Sự gia tăng căng thẳng giữa Trung Quốc và Mỹ có thể gây nguy hiểm cho môi trường an ninh ở Đông Á trong năm 2022. Đó là nhận định của nhiều chuyên gia đối ngoại quốc tế về quan hệ Mỹ - Trung. Sau khi đánh giá dựa trên thực trạng quan hệ hai nước và dự báo t́nh h́nh sắp tới.
T́nh h́nh Eo biển Đài Loan sẽ mong manh hơn
Hăng thông tấn Kyodo (Nhật Bản) dẫn lời các chuyên gia cho biết, mối quan hệ Bắc Kinh – Washington sẽ c̣n tồi tệ hơn hiện nay khi Tổng thống Mỹ Joe Biden có cách tiếp cận cứng rắn hơn với chính quyền Bắc Kinh để thu hút sự ủng hộ của các cử tri có quan điểm chống Trung Quốc trước thềm cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào tháng 11 tới tại Mỹ.
Cùng lúc, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh có khả năng sẽ tăng cường các hành động khiêu khích chống lại Đài Loan để mở đường cho nhiệm kỳ lănh đạo thứ ba.
Ngoài ra, quyết định của Mỹ khi không cử các quan chức chính phủ tới tham dự Thế vận hội Mùa đông Bắc Kinh, dự kiến diễn ra vào tháng 2 tới, sẽ "củng cố nhận thức về một cuộc Chiến tranh Lạnh mới" và khiến việc theo đuổi đường lối ngoại giao trở nên "khó khăn hơn".
Ông Victor Teo - Nhà khoa học chính trị tại Đại học Cambridge cho rằng: "Mỹ đang cố gắng hết sức để tập hợp và củng cố các khối của ḿnh để ngăn Trung Quốc đuổi kịp".
Với căng thẳng Trung-Mỹ leo thang, t́nh h́nh an Eo biển Đài Loan sẽ trở nên mong manh hơn, v́ ông Tập vẫn kiên định với đường lối tái thống nhất Đài Loan dân chủ và tự trị với đại lục trong nhiệm kỳ của ḿnh.
Song, ông Victor Teo dự báo, Bắc Kinh không sử dụng sức mạnh quân sự để xâm lược Đài Loan trong năm 2022 v́ có thể phản tác dụng và ảnh hưởng tới ông Tập nhưng lănh đạo Trung Quốc cũng đă cảnh báo Washington và các đồng minh rằng "không nên đánh giá thấp quyết tâm bảo vệ chủ quyền của Trung Quốc".
Chưa kể, Mỹ vừa thông qua Luật ủy quyền quốc pḥng 2022, trong đó có các đề nghị hỗ trợ Đài Loan tăng cường năng lực pḥng vệ như mời ḥn đảo này tham dự vào cuộc tập trận hải quân đa quốc gia lớn nhất thế giới do Mỹ dẫn đầu – RIMPAC.
Kyodo News dẫn một nguồn tin ngoại giao tại Bắc Kinh cho biết, việc Đài Loan tham gia vào RIMPAC chắc chắn sẽ chọc giận Bắc Kinh và có thể gây ra xung đột quân sự trên Eo biển Đài Loan.
"Cửa" đàm phán ḥa b́nh trên bán đảo Triều Tiên ngày càng hẹp
Những động thái của Triều Tiên cũng thu hút sự chú ư khi các cuộc đàm phán với Mỹ đă bị đ́nh trệ trong 2 năm qua, có ít dấu hiệu có thể nối lại trong năm 2022.
Triều Tiên thừa nhận họ đang đối mặt với khủng hoảng lương thực nghiêm trọng v́ thiên tai và t́nh trạng đ́nh trệ thương mại với Trung Quốc do ảnh hưởng của dịch bệnh.
Theo các chuyên gia như ông Jeff Kingston - Giám đốc Viện nghiên cứu châu Á thuộc Đại học Temple Nhật Bản, Triều Tiên có thể nóng ḷng muốn bắt đầu đối thoại nhằm chính thức chấm dứt Chiến tranh Triều Tiên 1950-1953 nhưng điều này “đ̣i hỏi phải có sự tham gia của hoạt động ngoại giao giữa Washington và B́nh Nhưỡng. Trong khi tại thời điểm này, đây là biện pháp gần như bất khả thi.
“Đó có thể là biện pháp xây dựng ḷng tin nhưng hiện nay có rất ít niềm tin để gây dựng”, ông Kingston nói.
Cuộc chiến giữa Triều Tiên và Hàn Quốc đă chấm dứt bằng lệnh ngừng bắn chưa phải hiệp định ḥa b́nh. Trong nhiệm kỳ của ḿnh, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in đă t́m kiếm tuyên bố để chính thức đặt dấu chấm hết cho t́nh trạng chiến tranh.
Khi môi trường an ninh tại Đông Á đang ngày càng thách thức, Hàn Quốc, Nhật Bản và các đồng minh an ninh trong khu vực cần phải đóng vai tṛ trung gian giữa Mỹ và Trung Quốc.
Gần đây, Nhật Bản đă xảy ra một số mâu thuẫn với Trung Quốc về vấn đề Đài Loan. Trong khi đó, xét về về triển vọng kinh tế, chính quyền Tổng thống Hàn Quốc được cho là vẫn nhấn mạnh quan hệ với Trung Quốc hơn với chính quyền Mỹ.
Tuy nhiên, ông Moon vẫn đồng ư với người đồng cấp Mỹ rằng Seoul và Washington sẽ nỗ lực tăng cường quan hệ trên nhiều lĩnh vực như ngoại giao và an ninh. Thỏa thuận này nhận được sự đồng thuận từ cả các đảng đối lập và cầm quyền Seoul.
Dù chính trị gia nào đắc cử Tổng thống Hàn Quốc trong tháng 3 tới đều sẽ t́m cách để khai thác các mối quan hệ hợp tác mới với Mỹ nhưng đồng thời tránh các lĩnh vực hợp tác có thể gây ảnh hưởng tới quan hệ với Trung Quốc.