Có lẽ dưới thời Tổng thống Mỹ Donald Trump thì quan chức cấp cao của Mỹ rời Nhà Trắng nhiều nhất. Cho tới nay danh sách quan chức "bỏ" Trump vẫn đang dài ra và gồm nhiều cái tên không cần phải nhớ tới. Nhưng với James Mattis- Bộ trưởng Quốc phòng, sự ra đi của ông được đánh giá là đáng chú ý nhất và sẽ để lại tác động sâu rộng nhất.
Lá thư từ chức của ông Mattis nổi bật vì hai lý do. Thứ nhất, nó không chứa đựng những mỹ từ ca ngợi Tổng thống Trump. Thứ hai, nó thể hiện rõ rằng ông Mattis từ chức vì bất đồng quan điểm với Tổng thống Trump về chính sách ngoại giao và quân sự.
Cả hai yếu tố trên đều không gây bất ngờ. Ngay khi kết thúc cuộc bầu cử tổng thống năm 2016 (vào thời điểm ông Trump chưa tuyên thệ nhậm chức), ông Mattis đã công khai tuyên bố không đồng tình với cân nhắc của ông Trump về việc khôi phục hình thức tra tấn để thẩm vấn.
Ông Mattis cũng nhiều lần nói ngược quan điểm rút quân khỏi Afghanistan và Syria của ông chủ Nhà Trắng. Rốt cuộc, chính thông báo của Tổng thống Trump về việc rút toàn bộ binh sĩ khỏi Syria hôm 18-12 chẳng khác nào "giọt nước tràn ly".
Ông James Mattis là quan chức mới nhất rời chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump Ảnh: Reuters
Cuối cùng, và quan trọng nhất, ông Mattis bất đồng với Tổng thống Trump về quan hệ đồng minh xuyên Đại Tây Dương. Trong suốt chiến dịch tranh cử, ông Trump chê Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) là "lỗi thời". Đây chính là sự tương phản nổi bật về quan điểm giữa hai nhân vật này.
Trái với ông Mattis, Tổng thống Trump không tin vào đồng minh vững bền và cũng chẳng tin vào các giá trị chung hoặc tầm quan trọng của lịch sử. Với ông chủ Nhà Trắng hiện nay, mọi thứ đơn thuần là sự cho - nhận, đều là tạm thời.
Khi ông Mattis chính thức rời khỏi vị trí bộ trưởng quốc phòng vào cuối năm nay, chính quyền Tổng thống Trump sẽ chỉ còn lại những quan chức biết "nghe lời" và luôn nói những điều mà họ nghĩ là ông Trump muốn nghe. Đây là viễn cảnh nguy hiểm cho thế giới, đặc biệt là khi nhiệm kỳ Tổng thống Trump chưa đi qua nửa chặng đường.
Mới đây, trong tuyên bố thể hiện sự ủng hộ với chính quyền Ả Rập Saudi sau vụ nhà báo Jamal Khashoggi bị sát hại, Tổng thống Trump nhấn mạnh: "Nước Mỹ trên hết! Thế giới là một nơi rất nguy hiểm!". Nghe có vẻ cường điệu và mang tính hù dọa nhưng sự ra đi của ông Mattis có thể tạo điều kiện cho Tổng thống Trump làm theo phát biểu này bằng những cách vượt ngoài sức tưởng tượng của chúng ta.