Khi ṿng vây của quân đội Nga quanh Kiev vừa thất bại đầu tháng 5/2022, một nhóm sĩ quan cấp cao của Ukraine tụ họp uống mừng chiến thắng. Trong men say, họ bàn đến cách “đánh thẳng vào trái tim Nga”. Một ư tưởng liều lĩnh xuất hiện: cho nổ tung Nord Stream 1 và 2 – hai tuyến ống dẫn khí đốt Nga sang Đức dưới đáy biển Baltic, tờ Telegraph của Anh tiết lộ.
Hành động này nếu thành công sẽ khiến Nga thiệt hại hàng tỷ USD và chấm dứt sự phụ thuộc của Đức vào năng lượng giá rẻ từ Moscow. Nhưng rủi ro không nhỏ: nếu bị phát hiện, Kiev có thể khiến các đồng minh châu Âu nổi giận v́ hành động phá hoại ngay trong “sân sau” của họ. Thoạt nghe giống như kịch bản phim giật gân, nhưng rồi ư tưởng đó đă trở thành hiện thực, theo Telegraph.
Ba năm truy t́m thủ phạm
Ngày 26/9/2022, bốn vụ nổ dưới biển phá hủy hai tuyến ống Nord Stream, giải phóng 350.000 tấn methane – tương đương lượng khí thải CO₂ hàng năm của Đan Mạch. Vụ việc lập tức trở thành bí ẩn địa chính trị toàn cầu.
Có giả thuyết cho rằng, chính Tổng thống Vladimir Putin ra lệnh phá hoại Nord Stream, nhằm cảnh báo châu Âu về sự mong manh của nguồn cung năng lượng. Ukraine đă nhanh chóng ủng hộ giả thuyết này. Cũng có ư kiến nghi ngờ CIA đứng sau giật dây. Tổng thống Putin cũng đổ trách nhiệm cho Washington, vốn từ lâu phản đối Nord Stream.
Nhưng bước ngoặt bất ngờ xuất hiện tháng trước, khi cảnh sát Italy bắt giữ một người đàn ông 49 tuổi trong kỳ nghỉ cùng gia đ́nh ở bờ biển Adriatic. Theo lệnh truy nă của Đức, nghi phạm – được xác định là “Serhii K”, cựu thuyền trưởng và sĩ quan t́nh báo Ukraine – bị cáo buộc cầm đầu nhóm 6 người tiến hành vụ phá hoại.
“Chiến dịch Đường kính”
Theo hồ sơ điều tra của công tố liên bang Đức, nhóm đặc nhiệm Ukraine bí mật thuê chiếc du thuyền Andromeda ở cảng Rostock, Đức, đầu tháng 9/2022. Đó là một chiếc Bavaria 50 Cruiser cũ kỹ, chẳng mấy ai để ư. Với một nữ thợ lặn trong đội – được cho là một trong những thợ lặn giỏi nhất Ukraine – nhóm dễ dàng ngụy trang thành khách du lịch.
Trên thực tế, 4 trong số 6 người là thợ lặn chuyên nghiệp. Họ mang theo thuốc nổ quân dụng, lặn xuống độ sâu 80 mét gần đảo Bornholm của Đan Mạch, đặt bom tại bốn điểm trên đường ống, hẹn giờ phát nổ vào ngày 26/9/2022.
Chỉ vài kư thuốc nổ cũng đủ phá hủy hạ tầng trị giá 20 tỷ bảng. Mặc dù lúc đó Nord Stream đă ngừng bơm khí sang Đức, nhưng việc phá hủy chấm dứt mọi hy vọng nối lại quan hệ năng lượng với Nga.
Dấu vết để lại
Ban đầu, phương Tây cáo buộc Nga là thủ phạm v́ tàu chiến Moscow xuất hiện bất thường gần Bornholm. Nhưng t́nh báo Hà Lan từ tháng 6/2022 đă nghe ngóng được về âm mưu của nhóm sĩ quan Ukraine rồi báo cho CIA và CIA đă cảnh báo văn pḥng Tổng thống Zelensky. Dù vậy, nỗ lực ngăn chặn được cho là bất thành.
Sau vụ nổ, một manh mối khác từ Hà Lan đă giúp Đức lần ra du thuyền Andromeda. Tại đây, cảnh sát t́m thấy dấu vết chất nổ, vân tay và DNA. Thậm chí, một tài xế taxi từng chở nhóm vào Đức bị chụp tốc độ, cung cấp thêm mô tả nhận dạng.
Điều tra cũng hé lộ dấu hiệu hỗ trợ từ cơ quan chính thức: một chiếc xe đón thợ lặn sau chiến dịch mang biển số thuộc tùy viên quân sự Ukraine tại Ba Lan; một nghi phạm khác biến mất ngay sau khi lệnh bắt được ban hành.
Cái giá chính trị
Đức hiện đă phát lệnh truy nă toàn bộ 6 nghi phạm, với cáo buộc “gây nổ, phá hoại hiến pháp và hủy hoại cơ sở hạ tầng”. Chi phí cho toàn bộ chiến dịch ước chỉ 300.000 USD – quá rẻ so với thiệt hại khổng lồ.
Tổng thống Zelensky nhiều lần phủ nhận, khẳng định chính phủ Ukraine không hề ra lệnh cho nhóm nghi phạm. Tuy nhiên, các nguồn tin ṛ rỉ nói ông ít nhất có biết về kế hoạch. Cựu Tổng tư lệnh Valeriy Zaluzhny – hiện là Đại sứ tại London – cũng bị nêu tên nhưng bác bỏ mọi liên quan.
Giới phân tích nhận định, khi phiên ṭa diễn ra, Đức có thể coi đây là hành động “tự phát” của một nhóm biệt kích, tránh gây rạn nứt với Kiev – quốc gia hiện là đồng minh quân sự và tài chính lớn thứ hai sau Mỹ.
Hệ quả lâu dài
Dù danh tính thủ phạm vẫn gây tranh căi, vụ Nord Stream đă trở thành lời cảnh tỉnh với châu Âu về mức độ dễ tổn thương của hạ tầng năng lượng. NATO hiện gấp rút triển khai biện pháp bảo vệ đường ống, từ giám sát bằng drone đến hệ thống pḥng thủ chuyên dụng.
C̣n với “Serhii K”, nếu bị kết án, ông có thể đối diện bản án dài hạn trong nhà tù Đức. Nhưng ở Ukraine, khi trở về, rất có thể ông lại được xem như người hùng của nước này.
VietBF@ sưu tập