Đây là nhóm chiến binh khét tiếng chia rẽ quan hệ Taliban-Trung Quốc. Hàng chục chiến binh Duy Ngô Nhĩ bị cầm tù đă trốn thoát sau khi Taliban giành được quyền kiểm soát Afghanistan khiến những nỗ lực của Taliban để giành được sự hậu thuẫn của Trung Quốc đă bị giáng một đ̣n mạnh.
Các chiến binh Duy Ngô Nhĩ thuộc Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan (ETIM) giương cao cờ của họ trong một bức ảnh lưu trữ. Ảnh Asia Times/Facebook
Theo Newsmax, các chiến binh Duy Ngô Nhĩ được cho là yếu tố then chốt có thể chia rẽ quan hệ Taliban-Trung Quốc.
Ngay sau khi Taliban chiếm được thủ đô Kabul vào giữa tháng 8, nhóm chiến binh này đă ưu tiên thiết lập quan hệ với Trung Quốc, mà thậm chí c̣n tuyên bố Bắc Kinh là "đồng minh thân cận nhất".
Nhưng một cựu quan chức an ninh cấp cao trong chính quyền của Tổng thống Ashraf Ghani mới đây tiết lộ với Telegraph rằng: "Chúng tôi có 35 chiến binh ETIM (Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan của các chiến binh Duy Ngô Nhĩ) trong các nhà tù trên khắp Afghanistan. Tất cả bọn họ đều trốn thoát sau khi Taliban tiếp quản đất nước".
Nh́n chung, khi Trung Quốc nghe tin các chiến binh Duy Ngô Nhĩ trốn thoát khỏi các nhà tù ở Afghanistan, việc t́m kiếm họ đang trở thành ưu tiên hàng đầu.
Suhail Shaheen, một phát ngôn viên của Taliban, nói với một tờ báo Trung Quốc rằng Taliban sẽ không cho phép các chiến binh Duy Ngô Nhĩ vào Afghanistan nữa.
Mặc dù vậy, Raffaello Pantucci, một nhà nghiên cứu về Trung Quốc và chủ nghĩa khủng bố b́nh luận rằng: "Vấn đề đối với Taliban là họ không thống nhất về những ǵ phải làm trong vấn đề này. Mặc dù có mong muốn chung là hợp tác với Trung Quốc, nhưng tôi nghĩ trong nội bộ tổ chức này vẫn có một số nhóm ủng hộ việc bảo vệ những chiến binh Duy Ngô Nhĩ v́ họ đă chiến đấu với Taliban trong 20 năm".
Trước đó, các quan chức Trung Quốc được cho là đă lo ngại chiến thắng chóng vánh của Taliban sẽ khiến ETIM được củng cố tinh thần và hoài nghi rằng Taliban sẽ đàn áp họ.
Theo tờ South China Morning Post, Bắc Kinh đă cáo buộc ETIM, một nhóm ly khai do các phiến quân Duy Ngô Nhĩ lập ra, đă gây ra hàng loạt vụ tấn công bạo lực ở Tân Cương trong thập niên qua, bao gồm các vụ đánh bom xe chết người vào năm 2014 và các vụ tấn công chết người ở những nơi khác trong nước, trong đó có Bắc Kinh.
Khi Taliban kiểm soát Afghanistan, Trung Quốc được cho là đặc biệt lo ngại nguy cơ ETIM sẽ trỗi dậy mạnh mẽ trong khu vực bất chấp Taliban đă bảo đảm với Trung Quốc rằng họ không ủng hộ Phong trào Hồi giáo Đông Turketstan và sẽ không cho phép ETIM sử dụng Afghanistan làm bàn đạp để thực hiện các cuộc tấn công vào lănh thổ Trung Quốc.
Tuy nhiên, mới đây, ít nhất 55 tín đồ Hồi giáo đă thiệt mạng và hơn 140 người khác bị thương trong vụ tấn công vào một nhà thờ Hồi giáo chật ních người ở Kunduz, miền bắc Afghanistan hôm 8/10/2021. Nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) đă tiết lộ, vụ tấn công đẫm máu là do chiến binh ETIM thực hiện.
Li Wei - một nhà phân tích về chống khủng bố tại Viện Quan hệ quốc tế đương đại Trung Quốc có trụ sở ở Bắc Kinh, cho hay một mối quan hệ gần gũi giữa ETIM và IS ở Afghanistan có thể làm gia tăng mối đe dọa đối với Trung Quốc.
"Các công dân Trung Quốc từng bị IS bắt cóc và sát hại trước đây. C̣n bây giờ, với việc IS gần gũi hơn với ETIM, mối đe dọa đối với các lợi ích quốc gia của Trung Quốc sẽ lớn hơn", ông Li nói.
VietBF@ sưu tập