[Romano]

Lần đầu tiên trong thực chiến, hệ thống phòng không Buk‑M3 Viking của Nga đã bắn hạ thành công tên lửa hành trình Flamingo do Ukraine tự phát triển. Vụ đánh chặn không chỉ đánh dấu bước thể hiện năng lực của Buk‑M3 mà còn phơi bày những hạn chế nghiêm trọng của Flamingo.
Điểm yếu chí tử của tên lửa Flamingo
Thông tin từ phía Nga cho biết, Flamingo - tên lửa tấn công tầm xa mới nhất của Ukraine, bay ở độ cao 100 mét và di chuyển với tốc độ khoảng 600 km/giờ, đã chạm trán một trong những hệ thống phòng không tốt nhất của Nga và bị bắn hạ.Đây là lần đầu tiên hệ thống phòng không Buk-M3 Viking bắn hạ tên lửa hành trình Flamingo. Vụ việc đã làm bộc lộ điểm yếu của tên lửa do Ukraine chế tạo và cho thấy mức độ tinh vi của công nghệ tên lửa đất đối không (SAM) hiện nay của Nga.

Tên lửa Flamingo, được nhà sản xuất vũ khí Fire Point của Ukraine tiết lộ vào tháng 8/2025, là tên lửa hành trình tầm xa hạng nặng, do chính nước này sản xuất nhằm hạn chế sự phụ thuộc của Kiev vào các hệ thống do phương Tây cung cấp. Với tầm bắn lớn hơn 3.000 km và đầu đạn nặng 1.150 kg, đây là một trong những tên lửa hành trình phóng từ mặt đất lớn nhất đang được sử dụng trên thế giới.

Thân tên lửa được làm bằng sợi carbon, chứa động cơ phản lực cánh quạt Ivchenko AI-25TL được tái sử dụng từ máy bay huấn luyện L-39 Albatros đã ngừng hoạt động để tiết kiệm chi phí sản xuất. Giá thành của Flamingo rẻ hơn nhiều so với các mẫu tên lửa phương Tây. Với mức giá ước tính 500.000 USD mỗi tên lửa, Flamingo được chế tạo theo hướng "kinh tế hao mòn", ưu tiên cho việc triển khai quy mô lớn. Fire Point cho biết có thể xuất xưởng tới khoảng 7 tên lửa Flamingo mỗi ngày.

Mặc dù thiết kế này giúp tên lửa có chi phí thấp và sản xuất nhanh nhưng cũng khiến nó dễ bị bắn hạ hơn khi đối đầu với các hệ thống phòng không tích hợp công nghệ hiện đại.

Flamingo có kích thước khá lớn, gây tiếng ồn khi bay và bay dưới tốc độ âm thanh, khoảng 600–950 km/h tùy cấu hình. Tên lửa không có thiết kế tinh vi để né radar và cũng không trang bị các hệ thống dẫn đường khớp địa hình (TERCOM) hay hệ thống nhận dạng hình ảnh (DSMAC) như tên lửa Tomahawk của Mỹ. Thay vào đó, nó dùng hệ thống dẫn đường vệ tinh kèm ăng-ten chống nhiễu và bộ lái tự động mã nguồn mở ArduPilot, có hệ thống dẫn đường quán tính trợ giúp.

Việc Flamingo sử dụng động cơ phản lực cánh quạt AI-25TL cho thấy Ukraine gặp nhiều hạn chế trong việc tiếp cận những động cơ tên lửa thu nhỏ tiên tiến. Chưa kể trọng lượng và kích thước của động cơ AI-25TL khiến tên lửa có hình dạng lớn và hạn chế khả năng tăng tốc cũng như sự cơ động. Thời gian chuẩn bị phóng, được cho là từ 20 đến 40 phút, cũng làm giảm tính linh hoạt của Flamingo. Những hạn chế này khiến tên lửa kém hiệu quả hơn nhiều so với các tên lửa hành trình cao cấp của phương Tây như Tomahawk Block V, sử dụng công nghệ định hình tàng hình, dẫn đường TERCOM và có thể phóng nhanh.

Sức mạnh hệ thống phòng không Buk-M3 Viking
Trong khi đó Buk-M3 Viking, tên mã NATO SA-27 "Gullum", là phiên bản tiên tiến nhất của hệ thống phòng không Buk do do công ty Almaz-Antey của Nga sản xuất. Hệ thống có khả năng tấn công các mục tiêu khí động học ở khoảng cách 65 km và ở độ cao từ 10m đến 25 km. Tổ hợp Buk (xe vận tải-lắp đặt-bệ phóng-radar) (hay còn gọi là hệ thống TELAR 9A317M chứa 6 tên lửa 9M317M với đầu dò radar chủ động, có khả năng đồng thời nhắm mục tiêu 36 mục tiêu theo nhiều hướng khác nhau. Radar mảng pha lắp trên TELAR có thể phát hiện các mối đe dọa có tiết diện phản xạ radar thấp, chẳng hạn như máy bay tàng hình thế hệ thứ năm, và được nâng cấp để chống lại các biện pháp đối phó điện tử. Thời gian phản ứng của hệ thống Buk-M3 Viking, từ khi phát hiện đến khi phóng tên lửa đánh chặn mục tiêu chỉ kéo dài 10 giây, cho phép nó dễ dàng bắn hạ những tên lửa ngắn, tầm thấp.

Tên lửa Flamingo với tốc độ tương đối chậm và tiết diện phản xạ radar cao có thể thành mục tiêu phù hợp cho phạm vi tấn công của Buk-M3. Buk-M3 Viking được thiết kế đặc biệt để chống lại tên lửa hành trình bám địa hình. Ukraine được cho là thường xuyên sử dụng các loại vũ khí bay bám địa hình như UAV và tên lửa tầm ngắn để xâm nhập không phận Nga.

Đáng chú ý, tên lửa dẫn đường bằng radar chủ động của Buk-M3 Viking, được tích hợp các thuật toán điều khiển hỏa lực tinh vi, có thể thay đổi hướng bay để truy đuổi các mục tiêu đang lẩn tránh, khiến khả năng tránh các cảm biến lỗi thời vốn hạn chế của Flamingo trở nên vô ích.

Ukraine đặt cược vào tên lửa Flamingo với hy vọng số lượng có thể bù đắp cho chất lượng. Việc phóng một loạt tên lửa đạn đạo hạng nặng có thể áp đảo hệ thống phòng không của Nga, buộc Moscow tiêu tốn nhiều tên lửa đánh chặn đắt tiền.

Các tên lửa 9M317M của hệ thống Buk-M3 rất tiên tiến nhưng lại đắt đỏ, vì thế nỗ lực đẩy lùi các cuộc tấn công tầm xa được thực hiện liên tiếp có thể khiến mạng lưới phòng không rộng lớn của Nga chịu áp lực lớn.

Tuy vậy, giới phân tích cho rằng, tên lửa Flamingo khó có thể chọc thủng mạng lưới phòng không rộng lớn của Nga nếu không được tích hợp khả năng tàng hình, thay đổi tốc độ hoặc có các biện pháp đối phó tinh vi đối với nỗ lực đánh chặn.

Tầm bắn xa của Flamingo cho phép Ukraine có thể khai thác các khoảng trống cảm biến của Nga, nhưng phạm vi phủ sóng radar, tính cơ động và khả năng tấn công đa mục tiêu của Buk-M3 đã thu hẹp những khoảng trống đó.

Đối với Ukraine, vụ tên lửa Flamingo bị bắn hạ cho thấy họ còn rất nhiều công việc phải làm để cải thiện khả năng dẫn đường, giảm tín hiệu radar hoặc tích hợp mồi bẫy để giúp tên lửa tăng khả năng sống sót.