[Cupcake01]

Ung thư giai đoạn cuối từ lâu vẫn được xem là dấu chấm hết – khi thuốc mất tác dụng, tế bào ung thư trở nên “thông minh” hơn, mạnh mẽ hơn và lấn át toàn bộ hệ miễn dịch của cơ thể. Nhưng giờ đây, một nghiên cứu đột phá từ Mỹ có thể thay đổi tất cả: biến chính tế bào trong khối u thành vũ khí để tiêu diệt ung thư.

Các liệu pháp cũ từng cố gắng tiêu diệt khối u bằng cách kích hoạt tế bào sát thủ (natural killer cells) – loại tế bào miễn dịch chuyên tiêu diệt tế bào bệnh.

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Molecular Cancer Therapeutics của nhóm các nhà khoa học thuộc Trường Y Đại học California San Diego (UCSD), Mỹ, đã đưa ra một hướng tiếp cận hoàn toàn mới trong điều trị ung thư giai đoạn cuối.

Trong nhiều loại ung thư ác tính như phổi, tuyến tụy hay tuyến tiền liệt, giới khoa học xác định một loại protein có tên integrin αvβ3 chính là “chìa khóa” khiến bệnh trở nên khó chữa. Protein này không tồn tại ở tế bào khỏe mạnh, nhưng lại xuất hiện dày đặc trong các khối u hung hãn, làm tăng khả năng di căn và kháng thuốc.

Các liệu pháp cũ từng cố gắng tiêu diệt khối u bằng cách kích hoạt tế bào sát thủ (natural killer cells) – loại tế bào miễn dịch chuyên tiêu diệt tế bào bệnh. Tuy nhiên, phương pháp đó thất bại, vì trong khối u giai đoạn cuối, số lượng tế bào sát thủ quá ít để tạo ra phản ứng đủ mạnh.
Chiến lược “lấy độc trị độc”: Dùng hệ miễn dịch của khối u để chống lại chính nó

Từ thất bại đó, nhóm UCSD đã đưa ra phản đề: Nếu khối u chứa rất nhiều tế bào miễn dịch bị “tê liệt”, liệu có thể đánh thức chúng để phản công?

Họ phát hiện trong khối u có một loại tế bào miễn dịch đặc biệt - đại thực bào (macrophage). Bình thường, đại thực bào là “người dọn rác” của cơ thể, có nhiệm vụ nuốt chửng vi khuẩn và tế bào hư hại. Nhưng trong môi trường ung thư, chúng bị biến chất, trở thành “tay sai” của khối u, giúp tế bào ung thư phát triển.

Các nhà nghiên cứu đã tìm ra một loại kháng thể mới, có khả năng tái lập trình đại thực bào, khiến chúng quay ngược lại tấn công khối u. Khi kháng thể gắn vào protein integrin αvβ3, đại thực bào được kích hoạt mạnh mẽ, giải phóng enzyme nitric oxide synthase (iNOS) – hợp chất có khả năng giết chết tế bào ung thư và làm khối u co lại.

Kết quả thử nghiệm cho thấy:

Trên mẫu mô bệnh nhân, kháng thể khiến khối u co lại rõ rệt.

Trên mô hình chuột, số lượng tế bào ung thư chết đi gấp nhiều lần so với các liệu pháp cũ.

Tác dụng phụ thuộc hoàn toàn vào đại thực bào, không cần tế bào sát thủ – điều chưa từng thấy trước đây.

“Chúng tôi đã khiến khối u phải tự hủy từ bên trong,” nhóm nghiên cứu chia sẻ. “Chính hệ thống miễn dịch của khối u bị buộc phải quay súng lại với nó.”

Hy vọng mới cho những bệnh nhân ở ranh giới sinh tử

Một trong những lợi thế lớn nhất của phương pháp này là độ an toàn cao. Vì protein integrin αvβ3 chỉ có trong tế bào ung thư, kháng thể nhắm trúng đích sẽ không gây hại đến tế bào bình thường – khác hẳn với hóa trị hay xạ trị vốn tấn công diện rộng và để lại hàng loạt tác dụng phụ.

Theo đánh giá của trang News Medical, liệu pháp này có thể được ứng dụng để điều trị nhiều loại ung thư kháng trị khác, chứ không chỉ giới hạn ở một vài dạng bệnh. Hiện nhóm UCSD đang chuẩn bị đưa liệu pháp vào giai đoạn thử nghiệm lâm sàng – bước quan trọng để kiểm chứng hiệu quả và độ an toàn trên người thật. Nếu kết quả tiếp tục khả quan, đây có thể sẽ là bước ngoặt trong lịch sử điều trị ung thư – khi y học không còn chỉ “tấn công từ bên ngoài”, mà có thể “điều khiển chiến trường từ bên trong”.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm, trên toàn cầu có hơn 10 triệu ca tử vong vì ung thư, trong đó phần lớn là bệnh nhân phát hiện muộn hoặc rơi vào giai đoạn cuối. Các liệu pháp hiện tại chỉ giúp kéo dài thời gian sống, hiếm khi đảo ngược được tiến trình bệnh.

Vì vậy, việc phát hiện một cách tiếp cận mới – biến tế bào ung thư thành công cụ tự hủy diệt – không chỉ là thành tựu khoa học, mà còn đem lại hy vọng cho hàng triệu người từng nghĩ mình không còn cơ hội. Đây là minh chứng cho thấy, đôi khi, trong y học, câu trả lời không nằm ở việc tiêu diệt, mà ở việc chuyển hóa.


VietBF@ Sưu tập