Thủ đô Trung Quốc đă bị một lớp bùi dày màu nâu bao phủ vào ngày hôm nay. Đây là trận băo cát lớn nhất trong một thập kỷ qua khiến cơ quan Khí tượng Trung Quốc phải công bố báo động vàng, khiến hàng loạt tỉnh thành phía Bắc Trung Quốc đang phải đối mặt với hiểm hỏa thiên nhiên khắc nghiệt nhất trong 10 năm trở lại đây.
"Như ngày tận thế"
Trong kỳ họp Lưỡng hội tuần trước, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh đă gặp đoàn đại biểu đến từ Nội Mông và kêu gọi họ kiên tŕ đấu tranh để cải thiện môi trường.
Ông nói: "Chúng ta phải giữ vững quan điểm nước xanh núi xanh chính là núi vàng núi bạc".
Tuy nhiên, bắt đầu từ hôm thứ Hai (15/3), một khu vực rộng lớn của Trung Quốc đă gặp phải t́nh trạng thời tiết cực đoan: Băo cát!
Theo thông tin do Cục Khí tượng Quốc gia Trung Quốc công bố, trận băo cát mạnh nhất trong một thập kỷ đă quét qua phần lớn miền bắc Trung Quốc, kéo dài từ Tân Cương đến biển Bột Hải, khiến hàng trăm chuyến bay bị hủy, trường học ở một số thành phố phải đóng cửa và hàng chục triệu người bị "nhốt" trong t́nh trạng không khí khắc nghiệt.
Tử Cấm Thành Bắc Kinh ch́m trong "biển cát". Ảnh: NYT
Trước khi cơn băo cát này xuất hiện, đă có một đợt mây mù kéo dài trong nhiều tuần khiến nhiều người liên tưởng đến "ngày tận thế" mà Trung Quốc thường gặp phải cách đây vài năm. T́nh trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng đă buộc chính phủ phải thực hiện các biện pháp khẩn cấp để đối phó với vấn đề đă trở thành một cuộc khủng hoảng chính trị và sức khỏe cộng đồng.
Các biện pháp này đă cải thiện đáng kể chất lượng không khí, đặc biệt là ở các khu vực lân cận thủ đô. Nhưng trong tuần này, người dân Trung Quốc đang phải gánh chịu sự ngột ngạt đến từ ba tác động: Sự phục hồi của ngành công nghiệp sau đại dịch Covid-19, tác động liên tục của biến đổi khí hậu đối với các vùng sa mạc phía bắc Trung Quốc và thời tiết gió mùa đông bắc.
"Bắc Kinh trông giống như một cuộc khủng hoảng sinh thái", Lư Thạc, Giám đốc Greenpeace China chia sẻ.
Ông này cho biết, cơn băo hôm thứ Hai là "kết quả của sự suy thoái đất và sinh thái ở phía bắc và phía tây Bắc Kinh". Ông cũng nói năm nay, các chất ô nhiễm công nghiệp xung quanh Bắc Kinh đă vượt quá mức trung b́nh hàng năm của bốn năm qua.
Chính phủ TQ cảnh báo
Trận băo cát này được kích hoạt bởi cơn băo tuyết dữ dội quét qua Mông Cổ vào cuối tuần trước. Một trận băo tuyết ở Mông Cổ đă khiến tháp truyền tải điện bị sập, cắt nguồn cung cấp điện ở một số khu vực và khiến ít nhất 9 người thiệt mạng.
Tại Bắc Kinh, nhà chức trách đă nhắc nhở người già, trẻ em và những người mắc bệnh giảm các hoạt động ngoài trời, đồng thời nhắc nhở những người khác tránh các hoạt động ngoài trời không cần thiết. Cơn băo cát biến không khí vào buổi sáng thành màu vàng cam và vào buổi chiều thành màu xám đặc. Loại thời tiết này dự kiến sẽ tiếp tục kéo dài cho đến sáng thứ Ba.
Trước h́nh thái thời tiết cực đoan này, người dân Trung Quốc có phản ứng rất khác nhau.
Mới đây, trên mạng xă hội Trung Quốc lan truyền bức ảnh ghép ṭa nhà trụ sở mang tính biểu tượng của Đài Truyền h́nh Quốc gia Trung Quốc với h́nh ảnh từ bộ phim khoa học viễn tưởng "Blade Runner 2049" năm 2017. Bức khác th́ cho thấy các tàu vũ trụ và các nhân vật trong loạt phim siêu anh hùng Nhật Bản "Ultraman" diễu hành trên những con phố âm u của Bắc Kinh.
Do chất lượng không khí được cải thiện trong những năm gần đây, đây là lần đầu tiên những người mới đến Bắc Kinh được trải nghiệm loại không khí này.
"Tôi đă không thể nh́n thấy ṭa nhà trước mặt nữa", Vương Uy, một sinh viên tốt nghiệp đại học 23 tuổi, cho biết. Anh mới chuyển từ Hà Nam đến Bắc Kinh. "Không ngờ bầu trời lại có thể có màu vàng như vậy".
Môi trường vẫn là một vấn đề nan giải đối với giới chức Trung Quốc. Ông Tập Cận B́nh đă nhiều lần kêu gọi một "cuộc cách mạng xanh" trong nền kinh tế Trung Quốc. Năm ngoái, ông cam kết sẽ đẩy nhanh nỗ lực của Trung Quốc nhằm giảm lượng khí thải carbon, nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu.
Tuy nhiên, khi Bắc Kinh tiếp tục đặt phát triển kinh tế lên hàng đầu, vấn đề ô nhiễm đă trở thành một thách thức vô cùng lớn.
Ô nhiễm không khí nghiêm trọng tại Trung Quốc được cho là do sản xuất thép và xi măng gia tăng. Theo The New York Times, nhiều tổ chức môi trường hoài nghi trước kế hoạch phát triển 5 năm mới được thông qua tại cuộc họp ở Bắc Kinh v́ nó không bao gồm các đề xuất cụ thể hơn để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu.
Tuy nhiên, trước lời thúc giục của ông Tập Cận B́nh, Bộ Sinh thái và Môi trường Trung Quốc đă đưa ra cảnh báo đối với thành phố Đường Sơn, trung tâm sản xuất thép của Trung Quốc ở tỉnh Hà Bắc, sau khi phát hiện ra bốn nhà máy thép không đáp ứng các yêu cầu giảm phát thải .
Tại Nội Mông, phiên bản Nhân dân Nhật báo địa phương đă xuất bản một ấn bản liên quan đến kế hoạch pḥng chống sa mạc hóa, đây là một trong những nguyên nhân gây ra băo cát. Hôm thứ Hai khi ấn phẩm này xuất hiện, t́nh cờ là ngày Trung Quốc phải hứng chịu t́nh trạng ô nhiễm tồi tệ nhất trong nhiều năm.
"Cát vàng đang rút đi và những cây xanh đang dần đổ bóng mát", tiêu đề bài báo khẳng định.