[Romano]

Chuyến thăm đầu tiên tới Moscow hôm 15/10 (giờ địa phương) của Tổng thống lâm thời Syria Ahmad al-Sharaa, đã mở ra giai đoạn mới trong quan hệ Nga–Syria. Sau những biến động lớn tại Damascus, hai bên đang tìm cách xác lập lại nền tảng hợp tác song phương, cân bằng giữa yếu tố lịch sử và những thay đổi trong bối cảnh khu vực.Theo Reuters, Tổng thống lâm thời Syria Ahmad al-Sharaa đã tới Moscow hôm 15/10 và có cuộc hội đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Điện Kremlin. Theo đó, hai nhà lãnh đạo thảo luận về các vấn đề hợp tác song phương, đặc biệt là tiến trình tái thiết Syria, hỗ trợ nhân đạo, hợp tác năng lượng và tương lai của các cơ sở quân sự Nga tại quốc gia này.

Hãng thông tấn RIA Novosti đưa tin, phát biểu mở đầu cuộc hội đàm, Tổng thống Vladimir Putin nhấn mạnh, hai nước đã duy trì quan hệ đặc biệt suốt nhiều thập niên, khẳng định mối quan hệ này luôn mang tính hữu nghị và không bao giờ gắn với lợi ích chính trị riêng của Nga.Tổng thống Putin nêu rõ: “Ở Nga, chúng tôi chưa bao giờ để hoàn cảnh chính trị hay lợi ích riêng chi phối mối quan hệ với Damascus. Trong suốt nhiều thập kỷ, chúng tôi luôn dựa trên một nguyên tắc duy nhất, đó là lợi ích của nhân dân Syria. Tôi tin rằng cuộc bầu cử quốc hội gần đây tại Syria là một thành công lớn vì sẽ góp phần củng cố xã hội. Mặc dù Syria hiện đang trải qua thời điểm khó khăn, nhưng cuộc bầu cử vẫn sẽ tăng cường quan hệ và hợp tác giữa tất cả các lực lượng chính trị. Hơn hết, nhiều sáng kiến thú vị và hữu ích đã được xác định và chúng tôi sẵn sàng làm mọi việc cần thiết để thực hiện những sáng kiến đó bằng các cuộc tiếp xúc và tham vấn thường xuyên thông qua Bộ Ngoại giao”.

Người đứng đầu Điện Kremlin thêm rằng hiện có hơn 4.000 thanh niên Syria đang theo học tại các cơ sở giáo dục đại học ở Nga, hy vọng trong tương lai, những du học sinh này sẽ có những đóng góp đáng kể cho sự phát triển và củng cố Nhà nước Syria.

Đáp lại, Tổng thống lâm thời Ahmed al-Sharaa cho hay, Syria mong muốn Moscow sẽ đóng vai trò quan trọng trong tiến trình xây dựng một “Syria mới” theo hướng cân bằng, cùng phát triển và không chỉ bó hẹp trong lĩnh vực an ninh. Nhà lãnh đạo Syria nêu rõ: “Một phần nguồn cung lương thực và nhiều nhà máy điện của Syria phụ thuộc vào Nga. Chúng tôi đang nỗ lực xác định lại bản chất quan hệ song phương, trên cơ sở tôn trọng toàn bộ các thỏa thuận đã có giữa hai nước”.

Đồng thời, ông al-Sharra cho biết, Nga sẽ tiếp tục được duy trì các căn cứ quân sự tại Syria, dù quy mô hiện diện cụ thể vẫn chưa được xác định rõ. Bên cạnh đó, Damacus cũng rất cần sự đồng hành về kinh tế, giáo dục và nhân đạo – những yếu tố giúp đất nước ổn định, bền vững.

Theo The Guardian, đây là chuyến thăm đầu tiên của Tổng thống lâm thời al-Sharaa tới Moscow kể từ khi lực lượng do ông lãnh đạo lật đổ cựu Tổng thống Bashar al-Assad vào cuối năm ngoái. Chính quyền lâm thời Syria hiện phải đối mặt với nhiệm vụ khó khăn là khôi phục niềm tin của người dân và tái thiết hệ thống quản trị quốc gia, hạ tầng hư hại và nền kinh tế suy yếu. Việc hiện thực hóa các cam kết hợp tác với Nga, đặc biệt trong lĩnh vực hạ tầng và năng lượng, sẽ là phép thử đầu tiên cho năng lực điều hành của bộ máy mới.

Trong bối cảnh đó, hợp tác quốc tế, đặc biệt là với các đối tác có kinh nghiệm tái thiết, là nhu cầu cấp thiết. Nga, với vai trò gắn bó lâu dài, vẫn được xem là đối tác then chốt trong giai đoạn đầu khôi phục đất nước. Tuy vậy, việc ông Sharaa nhiều lần nhấn mạnh cụm từ “định nghĩa lại” quan hệ Nga–Syria cho thấy mong muốn xây dựng mô hình hợp tác dựa trên nguyên tắc tôn trọng chủ quyền và cùng có lợi.

Trong khi đó, tuyên bố của nhà lãnh đạo Syria về các căn cứ quân sự của Nga cũng là lần đầu tiên chính quyền Syria thể hiện quan điểm rõ ràng về số phận của các cơ sở chủ chốt này sau sự sụp đổ bất ngờ của ông Assad. Nga vẫn đang duy trì hiện diện quân sự tại Syria thông qua căn cứ không quân Khmeimim và căn cứ hải quân Tartus, theo thỏa thuận cho thuê 49 năm ký với chính quyền ông Assad năm 2017. Hai cơ sở này có ý nghĩa đặc biệt đối với Moscow. Căn cứ Tartus mang lại cho Nga quyền tiếp cận một cảng nước ấm hiếm hoi, còn căn cứ không quân Khmeimim được Nga sử dụng như điểm trung chuyển cho các nhà thầu quân sự hoạt động ở nhiều khu vực trên khắp châu Phi.

Trước đó, vào cuối tháng 7, phái đoàn Chính phủ Syria do Ngoại trưởng Asaad al-Shaibani dẫn đầu đã thăm Moscow, tiến hành hội đàm với Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov, gặp Bộ trưởng Quốc phòng Andrey Belousov và được Tổng thống Putin tiếp tại Điện Kremlin. Hôm 13/10, trong cuộc gặp với các nhà báo Arab, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho biết, Damascus mong muốn duy trì sự hiện diện của các căn cứ quân sự Nga tại Syria, song có thể điều chỉnh nhiệm vụ của các căn cứ đó cho phù hợp với bối cảnh mới.

Từ góc nhìn khu vực, chuyến đi này cũng gửi thông điệp hòa giải quan trọng. Syria đang dần trở lại bàn cờ ngoại giao khu vực với vai trò chủ động hơn. Việc Tổng thống al-Sharaa chọn Nga làm điểm dừng chân cho thấy nỗ lực duy trì quan hệ truyền thống, đồng thời tận dụng vị thế của Nga như một cửa ngõ để kết nối với các cơ chế hợp tác khu vực rộng hơn, bao gồm Liên minh Kinh tế Á – Âu.

Giới quan sát cho rằng, phép thử này không chỉ là của riêng Syria hay Nga. Nó còn phản ánh khả năng của cả hai bên trong việc thích ứng với thực tế mới, khi các mối quan hệ song phương không thể tách rời khỏi xu thế đa cực và tính thực dụng đang định hình lại ngoại giao toàn cầu. Nếu giữ được cân bằng giữa nhu cầu quốc gia, chủ quyền và lợi ích khu vực, chuyến đi từ Damascus tới Kremlin có thể trở thành cột mốc mở đầu cho một chương mới, nơi quan hệ Nga–Syria được tái định hình trên nền tảng tin cậy, linh hoạt và hướng tới phát triển lâu dài.