Ukraine từng tin có thể dựa vào những hứa hẹn bảo đảm an ninh từ phương Tây, nhưng thất vọng khi nhận ra chỉ c̣n một ḿnh đối đầu với Nga.
Trong bài phát biểu qua video rạng sáng nay, Tổng thống Volodymyr Zelensky nói Ukraine đă bị bỏ rơi khi phải đương đầu với cuộc tấn công của Nga.
"Bất kể tôi đă có bao nhiêu cuộc trao đổi với các lănh đạo nước ngoài, tôi chỉ nghe được vài điều. Đầu tiên là chúng ta được hỗ trợ. Tôi biết ơn từng quốc gia đă giúp chúng ta một cách cụ thể, không chỉ bằng lời nói. Nhưng điều thứ hai là chúng ta đă bị bỏ lại một ḿnh trong cuộc chiến bảo vệ đất nước. Ai sẵn sàng chiến đấu cùng chúng ta? Thành thật mà nói, tôi chẳng thấy ai", ông Zelensky nói.
Lănh đạo Ukraine tỏ rơ nỗi thất vọng giữa lúc đất nước ông quay cuồng trong đ̣n tấn công từ nhiều phía của Nga. Theo ước tính sơ bộ, cuộc tấn công của Moskva đă khiến 137 người chết trong ngày đầu tiên.
Người phụ nữ bật khóc sau cuộc tấn công rocket vào thủ đo Kiev ngày 25/2. Ảnh: AP.
Chia sẻ với VnExpress, Carl Schuster, cựu giám đốc điều hành tại Trung tâm T́nh báo Liên quân thuộc Bộ Tư lệnh Thái B́nh Dương Mỹ và hiện là giảng viên Đại học Hawaii Pacific, Mỹ, nói nỗi thất vọng này xuất phát từ việc phương Tây từ chối can thiệp hoặc cung cấp vũ khí hạng nặng để giúp Ukraine chống lại Nga.
Jens Stoltenberg, tổng thư kư Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), hôm qua cho biết liên minh không có quân đội đóng ở Ukraine và không có kế hoạch triển khai quân tới quốc gia này.
"Chúng tôi đă và sẽ tăng cường sự hiện diện của quân đội NATO ở sườn phía đông của liên minh", ông cho biết.
Cùng ngày, Tổng thống Mỹ Joe Biden xác nhận điều động tăng viện cho sườn đông của NATO ở châu Âu, bao gồm 7.000 quân nhân thuộc các lực lượng bộ binh và không quân.
"Lực lượng của chúng tôi đang và sẽ không tham gia xung đột", ông Biden nhấn mạnh.
Năm 2008, các lănh đạo NATO hứa hẹn với Ukraine rằng quốc gia này một ngày nào đó sẽ có cơ hội gia nhập liên minh, thắp lên niềm hy vọng tràn trề ở Kiev dù điều này chắc chắn vấp phản đối của Nga. Nhưng 14 năm đă qua, lời hứa đó chưa được thực hiện, đồng nghĩa Kiev không được nhận sự bảo vệ của NATO với tư cách thành viên liên minh.
Ngoài giấc mơ gia nhập NATO xa vời, chuyên gia Carl Schuster cho rằng nỗi thất vọng của Ukraine c̣n bắt nguồn từ một nguyên nhân sâu xa hơn.
Sau khi tuyên bố độc lập khỏi Liên Xô năm 1991, Ukraine được thừa hưởng khoảng 1.800 vũ khí hạt nhân gồm vũ khí chiến thuật tầm ngắn và tên lửa hành tŕnh. Và chính Mỹ đă thuyết phục Kiev từ bỏ kho vũ khí hạt nhân.
Theo Bản ghi nhớ Budapest năm 1994, Mỹ, Anh và Nga cam kết cung cấp đảm bảo an ninh cho Ukraine, đổi lại Ukraine "cam kết loại bỏ tất cả vũ khí hạt nhân trong khoảng thời gian nhất định".
Cam kết quan trọng nhất của ba nước là "tái khẳng định nghĩa vụ của họ để kiềm chế bất kỳ mối đe dọa hoặc động thái sử dụng vũ lực chống lại toàn vẹn lănh thổ và độc lập chính trị của Ukraine". Họ cũng cam kết "kiềm chế hành động áp bức kinh tế" đối với Ukraine và "t́m kiếm hành động lập tức của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc để hỗ trợ cho Ukraine" trong trường hợp có "hành động tấn công" vào nước này.
Với tất cả đảm bảo an ninh này, Ukraine đă trao trả toàn bộ vũ khí hạt nhân cho Nga năm 1996. Tuy nhiên, Tổng thống Nga Vladimir Putin đă "giết chết" Bản ghi nhớ Budapest vào năm 2014, khi sáp nhập bán đảo Crimea, theo bài viết Ukraine đă bị phản bội ở Budapest như thế nào trên WSJ.
"Nhiều người tin rằng Nga sẽ không tấn công nếu Kiev c̣n vũ khí hạt nhân", Schuster nói.
Lănh đạo các nước phương Tây chỉ trích Nga phát động "cuộc tấn công vô cớ và phi lư" gây thiệt hại về người và của cho Ukraine, đồng thời khẳng định sẽ áp thêm các lệnh trừng phạt nghiêm khắc với Moskva. Tuy nhiên, đó dường như là tất cả những ǵ phương Tây cung cấp cho Ukraine.
"Tổng thống Zelensky và người dân Ukraine cảm thấy thất vọng. Và họ sẽ ngày càng cảm thấy cay đắng hơn trong thời gian tới", chuyên gia Mỹ nhận định.