Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ nêu lư do mua S-400 Nga thay v́ Patriot Mỹ. Mỹ và các nước đồng minh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) bất b́nh v́ bản hợp đồng mua hệ thống pḥng không tân tiến S-400 trị giá 2,5 tỷ USD giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Nga năm 2017.
Hệ thống tên lửa pḥng không S-400 của Nga tại lễ duyệt binh nhân kỷ niệm Ngày Chiến thắng ở Moskva ngày 9/5. Ảnh: AFP/TTXVN
Hệ quả là Washington trả đũa bằng việc loại bỏ hợp đồng bán máy bay chiến đấu F-35 cho Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời áp đặt lệnh trừng phạt với nền công nghiệp quốc pḥng của nước này. Tổng thống Thổ Recep Tayyip Erdogan thanh minh rằng Ankara lẽ ra đă không phải mua S-400 từ Nga nếu Mỹ bán cho Thổ Nhĩ Kỳ hệ thống pḥng thủ tên lửa Patriot.
“Chúng tôi mua vũ khí của riêng ḿnh. Tôi nghĩ điều đó là hợp lư”, ông Erdogan trả lời báo New York Times. Khi được đề nghị b́nh luận về những căng thẳng khi Ankara quyết định bổ sung vũ khí Nga vào hệ thống pḥng không của một nước thành viên NATO, ông đáp: “Chúng tôi có quyền củng cố hệ thống pḥng thủ của ḿnh khi chúng tôi muốn". Nhà lănh đạo Thổ Nhĩ Kỳ cũng nhấn mạnh rằng bất chấp những căng thẳng, quan hệ của Ankara với Washington vẫn được duy tŕ mạnh mẽ.
Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đă bày tỏ ư định mua lô S-400 thứ hai từ Nga trong tương lai. Lô đầu tiên được bàn giao vào năm 2019, đă gây ra một cuộc khủng hoảng lớn trong quan hệ quốc pḥng giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ. Mỹ đă loại Ankara khỏi chương tŕnh phát triển máy bay chiến đấu F-35, cấm nước này mua máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm cũng như cấm vận một công ty sản xuất quốc pḥng của Thổ Nhĩ Kỳ vào cuối năm 2020.
Theo Đài Sputnik, Mỹ luôn phủ nhận việc từng từ chối bán hệ thống Patriot cho Thổ Nhĩ Kỳ trước khi nước này mua hệ thống của Nga. Tuy nhiên, theo các phương tiện truyền thông, Ankara đă đóng băng các cuộc đàm phán với Washington về Patriot và t́m tới Nga sau khi phía Mỹ từ chối bán hệ thống pḥng không theo h́nh thức cho vay và không kèm điều khoản chia sẻ công nghệ vào hợp đồng.
Năm ngoái, Bộ trưởng Quốc pḥng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar cho biết đất nước của ông vẫn để ngỏ cơ hội mua Patriot từ Mỹ. Trước đó, Washington đă phát biểu rằng họ sẽ không bán Patriot cho Thổ Nhĩ Kỳ v́ họ đă có S-400. Hôm 27/9, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ Bob Menendez cảnh báo rằng Washington sẽ bổ sung các biện pháp trừng phạt mới với Thổ Nhĩ Kỳ nếu nước này mua thêm S-400.
“Chúng tôi đă thể rơ quan điểm khi xây dựng Đạo luật chống lại kẻ thù của Mỹ thông qua trừng phạt (CAATSA)”, Thượng nghị sỹ Menendez nói, đề cập đến luật năm 2017 nhằm ngăn chặn Nga xuất khẩu các loại vũ khí hiện đại ra nước ngoài.
Ngoài Thổ Nhĩ Kỳ, Mỹ cũng đă sử dụng Đạo luật CAATSA chống lại Trung Quốc, đồng thời đe dọa áp dụng với Ấn Độ, nước có thỏa thuận mua S-400 trị giá 5,5 tỷ USD với Moskva. New Delhi dự kiến nhận được lô S-400 đầu tiên vào tháng 11 tới