Bộ Năng lượng Ukraine cảnh báo Nga đang biến nhà máy Zaporizhzhia thành “vũ khí hạt nhân”. Theo cơ quan này, bất kỳ nỗ lực nào của Moscow nhằm áp đặt h́nh thức kiểm soát mới đối với cơ sở đều là hành động làm gia tăng trực tiếp nguy cơ an ninh hạt nhân cho Ukraine cũng như châu Âu.
Zaporizhzhia là nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu, đủ công suất để đáp ứng nhu cầu điện hàng năm của các quốc gia như Ireland, Slovakia hay Phần Lan. Nhà máy do lực lượng Nga kiểm soát từ năm 2022, theo tờ Euromaidan Press.
Ngày 2/9 tại Bắc Kinh, trong cuộc gặp Thủ tướng Slovakia Robert Fico, Tổng thống Nga Vladimir Putin bất ngờ nêu khả năng “trong điều kiện thuận lợi, Nga, Mỹ và Ukraine có thể hợp tác tại nhà máy Zaporizhzhia”.
Phía Ukraine đă đưa ra tuyên bố phản đối đề xuất mới của Nga. Bộ Năng lượng Ukraine nhấn mạnh Nga đă dùng vũ lực chiếm đóng cơ sở hạt nhân dân sự và ngăn cản quyền kiểm soát hợp pháp của Kiev.
“Quân đội Nga đă tấn công bằng vũ khí hạng nặng và chiếm giữ nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia”, thông cáo nêu. Theo phía Ukraine, nhà máy hiện hoạt động trong điều kiện đe dọa đặc biệt, nằm ngoài chuẩn mực thiết kế và khung an toàn quốc tế.
Kể từ khi kiểm soát nhà máy, Nga bị Ukraine cáo buộc tạo ra sự thay đổi “hệ thống và cực kỳ nguy hiểm” tại cơ sở. Phía Ukraine nêu ví dụ về việc Nga phá hủy đập Kakhovka – nguồn cấp nước làm mát chủ yếu cho các ḷ phản ứng. “Đây là những điều kiện trực tiếp có thể dẫn đến sự cố hạt nhân”, Bộ Năng lượng Ukraine cảnh báo.
Ukraine cho rằng những phát biểu của ông Putin về mô h́nh bảo tŕ mới tại Zaporizhzhia thực chất là nỗ lực biến nhà máy thành công cụ quân sự.
“Kiev kêu gọi cộng đồng quốc tế đưa ra đánh giá rơ ràng về những tuyên bố và hành động này, xét đến nguy cơ đối với an ninh của toàn châu Âu”, thông cáo nhấn mạnh.
Vấn đề nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia sẽ được Ukraine nêu tại kỳ họp tháng 9 của Đại hội đồng Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế.
Nga hiện chưa lên tiếng b́nh luận sau tuyên bố mới của Ukraine.