Mặc dù tất cả các quốc gia Trung Á đều đều phòng Nga ở mức độ khác nhau nhưng họ lại nhìn nhận Trung Quốc với sự nghi ngờ thậm chí còn lớn hơn.
Từ nhiều năm qua, Nga và Trung Quốc đã có sự “phân công lao động ngầm” ở khu vực Trung Á. Cả hai đều coi đây là sân sau chiến lược của mình: Moscow giám sát an ninh còn Bắc Kinh giúp phát triển nền kinh tế của khu vực.
Tuy nhiên, cuộc bạo loạn gần đây tại Kazakhstan, quốc gia có nền kinh tế lớn nhất Trung Á, đã một lần nữa chứng tỏ: vị thế an ninh của Moscow là không thể bàn cãi, bất chấp sức mạnh quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc và những nỗ lực nhằm mở rộng phạm vi an ninh của Bắc Kinh.
Ngày 5/1, Nga đã cử hàng nghìn binh sĩ tới Kazakhstan chỉ trong vòng vài giờ theo yêu cầu của Tổng thống Kassym-Jomart Tokayev.
Phải đến 5 ngày sau đó, Trung Quốc mới lên tiếng đề nghị hỗ trợ an ninh trong một cuộc điện đàm giữa Ngoại trưởng Vương Nghị và người đồng cấp Kazakhstan Mukhtar Tileuberdi, thời điểm cuộc khủng hoảng gần như đã kết thúc và đất nước Kazakhstan không còn lâm nguy nữa.
Trong thập kỷ qua, Trung Quốc đã đầu tư hàng chục tỷ USD vào Kazakhstan và phần còn lại của Trung Á, chủ yếu cho lĩnh vực dầu khí và khoáng sản. Khu vực này có vai trò quan trọng đặc biệt đối với tham vọng toàn cầu của Bắc Kinh.
Trong chuyến thăm đến Kazakhstan vào năm 2013, Chủ tịch Tập Cận Bình đã công bố ý tưởng về sáng kiến Vành đai và Con đường. Trong số tất cả các nhà lãnh đạo Trung Á, mối liên hệ cá nhân lớn nhất của ông Tokayev là với Trung Quốc: Ông nói tiếng Quan Thoại và bắt đầu sự nghiệp của mình với tư cách là nhà ngoại giao Liên Xô tại Bắc Kinh.
Các phương tiện quân sự của Nga được đưa tới Kazakhstan. Ảnh: AP
Tuy nhiên, ít nhất là ở thời điểm hiện tại, Trung Quốc không có các khả năng quân sự hoặc tình báo để bảo vệ đồng minh trong khu vực khi họ gặp nạn.
Alexander Gabuev, một chuyên gia về Trung Quốc tại Quỹ Carnegie Moscow nhận xét: “Trung Quốc thiếu các loại công cụ mà Nga đang sở hữu, chẳng hạn lực lượng lính dù biết nói thứ ngôn ngữ mà người dân địa phương hiểu và luôn sẵn sàng đổ bộ tới giúp đỡ”.
Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể (CSTO), khối liên minh quân sự do Nga đứng đầu đã triển khai khoảng 2.500 binh sĩ tới Kazakhstan để tham gia sứ mệnh gìn giữ hòa bình tại đây theo lời kêu gọi của Tổng thống Tokayev nhằm giúp ổn định tình hình sau các cuộc tấn công khủng bố và bạo loạn lớn đầu năm mới.
Trong khi đó, Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), cũng gồm các quốc gia Trung Á, Nga và Trung Quốc nhưng lại không có sứ mệnh quân sự tương tự, mặc dù các thành viên thuộc tổ chức này thường xuyên trao đổi thông tin tình báo và tiến hành huấn luyện chống khủng bố chung.
Những năm gần đây, Trung Quốc đã triển khai cảnh sát vũ trang tới các vùng xa xôi ở Tajikistan kết nối Afghanistan với khu vực phía tây Tân Cương và đã tăng cường cung cấp vũ khí cho một số quốc gia Trung Á.
Thế nhưng, Nga vẫn có sự hiện diện quân sự lớn hơn nhiều ở Tajikistan, đặc biệt là kể từ khi Taliban chiếm Kabul vào tháng 8 năm ngoái, và cũng duy trì quân đội ở Kyrgyzstan.
Mặc dù tất cả các quốc gia Trung Á đều đều phòng Nga ở mức độ khác nhau nhưng họ lại nhìn nhận Trung Quốc với sự nghi ngờ thậm chí còn lớn hơn.
“Trung Quốc có một hình ảnh gây tranh cãi ở Kazakhstan. Với Nga, dù có một quá khứ khó khăn và chủ nghĩa dân tộc đã tồn tại trong 30 năm qua, nhưng nhìn chung thái độ đối với Nga vẫn tích cực hơn”, George Voloshin - nhà phân tích thuộc Công ty Tư vấn Tình báo Aperio bình luận.
“Mọi người hiểu họ sẽ trông đợi được những gì từ Nga nhưng khi đề cập đến Trung Quốc, người dân lo sợ hơn nhiều”.
VietBF @ Sưu tầm