Khoảng hơn 5h sáng 11/10, trong con ngơ nhỏ phố Kim Hoa (phường Văn Miếu, Hà Nội) xảy ra một vụ cháy kinh hoàng khiến 5 người trong cùng một gia đ́nh thiệt mạng. Cả nước bàng hoàng và rồi như một kịch bản quen thuộc, kết luận sơ bộ được công bố rất nhanh:
“Nguyên nhân cháy do xe máy tại tầng 1.”
Nhưng ngay trong buổi sáng hôm đó, hàng loạt tờ báo lớn đều đăng lời kể nhân chứng: “Tầng 1 ngôi nhà có hai xe máy xăng và một xe điện. Khi ngọn lửa lan tới, nhiều tiếng nổ lớn vang lên.”
Thế rồi, chỉ vài tiếng sau, khi công an ra thông cáo chính thức, mọi chữ “xe điện” đồng loạt biến mất. Chỉ c̣n lại một cụm mơ hồ: “cháy do xe máy.”
Ở Việt Nam, “xe máy” mặc định là xe xăng. Nếu là xe điện, báo chí phải ghi rơ v́ đó là sự khác biệt sống c̣n trong điều tra nguyên nhân cháy.
Vậy, tại sao một chi tiết kỹ thuật quan trọng như vậy lại bị ám chỉ mập mờ? Là v́ xe điện vô can? Hay v́ xe điện nhạy cảm? Không chỉ vụ Kim Hoa, cách đây 3 tháng tại chung cư Độc Lập (TP.HCM) cũng có tin đồn xe điện VF3 phát nổ liên quan đến vụ cháy 8 người. Ban đầu nhiều bài báo đăng rằng ‘nghi do xe điện phát nổ’, nhưng trong bản tin chính thức sau đó, chi tiết "xe điện" bị gỡ, và nguyên nhân được công bố là chập điện. Rơ ràng ở nhiều vụ, ‘xe điện’ cũng là chi tiết nhạy cảm được xử lư rất khéo trong truyền thông.
Một vụ cháy khiến 5 người ch.ết giữa ḷng thủ đô không thể khép lại bằng ba chữ “xe máy cháy.”
Người dân có quyền được biết đó là xe xăng hay xe điện, có đang sạc pin hay không, và v́ sao ngọn lửa lan nhanh đến mức năm mạng người không kịp thoát.
Bởi v́, đằng sau đám cháy ấy là câu chuyện của hàng triệu căn nhà trong hẻm nhỏ, của những chùm dây điện chằng chịt, của hàng triệu chiếc xe điện đang được quảng bá mỗi ngày.
Nếu thật sự xe điện cháy, đó là vấn đề an toàn công cộng. C̣n nếu không phải, càng cần nói rơ để giải oan cho chiếc xe.
Bởi v́ nếu “xe điện” bị xoá chỉ để giữ h́nh ảnh, th́ đó không phải là điều tra, đó là cách dập tắt dư luận chứ không dập tắt lửa.
Cô Ba
Theo Cục Quản lư đê điều và Pḥng chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), đợt lũ lụt lịch sử vừa qua đă gây thiệt hại kinh tế nặng nề cho ba tỉnh Thái Nguyên, Cao Bằng và Lạng Sơn, với tổng thiệt hại ước tính hơn 7.000 tỷ đồng tính đến sáng 11/10. Trong đó, Thái Nguyên chịu thiệt hại nghiêm trọng nhất với hơn 4.000 tỷ đồng, con số phản ánh rơ mức độ tàn khốc của thiên tai, nhưng đồng thời cũng cho thấy sự yếu kém trong công tác quản lư, điều hành và pḥng chống của chính quyền địa phương.
Trong khi người dân miền Bắc vật lộn trong ḍng nước, h́nh ảnh các đoàn lănh đạo vắng bóng tại hiện trường đă khiến dư luận phẫn nộ. Đặc biệt, ở Hà Nội nơi được đầu tư hàng chục ngh́n tỷ đồng cho các dự án thoát nước và chống ngập, th́ ông Trần Sỹ Thanh kẻ đứng đầu Thủ đô, lại đang ở Triều Tiên.
Hà Nội và nhiều tỉnh miền Bắc đă phải trả giá quá đắt cho sự chậm chạp và thiếu trách nhiệm trong quản lư đô thị, quy hoạch hạ tầng và pḥng chống thiên tai. Khi một thành phố vẫn lụt dù đă chi hàng chục ngh́n tỷ đồng, khi người dân vẫn mất nhà dù đă có đủ “ban bệ” pḥng chống, th́ lỗi không c̣n nằm ở thiên nhiên, mà nằm ở con người, cụ thể là những người được trao quyền lănh đạo.
Đă đến lúc dân phải thẳng thắn nói rằng: lănh đạo nào không đủ năng lực quản trị, không dám đối diện với dân trong hoạn nạn, không có trách nhiệm với việc ḿnh đang làm, th́ cũng phải nên biết tự trọng mà từ chức. V́ đó là cách duy nhất các ông có thể làm để giúp dân.
Hiểu Lam
Ngày 11/10, sau khi trở về từ Triều Tiên, ông Trần Sỹ Thanh đă nói: “Chúng tôi đi và nắm hết các vấn đề, chúng tôi biết hết, đă nh́n ra giải pháp.” Nhưng câu hỏi nhiều người dân đặt ra là: biết cái ǵ? Biết từ khi nào? Và bao giờ th́ mới giải quyết?
Cái “biết hết” mà ông nói nghe như lời khẳng định tự tin, nhưng trong bối cảnh Hà Nội vẫn ngập sâu, hàng ngh́n hộ dân bị cô lập, nó lại trở thành một sự tự măn đầy chua chát. Thực tế đă phơi bày: dù “biết hết”, chính quyền vẫn bị động, như chính ông Thanh thừa nhận sau đó “có chỗ này, chỗ kia c̣n bị động, cần xử lư tận gốc nguyên nhân gây ngập”.
Vậy th́, cái “giải pháp” mà ông nói đến là ǵ? Nó nằm ở đâu, bao giờ được thực hiện? Hay nó cũng “lặng lẽ” như chính chuyến công tác của ông?
Một người lănh đạo thật sự không thể chỉ “biết hết”. Họ phải làm hết, chịu hết, xuống hết với dân khi dân khổ. Chứ không phải thấy dân khổ quá th́ trốn sang Triều Tiên nghe tiếng đại bác, rồi về khua mồm khua mép. Nếu chỉ biết nói và biết… đứng ngoài, th́ dù có giữ ghế đến bao lâu, cũng chỉ là giữ lại một thứ “bất tài được bọc trong danh xưng”.
Người dân Việt Nam, cách riêng người dân Hà Nội, không cần những người chỉ biết nói. Người dân cần những người dám chịu trách nhiệm. C̣n nếu không đủ năng lực và can đảm để biến “biết hết” thành hành động th́ xin hăy có liêm sỉ mà từ chức, đó chính là món quà đẹp nhất ông có thể dành cho nhân dân.
Hiểu Lam