Taliban trải thảm đỏ đón ‘Vành đai và Con đường’ của Trung Quốc. Afghanistan dưới thời Taliban đang hướng đến mở rộng quan hệ với Trung Quốc sau việc Mỹ rút lui trong hỗn loạn. Tuy nhiên giới chuyên gia cho rằng Bắc Kinh sẽ tiếp cận Taliban với cách thức thận trọng.
Abdul Salam Hanafi (trái), Phó văn pḥng chính trị của Taliban, tại cuộc gặp với các nhà ngoại giao cấp cao Trung Quốc tại Kabul ngày 6/9. Ảnh: Reuters
Chính quyền mới tại Kabul muốn tham gia Hành lang Kinh tế Trung Quốc-Pakistan (CPEC) – một cấu thành chủ chốt trong sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) và có tổng mức đầu tư lên đến 50 tỉ USD.
Một nguồn thạo tin ẩn danh có liên hệ mật thiết với Taliban chia sẻ với tờ Nikkei Asia rằng Trung Quốc từ năm 2018 đă ngầm mời chào Taliban về các dự án có thể triển khai ở Afghanistan. “Có những thỏa thuận miệng giữa Bắc Kinh và Taliban về các khoản đầu tư. Một khi chính quyền Taliban được thế giới công nhận, Trung Quốc sẽ bắt đầu xây dựng các dự án cơ sở hạ tầng ở Afghanistan – một quốc gia bị tàn phá bởi chiến tranh”, nguồn tin nói.
Hôm 6/9, Ngoại trưởng Pakistan, Shah Mehmood Qureshi đă chủ tŕ một cuộc họp trực tuyến, có sự tham gia của các đồng cấp láng giềng người Afghanistan - Trung Quốc, Iran, Tajikistan, Turkmenistan, Uzbekistan và Pakistan. "Afghanistan vẫn ở trong t́nh trạng phức tạp. Chúng tôi hy vọng t́nh h́nh chính trị sẽ sớm ổn định và trở lại trạng thái b́nh thường. Thực tế mới đ̣i hỏi chúng ta phải loại bỏ những cách nh́n cũ, phát triển những hiểu biết mới và tiến hành một cách tiếp cận thực tế, thực dụng" - ông Qureshi nêu quan điểm trên tài khoản mạng xă hội Twitter.
Tại cuộc gặp, Trung Quốc tuyên bố viện trợ khẩn cấp 31 triệu USD cho Afghanistan, bao gồm ngũ cốc, vật tư mùa đông, vaccine và thuốc chữa bệnh. "Những ǵ Trung Quốc có thể làm bây giờ là duy tŕ các liên lạc cần thiết với Taliban trong các lĩnh vực hoạt động kinh tế b́nh thường và giao lưu nhân dân", tờ Thời báo Hoàn cầu đưa tin.
Theo Andrew Small, một thành viên cao cấp xuyên Đại Tây Dương với chương tŕnh châu Á tại Quỹ Marshall của Đức, việc Taliban chủ động nêu yêu cầu đầu tư tức thời sẽ tạo cho Trung Quốc ưu thế lớn trong tiếp cận song phương. Bắc Kinh sẽ cung cấp một số hỗ trợ kinh tế khẩn cấp, nhưng việc can dự theo chiều rộng hơn cũng sẽ được triển khai thận trọng hơn.
“Bắc Kinh sẽ hài ḷng trong đưa ra cam kết và can dự đối thoại liên quan đến BRI và mở rộng CPEC, nhưng sẽ không thúc đẩy hành động trên thực tế cho đến khi hoàn toàn tin tưởng và điều kiện chính trị và an ninh ở Afghanistan”, ông Small nhận định.
Dự án thăm ḍ, khai thác mỏ đồng Mes Aynak ở tỉnh Logar bị đ́nh trệ trong thời gian dài v́ những lo ngại về an ninh. Ảnh: Reuters
Giới chuyên gia lưu ư đến việc Afghanistan dưới thời Taliban ít có lựa chọn trong tiếp cận các nhà đầu tư. “Trung Quốc được kỳ vọng sẽ sẵn ḷng giúp đỡ chính quyền Taliban sau khi Mỹ rời khỏi khu vực vốn đóng vai tṛ quan trọng đối với Trung Quốc”, Hasaan Khawar, chuyên gia phân tích về chính sách công ở Islamabad, Pakistan nói.
Trung Quốc thừa hiểu rằng Afghanistan sở hữu nguồn tài nguyên khoáng sản lớn, trong đó có mỏ đồng Mes Aynak - được cho là lớn thứ hai trên thế giới về trữ lượng. Tập đoàn luyện kim Trung Quốc (China Metallurgical Group) năm 2008 đă mua giấy phép thăm ḍ, khai thác với giá 3 tỷ USD, nhưng công việc đă bị đ́nh trệ trong hơn một thập kỷ v́ những lo ngại về an ninh. Mỏ kim loại nằm bất động này là lời nhắc nhở sâu sắc đối với Trung Quốc về việc các khoản đầu tư lớn dễ dàng thất bại nếu như t́nh h́nh rơi vào thế bất ổn.
Jeremy Garlick, trợ lư giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học Kinh tế Praha, cho rằng đồng là nguyên liệu rất cần thiết cho sản xuất hệ thống dây điện, sản phẩm điện tử, động cơ và nhiều sản phẩm khác được sản xuất tại Trung Quốc. Tuy nhiên, Trung Quốc sẽ không vội vàng đưa ḿnh vào t́nh thế khó khăn và sẽ cân nhắc kỹ lưỡng bất kỳ quyết định nào khi can dự sâu hơn vào Afghanistan.
Vấn đề các chiến binh cực đoan và việc sử dụng Afghanistan làm bàn đạp cho chủ nghĩa khủng bố toàn cầu là mối quan tâm lớn nhất đối với cộng đồng toàn cầu, trong đó có cả Trung Quốc. Các chuyên gia tin rằng trừ khi Taliban kiểm soát được vấn đề này, Trung Quốc sẽ không thể đầu tư dù mong muốn có lớn đến đâu.
VietBF@ sưu tập