Lớn lên trong môi trường bất động sản khốc liệt, Jared Kushner, con rể Tổng thống Trump trở thành nhân tố trung tâm thúc đẩy kế hoạch ḥa b́nh Israel–Hamas.
Jared Kushner là con rể của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Được đào tạo trong môi trường kinh doanh bất động sản khốc liệt ở New York, ông trở thành nhân vật trung tâm trong tiến tŕnh thúc đẩy thỏa thuận ngừng bắn Israel–Hamas. Với ông Kushner, ưu tiên hàng đầu là "đạt được cái gật đầu, c̣n chi tiết sẽ tính sau".
Song sát Jared Kushner - Steve Witkoff
Chiều thứ Sáu tuần trước, ông Kushner nhận được tin Hamas bắt đầu đàm phán trao trả con tin Isreal. Ông lập tức rời biệt thự riêng ở Miami để đến nhà của tỷ phú Steve Witkoff, đặc phái viên của Tổng thống Trump về Trung Đông.
Tại đây, hai doanh nhân nhanh chóng lập “trung tâm chỉ huy”, điều phối liên lạc với Nhà Trắng, nội các Israel và các bên liên quan để thúc đẩy tiến tŕnh đàm phán.
Ông Kushner (trái) và ông Steve Witkoff (Ảnh: Reuters).
Trước đó, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và Tổng thống Trump đă thống nhất một đề xuất gồm 20 điểm làm khung cho kế hoạch ḥa b́nh. Các điều khoản phần lớn có lợi cho Israel, nhưng Hamas vẫn để ngỏ khả năng phản hồi. Khi thời hạn trả lời gần kề, ông Trump cảnh báo Hamas sẽ phải chịu tổn thất nặng nề nếu từ chối thỏa thuận. Không lâu sau, Hamas tuyên bố sẵn sàng đàm phán trao trả con tin.
Từ Miami, ông Kushner khuyên phía Israel tập trung vào tín hiệu tích cực này thay v́ lo ngại những điểm Hamas c̣n né tránh. “Đây là lúc cần giữ thái độ tích cực”, ông nói.
Vài giờ sau, văn pḥng Thủ tướng Netanyahu xác nhận Israel sẽ bắt đầu giai đoạn đầu của kế hoạch ḥa b́nh. Ngày hôm sau, nội các Israel chính thức phê chuẩn thỏa thuận, sau khi Kushner và Witkoff trực tiếp tŕnh bày trước các bộ trưởng.
Trong nỗ lực chấm dứt cuộc chiến Israel - Hamas, ông Trump không t́m đến các nhà ngoại giao kỳ cựu. Cố vấn cho biết ông không nắm rơ chi tiết của một thỏa thuận ḥa b́nh dài hạn sẽ ra sao. Thay vào đó, Tổng thống giao cho con rể Kushner vai tṛ thúc đẩy tiến tŕnh mà ông Witkoff đă âm thầm đàm phán trong nhiều tháng.
“Lúc nào cũng là một cuộc thương lượng”
Trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Trump, ông Kushner đă xây dựng nhiều mối quan hệ ngoại giao tại các nước Ả Rập. Ông từng là "kiến trúc sư chính" của Hiệp định Abraham, loạt thoả thận ngoại giao nhằm b́nh thường hoá quan hệ giữa Israel và ba quốc gia Ả Rập. Vai tṛ này giúp ông hiểu rơ bối cảnh phức tạp cũng như các nhân vật chủ chốt trong khu vực.
Trong chuyến công tác ở Ai Cập gần đây, ông Kushner và ông Witkoff gia nhập nhóm trung gian làm việc tại đây nhiều ngày nhằm thuyết phục Hamas hạ vũ khí và trả con tin bị bắt trong cuộc tấn công hai năm trước. Trên chuyến bay, hai người thảo luận về các kịch bản có thể khiến thỏa thuận đổ vỡ và cách ứng phó.
“Trong thương vụ bất động sản ở New York, bạn luôn thương lượng qua lại”, ông Kushner nói. “Có rất nhiều điều phải thương lượng trước khi bạn kư hợp đồng và bỏ tiền thật. Chúng tôi đă quen với những thương vụ phức tạp, có nhiều yếu tố và nhân vật khác nhau”.
Và chỉ vài giờ sau khi ông Kushner tới Cairo, Tổng thống Trump tuyên bố Israel và Hamas đă đạt được thỏa thuận có thể chấm dứt cuộc xung đột kéo dài hai năm. Cuộc chiến này khiến khoảng 1.200 người Israel thiệt mạng và hơn 67.000 người Palestine tử vong, theo số liệu y tế địa phương.
Ông Trump ca ngợi con rể là “người rất thông minh”. C̣n ông Kushner mô tả bản thân và người đồng đội Witkoff là những “tay làm ăn” làm việc cho “tay làm ăn lớn nhất”. Ông cho biết mục tiêu luôn là t́m “mức đáy” của các bên và nhận diện xem ai đang “chơi tṛ”.
Ngoại giao và thương trường
Tuy vai tṛ của ông Kushner trong đàm phán Gaza nhận được lời khen từ cả hai đảng, ông cũng đối mặt với nhiều hoài nghi. Với tư cách một t́nh nguyện viên không hưởng lương, ông Kushner không chịu các quy định minh bạch tài chính như quan chức liên bang.
Bên cạnh đó, ông có nhiều hoạt động kinh doanh quy mô lớn tại Trung Đông, giúp ông thu lợi nhuận và cùng lúc xây dựng các mối quan hệ ngoại giao sâu rộng với các nhà lănh đạo khu vực. Công ty đầu tư tư nhân của ông – Affinity Partners – cũng nhận phần lớn vốn từ các quỹ nhà nước ở Ả Rập Xê Út, Qatar và UAE. Giới chỉ trích cho rằng ông đang né tránh các cơ chế giám sát hành chính được thiết lập để ngăn chặn xung đột lợi ích.
Nhà Trắng bác bỏ các nghi ngờ này. Phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt khẳng định Kushner “được tôn trọng rộng răi trên khắp thế giới” và đă xây dựng một kế hoạch ḥa b́nh mà “không chính quyền nào khác có thể làm được”.
Thượng nghị sĩ Chris Van Hollen của Đảng Dân chủ, bang Maryland, phát biểu: “Để giai đoạn tiếp theo của thỏa thuận thành công, Jared Kushner cần ngừng tiếp cận vấn đề này như một thương vụ bất động sản và bắt đầu tập trung vào yếu tố chính trị và nhân quyền.”
Michael Herzog, cựu Đại sứ Israel tại Mỹ, cho rằng sự kết hợp giữa các mối quan hệ ở Trung Đông và vị thế là người thân trong gia đ́nh Tổng thống Trump khiến Kushner có lợi thế đặc biệt trên bàn đàm phán. “Tôi tin rằng ông Jared đă góp phần thuyết phục Tổng thống Trump, cùng với ông Steve Witkoff, đưa ra sáng kiến này,” ông nói về bản kế hoạch ḥa b́nh 20 điểm. “Đó là một thời điểm hoàn toàn thích hợp. Không ai tin nó có tiềm năng, nhưng nó đă phát huy hiệu quả.”
Nỗ lực của Kushner c̣n nhận được lời khen từ phía Đảng Dân chủ. Thomas R. Nides, cựu Đại sứ Mỹ tại Israel dưới thời Tổng thống Biden, cho biết ông rất vui mừng khi những con tin cuối cùng sắp được thả.
“Ông ấy đóng vai tṛ cực kỳ quan trọng trong Hiệp định Abraham, hiểu cách xử lư Bibi (Netanyahu) và nắm rơ các nước Ả Rập”, ông Nides nói. “Bỏ qua yếu tố chính trị, tôi sẵn sàng ghi nhận đầy đủ công lao của ông ấy”.
VietBF@sưu tập