[Cupcake01]

Bên dưới làn nước xanh ngọc lam của một đảo san hô hẻo lánh ở Thái Bình Dương, một con tàu chiến Nhật Bản bị đánh chìm hơn 80 năm trước đang bắt đầu rò rỉ dầu, đe dọa gây ra một thảm họa sinh thái nghiêm trọng.

Nguồn rò rỉ đến từ Rio de Janeiro Maru, một tàu tiếp tế tàu ngầm của Hải quân Nhật Bản trong Thế chiến II, bị máy bay ném bom Mỹ đánh chìm cách đây hơn tám thập kỷ.

Ngày nay, khi dầu bắt đầu tràn ra từ thân tàu đã hoen gỉ, các quan chức ở quần đảo Chuuk lo ngại đây mới chỉ là khởi đầu cho chuỗi sự cố rò rỉ từ “hạm đội ma” – hơn 60 xác tàu thời chiến nằm rải rác dưới đáy đầm phá khổng lồ này.

Brad Mori, Giám đốc Cơ quan Bảo vệ Môi trường Chuuk, cho biết vụ rò rỉ được phát hiện vào ngày 11/9 khi các thợ lặn nhìn thấy dầu chảy ra từ xác tàu Rio de Janeiro Maru.

Theo ông Mori, hình ảnh ban đầu cho thấy có tới 4.000 lít dầu thoát ra mỗi ngày, dù sau đó tốc độ đã giảm lại. Ông chia sẻ với SCMP: “Có thể thấy dầu phủ lên rễ cây ngập mặn và dọc bờ biển”, đồng thời cảnh báo dầu “đe dọa sinh kế và an ninh lương thực” của các cộng đồng ngư dân quanh khu vực.
Tàu chiến Nhật Bản rò rỉ dầu

Chuuk, nơi có khoảng 50.000 dân, nằm cách Papua New Guinea khoảng 2.000 km về phía đông bắc và cách Hawaii 5.800 km về phía tây.

Khu này có diện tích hơn 2.100 km², nổi tiếng thế giới là điểm đến lý tưởng của thợ lặn vì chứa hàng chục xác tàu đắm – phần lớn là tàu của Hải quân Nhật Bản bị quân Mỹ đánh chìm nhiều thập kỷ trước.

Ngoài Rio de Janeiro Maru còn có các tàu khu trục, tàu tuần tra, hàng chục máy bay và cả tàu ngầm I-169 lớp Kaidai.

Thế nhưng, những con tàu từng là “kho báu du lịch” nay lại trở thành mối đe dọa hiện hữu với ngư dân sống ngay phía trên chúng.

Các nhà điều tra vẫn chưa xác định được nguyên nhân chính xác khiến con tàu ngoài khơi đảo Uman – một trong những đảo lớn nhất Chuuk – bắt đầu rò rỉ dầu.

Một giả thuyết cho rằng một nhóm thợ lặn đông người có thể đã vô tình làm xáo trộn cấu trúc xác tàu. Mori cho biết có hơn 16 thợ lặn ở khu vực này vào ngày đầu tiên phát hiện vết dầu loang. Ông nói: “Có thể không khí thoát ra từ bình chứa của thợ lặn đã đẩy phần dầu bị mắc kẹt trong tàu ra ngoài.”

Những giả thuyết khác cho rằng mỏ neo của tàu lặn có thể đã làm thủng thân tàu, hoặc đáng lo hơn, cấu trúc bên trong đã mục nát tới mức không thể phục hồi, khiến dầu thoát ra khi kim loại bị ăn mòn và thùng chứa vỡ.
Quả bom hẹn giờ

Dù nguyên nhân là gì, các chuyên gia đều đồng ý rằng Rio de Janeiro Maru khó có thể là con tàu cuối cùng gây rò rỉ dầu từ Thế chiến II ra môi trường nguyên sơ của Thái Bình Dương.

Peter Aten, người đứng đầu Văn phòng Bảo tồn Di tích Lịch sử bang Chuuk, nói với This Week in Asia: “Chúng tôi hiểu rằng đây mới chỉ là khởi đầu cho những vấn đề của chúng tôi. Hiện có hơn 60 xác tàu đắm trong đầm phá. Hôm nay là Rio de Janeiro Maru, nhưng ngày mai có thể là một con tàu khác, rồi lại một con tàu khác nữa.”

Chính quyền địa phương đang cố gắng khống chế vết dầu bằng cách dựng bể chứa tạm thời, dùng thùng nước, tấm thấm hút và chất tẩy rửa để ngăn dầu lan rộng. Tuy nhiên, nỗ lực này bị hạn chế bởi thiếu nguồn lực và hỗ trợ quốc tế không đồng bộ.

Aten nói: “Chúng tôi cần hỗ trợ kỹ thuật để hút hết dầu từ tất cả xác tàu đắm, nhằm tránh thảm họa và bảo vệ sinh kế.”

Do trong tàu Rio de Janeiro Maru vẫn còn nhiều dầu, ông cảnh báo nếu không can thiệp sớm, sự cố tương tự có thể xảy ra lại ngay trên cùng con tàu này.

Một khảo sát gần đây của Úc ước tính có tới 39,5 triệu lít dầu và chất thải nguy hại bị mắc kẹt trong “hạm đội ma” của Chuuk. Các bể chứa này có thể sẽ hỏng trong vòng 5 năm tới nếu không được xử lý.

Brad Mori cảnh báo: “Nếu không được hỗ trợ kịp thời, hậu quả sẽ là thiệt hại môi trường lâu dài.”

Phần lớn các xác tàu là tàu chở hàng, chở quân hoặc tàu hải quân, vẫn còn nguyên nhiên liệu, đạn dược và nhiều chất độc khác. Vụ rò rỉ đầu tiên trong “hạm đội ma” được ghi nhận từ năm 2007, và các quan chức cho rằng chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi nhiều xác tàu khác bắt đầu rỉ dầu.

Hiện tại, hoạt động đánh bắt quanh đảo Uman đã phải dừng lại. Người dân được khuyến cáo không ăn cá hoặc khoai môn trồng tại vùng trũng. Các cuộc kiểm tra đang tiến hành để xác định nguồn nước ngọt có bị ô nhiễm hay không.

Các quan chức Chuuk đang kêu gọi sự hỗ trợ khẩn cấp quốc tế để ngăn chặn thảm họa lan rộng, bởi họ biết rằng sớm muộn gì nhiều xác tàu khác cũng sẽ bắt đầu rò rỉ dầu.

Mori nhấn mạnh: “Nếu không được hỗ trợ kịp thời, hậu quả sẽ là tổn hại lâu dài đến môi trường, nguồn thực phẩm và hệ sinh thái của chúng ta. Đi kèm là những thiệt hại kinh tế ảnh hưởng đến nghề cá, du lịch, và rủi ro sức khỏe cộng đồng do đất, nước và không khí bị ô nhiễm.”


VietBF@ Sưu tập