Whisky Mỹ lao dốc tại Canada v́ căng thẳng chính trị
Đầu năm 2025, Tổng giám đốc Virginia Distillery Gareth Moore kỳ vọng doanh số single malt Mỹ ở thị trường Canada sẽ tăng gấp ba. Nhưng rồi mọi thứ “tụt về 0” khi mối quan hệ láng giềng thân thiết Mỹ–Canada rạn nứt bởi các tranh chấp thuế quan và phát ngôn đ̣i biến Canada thành “bang thứ 51”. “Chúng tôi chỉ là những người ở Virginia nấu rượu ngon. Vậy mà trở thành nạn nhân,” Moore chia sẻ. Ông ví von, “tự dưng rượu mất ngon chỉ v́ nơi nó được chưng cất.”
Nhiều tỉnh bang Canada cấm rượu Mỹ lên kệ
Các quan chức Canada đă tiến tới cấm rượu mạnh của Mỹ tại hệ thống cửa hàng nhà nước ở nhiều tỉnh bang, khiến doanh số nhập khẩu từ Mỹ sụt nặng. Không chỉ các nhà chưng cất, nhiều doanh nghiệp Mỹ khác cũng bị vạ lây giữa lúc quan hệ song phương chao đảo.
Khách Canada “biến mất”: Biên giới yên ắng lạ thường
Thiệt hại không dừng ở chai rượu. Lượng khách Canada sang Mỹ giảm mạnh, giáng đ̣n vào các khu nghỉ dưỡng và dịch vụ sát biên giới. Tại Bluff Point Golf Resort ở Plattsburgh, New York – cách trung tâm Montreal 35 phút lái xe – b́nh thường 70% khách đánh golf mỗi ngày là người Canada. Năm nay th́ “hiếm lắm mới thấy một xe mang biển số Canada ghé chơi,” chủ resort Paul Dame than thở.
Theo số liệu đến hết tháng 9, khách Canada nhập cảnh đường bộ vào Mỹ giảm 31%, c̣n đường hàng không giảm 13%. Bluff Point đă phải cắt giờ hoạt động và giảm nhân sự bộ phận buồng pḥng. “Điều khó nhất là chúng tôi chẳng làm ǵ sai—khách chỉ không vui và không muốn qua nữa,” Dame nói.
Vận tải du lịch thoi thóp: Cắt chuyến, sa thải nhân sự
Ở bờ Tây, Clipper Navigation – tuyến phà giữa Vancouver và Seattle – ghi nhận lượng khách giảm 30%. CEO Mark Collins cho biết công ty buộc phải thu hẹp lịch chạy và sa thải 1/4 lực lượng lao động, trớ trêu là thiệt hại nặng lại rơi vào lao động phía Mỹ. “Chúng tôi đang co cụm, và chưa thấy tín hiệu cải thiện sớm,” Collins nói.
Ông cho rằng ngoài yếu tố tỷ giá, “giọt nước tràn ly” là những phát ngôn đụng chạm ḷng tự tôn của người Canada. Tâm lư e ngại kiểm soát biên giới gắt gao, lo bị giữ lại hay kiểm tra thiết bị cũng khiến nhiều du khách chùn bước.
Thông điệp “Mỹ chào đón” cần được khẳng định lại
Các hiệp hội du lịch nhấn mạnh điều quan trọng nhất hiện nay là trấn an rằng nước Mỹ luôn mở cửa với du khách hợp pháp. “Bài kiểm tra lớn” sẽ rơi vào mùa đông, khi Texas, Florida và Arizona ngóng ḍng khách Canada trốn lạnh đổ về như thông lệ.
Các nhà chưng cất xoay trục rồi… lại kẹt
Jeff Quint, nhà sáng lập kiêm CEO Cedar Ridge Distillery (Iowa), từng rút khỏi châu Âu v́ trả đũa thuế quan trong nhiệm kỳ đầu trước đây, rồi chuyển hướng đẩy mạnh vào Canada. Chiến lược đó phát huy hiệu quả—cho tới năm nay khi một số tỉnh bang Canada cũng cấm rượu Mỹ. “Đầu tư 2–3 năm để xây thị trường rồi lại phải bỏ của chạy lấy người—đau lắm,” Quint nói.
Theo Hiệp hội Rượu chưng cất Hoa Kỳ, xuất khẩu rượu mạnh Mỹ sang Canada quư II giảm 85%.
Hy vọng mong manh sau các cuộc gặp cấp cao
Gần đây, tín hiệu hạ nhiệt giữa Ottawa và Washington phần nào xuất hiện. Trong cuộc gặp tại Pḥng Bầu dục tuần trước, hai nhà lănh đạo trao đổi cởi mở; thậm chí c̣n có câu đùa về “sáp nhập” hai nước, kèm những lời khen ngoại giao. Dẫu vậy, doanh nghiệp vẫn chờ một môi trường thương mại ổn định hơn. “Thuế quan tạo ra mức độ bất định làm tê liệt,” Quint nói. “Chúng tôi chỉ cần biết luật chơi là ǵ; thời kỳ bất ổn kéo dài chẳng tốt cho ai cả.”
Kết luận: Vết rạn cần hàn gắn bằng niềm tin
Từ chai whisky đến chuyến phà và ṿng golf cuối tuần, hệ sinh thái biên giới Mỹ–Canada đang chịu tác động dây chuyền của căng thẳng chính trị. Doanh nghiệp hai bên mong chờ thông điệp rơ ràng và nhất quán: ổn định, dự báo được và tôn trọng lẫn nhau—những điều từng làm nên “biên giới dài nhất mà không cần pḥng thủ” trong nhiều thập kỷ qua.