuộc đời của Tiểu Long Nữ.
“Thần điêu đại hiệp” là tác phẩm võ thuật nổi tiếng của nhà văn Kim Dung. Đây cũng là tiểu thuyết được chuyển thể nhiều nhất với 6 bản điện ảnh và 9 bản phim truyền hình. Không giống như các truyện khác xoay quanh võ công và tinh thần hành hiệp trượng nghĩa, “Thần điêu đại hiệp” được Kim Dung miêu tả chi tiết chuyện tình khắc cốt ghi tâm giữa Dương Quá và Tiểu Long Nữ - hai nhân vật có thân phận, tuổi tác cách xa nhau.
Không phải Tiểu Long Nữ, Quách Tương mới là người được Kim Dung ghép cặp với Dương Quá
Ít ai ngờ, ngay từ khi đặt bút viết tác phẩm, cố nhà văn Kim Dung hoàn toàn không nghĩ đến việc để cho cặp đôi nhân vật chính hạnh phúc bên nhau. Ông để Tiểu Long Nữ bị nội thương mà chết, còn Dương Quá đến với con gái thứ hai của Quách Tĩnh. Mối tình giữa Dương Quá và Quách Tương cũng có thể xem là để thỏa mãn di nguyện kết thông gia của Quách Khiếu Thiên - Dương Thiết Tâm khi còn sống.
Khi đoạn kết này được đăng báo đã làm “dậy sóng” fan truyện. Nhiều người ném đá, biểu tình dọa đốt tòa soạn báo nhằm gây áp lực và đã thành công khiến Kim Dung thay đổi cốt truyện, cho Dương Quá và Tiểu Long Nữ hội ngộ sau 16 năm dưới đáy Tuyệt Tình Cốc.
Cảnh gặp lại trong “Thần điêu đại hiệp” phiên bản năm 2006
Trong suy nghĩ của Kim Dung, Dương Quá là “người thừa” trong cuộc đời của Tiểu Long Nữ. Cố nhà văn “kết duyên” cho người đẹp Cổ Mộ với hai nhân vật Doãn Chí Bình và Công Tôn Chỉ.
Tiểu Long Nữ bị Doãn Chí Bình làm nhục nhưng nghĩ đó là Dương Quá
Mến mộ Tiểu Long Nữ từ cái nhìn đầu tiên, trong lúc cô bị Âu Dương Phong điểm huyệt, Doãn Chí Bình lợi dụng cơ hội, che mắt Tiểu Long Nữ, cùng cô ân ái, trở thành người đàn ông đầu tiên của sư phụ Dương Quá. Trong lúc này, Tiểu Long Nữ vẫn đinh ninh người đang cùng mình là chàng đệ tử kém tuổi.
Tuy nhiên, Dương Quá lại hồn nhiên vô tư không hề biết chuyện, vẫn cung kính và giữ khoảng cách với Tiểu Long Nữ khiến nàng quá đau đớn và hổ thẹn, quyết định bỏ đi. Tiểu Long Nữ ra tay với Doãn Chí Bình, đoạn tình duyên oan trái này kết thúc từ đó.
Tiểu Long Nữ mặc áo cưới trong ngày thành hôn với Công Tôn Chỉ
Sau khi gặp lại, vì nhiều lý do khác nhau, Dương Quá và Tiểu Long Nữ xảy ra hiểu lầm, và quyết định “đường ai nấy đi”. Lúc này Long cô nương gặp gỡ Công Tôn Chỉ. Sau một thời gian theo đuổi, cốc chủ Tuyệt Tình cốc khiến Tiểu Long Nữ xiêu lòng, mặc lên áo cưới. “Tiểu Long Nữ cùng hắn ở chung vài ngày, cảm thấy hắn khí độ hơn người, hiểu biết uyên bác, lại thêm văn võ toàn tài nên cũng cảm thấy động tâm, nghĩ rằng nếu cùng hắn cả đời cũng được”, nguyên tác viết.
Tuy nhiên, sự xuất hiện của Dương Quá đã phá hủy lễ thành hôn. Mặc dù vậy, các bước trong hôn lễ đều đã được tiến hành, Tiểu Long Nữ trên danh nghĩa chính là vợ của Công Tôn Chỉ.
Theo Kim Dung, Doãn Chí Bình là người lấy đi sự trong trắng của Tiểu Long Nữ nên được xem là “vô danh hữu thực”, Công Tôn Chỉ là chồng “hữu danh vô thực”, còn Dương Quá là người “vô danh vô thực” với sư phụ của mình. Vì thế, việc bị ép phải sửa lại kết cục cho Dương Quá và Tiểu Long Nữ đến với nhau đã khiến cố nhà văn thốt lên: “Đây chính là tác phẩm thất bại nhất của tôi”.